سه‌شنبه این هفته «یوکام» فرماندهی اروپایی ارتش تروریست آمریکا از سرنگونی یک فروند پهپاد جاسوسی پیشرفته «‌ام کیو 9 ریپر» خود در آب‌های دریای سیاه خبر داد و ارتش روسیه را متهم کرد در این حادثه نقش داشته است. اگر ادعای آمریکایی‌ها صحت داشته باشد، این مهم‌ترین واکنشی است که نیروهای نظامی مسکو به دخالت‌های پنتاگون و ناتو در جنگ اوکراین علیه روسیه طی یک سال اخیر نشان داده‌اند. اهمیت این رخداد تا جایی است که سفیر روسیه در واشنگتن احضار شد. همچنین برخی رسانه‌های شرکتی غربی و اقمار اوکراینی‌شان مدعی شدند ممکن است آمریکایی‌ها به این رخداد پاسخ نظامی دهند.

با این حال نه پنتاگون و نه «مینوبورون» یا وزارت دفاع روسیه بعد از این حادثه از لحن خصمانه درباره آن استفاده نکردند و هر دو به ملامت یا هشدار اکتفا کردند.

نیروی هوایی ایالات‌متحده به رهگیری غیرحرفه‌ای و  ناایمن پهپاد‌ «ام کیو 9 دروگر(ریپر)» خود توسط 2 جنگنده سوخو 27 «وی‌وی‌اس» یا نیروی هوافضای روسیه شدیدا اعتراض کرد. در مقابل روس‌ها طرف مقابل را متهم کردند در حال جاسوسی از حریم هوایی‌شان بوده است.

به گفته ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، آناتولی آنتونف، سفیر روسیه در این کشور احضار و اعتراض شدیداللحن واشنگتن به او ابلاغ شد. همچنین سفیر آمریکا در مسکو اعتراضی مشابه را به وزارت خارجه کشور میزبان منتقل کرده است.

این در حالی است که هیچ‌یک از ۲ طرف هیچ مختصات دقیقی درباره مکان این حادثه ارائه نکرده‌اند. آمریکایی‌ها استدلال می‌کنند این پهپاد در حریم هوایی بین‌المللی بر فراز دریای سیاه در حال عملیات بوده و البته معترفند ماموریت آن به طرف روس اعلام نشده بود. در مقابل روسیه می‌گوید این پهپاد داخل حریم هوایی «منطقه عملیاتی ویژه» نیروهای نظامی این کشور در اوکراین و دریای سیاه پرواز می‌کرده که از حدود یک سال قبل همزمان با آغاز جنگ اوکراین، به ناتو و دیگر نیروهای نظامی کشورهای پیرامون این دریا اطلاع داده شده بود.

گزارش‌های تایید‌نشده رسانه‌های روسی موقعیت پهپاد سرنگون‌شده را حدود 60 کیلومتری جنوب غرب بندر سواستوپل روسیه در جنوب شبه‌جزیره کریمه نشان می‌دهد.

روس‌ها می‌گویند پنتاگون و ناتو بیش از یک سال است نزدیک حریم هوایی این کشور ماموریت‌های جاسوسی انجام می‌دهند و اطلاعات نظامی و زیرساختی را در اختیار اوکراین قرار می‌دهند که می‌تواند به منزله دخالت مستقیم در جنگ اوکراین باشد. 

سفیر روسیه در واشنگتن پس از دیدار روز سه‌شنبه با کارن دانفرید، دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور اروپا و اوراسیا در گفت‌وگو با خبرگزاری تاس، از واشنگتن خواست اقدامات غیرقابل قبول نظیر پرواز پهپادهایش را در نزدیکی مرزهای روسیه متوقف کند.

آنتونف با اشاره به اظهار نظر جان کربی، سخنگوی شورای امنیت ملی و هماهنگ‌کننده‌ روابط راهبردی کاخ سفید  که گفته بود «پرواز پهپادهای جاسوسی آمریکایی هر روز انجام می‌شود» گفت: «این پهپادها هزاران مایل دورتر از آمریکا چه می‌کنند؟ پاسخ مشخص است؛ آنها اطلاعاتی را گردآوری می‌کنند تا بعدا توسط رژیم کی‌یف جهت حملات علیه نیروهای مسلح و خاک روسیه استفاده کنند».

این پرسش مهمی است که پهپاد مزبور در آن فاصله نزدیک از حریم هوایی، آبی و خاکی روسیه چه می‌کرده است. پنتاگون و ناتو نیز معترفند پس از تشدید درگیری در اوکراین در فوریه 2022، نظارت خود را بر روسیه در هر ۲ منطقه  بالتیک و دریای سیاه افزایش داده‌اند. واشنگتن بارها تایید کرده برای نیروهای نظامی کی‌یف اطلاعات تهیه می‌کند.

به عنوان مثال روز دوشنبه همین هفته یک بمب‌افکن «بی‌52» با قابلیت حمل کلاهک هسته‌ای از فرماندهی راهبردی ایالات‌متحده در لهستان عمدا به سمت سنت پترزبورگ پرواز کرد و تا فاصله مستقیم 200 کیلومتری از پایتخت دوم روسیه که برد مورد نیاز برای پرتاب یک موشک کروز است پیش رفت.

مسأله اینجاست که پهپاد‌ «ام کیو 9» ریپر(دروگر)» فقط کاربرد جاسوسی ندارد. این پرنده از نسل‌ «ام کیو یک‌های پریدیتور(درنده)» است که نیروی هوایی آمریکا آن را به عنوان یک پلتفرم اطلاعات، نظارت و شناسایی (ISR) توسعه داده است. در عین حال از این  ریپرها  که قادر به حمل بمب‌های هدایت‌شونده لیزری «پیو وی» (راه باز کن) یا موشک‌های «هلفایر»  1700 کیلوگرمی  هستند، علاوه بر ماموریت‌های جاسوسی، می‌توان  به عنوان پرنده‌های شکارچی استفاده کرد. این هواپیمای بدون‌سرنشین که توسط شرکت جنرال داینامیکس مستقر در کالیفرنیا توسعه یافته، بال‌هایی به طول 20 متر داشته و از یک موتور توربوپراپ با قدرت 950 اسب‌بخار نیرو می‌گیرد که می‌تواند سرعت‌های 280 تا 310 کیلومتر در ساعت را طی کند. تنها در سال 2021 میلادی، ارتش آمریکا حدود 300 عملیات رسمی با پهپادهای نسل‌ «ام کیو یک» انجام داده است.

درباره نحوه سرنگونی این پهپاد هم اختلاف موضع وجود دارد. در حالی که پنتاگون اعلام کرده برخورد یکی از جنگنده‌های روسی با این پهپاد باعث سقوط آن شده اما برخی رسانه‌های آمریکایی برخورد یا حمله مستقیم را منتفی می‌دانند.

شبکه «سی‌بی‌اس» دیروز انیمیشنی از روایت کارشناسان وزارت دفاع آمریکا در این باره پخش کرد که  نشان می‌دهد یکی از ۲ جنگنده رهگیر «سوخو 27» روسی با عملیاتی متهورانه در فاصله بسیار نزدیک از «‌ام کیو 9» که خود در ارتفاع پایین پرواز می‌کرده، اصطلاحا آن را جت واش کرده، یعنی سوخت را با فشار از خروجی موتورهایش رها کرده که این باعث مختل شدن پروانه موتورهای پهپاد مزبور و بر هم خوردن تعادلش شده است. با توجه به ارتفاع کم پرواز، این پرنده تقریبا به طور سالم روی سطح آب سرنگون شده است. انیمیشن منتشر شده توسط روس‌ها اما نشان می‌دهد یکی از سوخوها در ارتفاع نسبتا بالا صرفا پهپاد آمریکایی را رهگیری کرده و از کنار آن گذشته است.

به گزارش تارنمای آمریکایی پولیتیکو، پنتاگون تنها یک ماه بعد از آغاز عملیات ویژه روسیه در اوکراین تلاش داشت پهپادهای منسوخ شده «‌ام کیو 9 ریپر» خود را به کی‌یف منتقل کند اما با وجود امضای قرارداد بین ۲ طرف، واشنگتن از بیم افتادن فناوری آنها به دست روس‌ها از این کار امتناع کرد.

پنتاگون اصرار دارد هیچ بخشی از این پهپاد پس از سرنگونی در دریای سیاه توسط روس‌ها کشف نشده است اما جزئیات بیشتری را در اختیار رسانه‌های آمریکایی قرار نمی‌دهد. مسکو به طور رسمی در این باره اظهارنظر نکرده اما یک کانال تلگرامی نزدیک به ارتش روسیه نوشته است فاصله محل سقوط تا مسیر گشت ناوگان سواستوپول به قدری کم بوده که به احتمال زیاد در همان ساعات اول توسط روس‌ها شکار شده است. این منابع همچنین از تلاش یک بالگرد ناتو متعلق به ارتش رومانی برای کشف بقایای‌ «ام کیو 9» در سطح دریا خبر داده‌اند که پس از جست‌وجو در مسیری 100 کیلومتری بی‌نتیجه به پایگاه خود در سواحل غربی دریای سیاه بازگشته است. بر اساس گزارش‌های رصد هوایی در زمان حادثه همچنین یک «آواکس جی 550» نیروی هوایی ایتالیا و یک بوئینگ «پی 8‌ ای پوزیدون» ضدزیردریایی ناتو نیز بر فراز سواحل غربی دریای سیاه، منطقه را رصد می‌کرده‌اند.

حال برخی گزارش‌های غیررسمی در شبکه‌های اجتماعی حاکی از آن است که این رصدها بر شکار موفق پهپاد آمریکایی توسط روسیه صحه گذاشته‌اند.