گروه فرهنگ و هنر: نوروز سال گذشته برای اولین‌بار توافقی حاصل شد که باعث اقدام مشترک 2 نهاد سینمایی با صداوسیما شد؛ بدعتی که در چرخه اکران آثار سینمایی به وجود آمد و 3 فیلم «تک‌تیرانداز» ساخته بنیاد فرهنگی روایت فتح، «یدو» ساخته مشترک بنیاد سینمایی فارابی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و «مهران» را قبل از اکران سینمایی وارد کنداکتور نوروزی سیما کرد. این اتفاق در آن زمان به بهانه شیوع ویروس کرونا و استقبال کم مردم از سینماها به دلیل خطر بیماری بود؛ اتفاقی که در شرایط دوری مردم از پرده نقره‌ای مورد تحسین واقع شد.

هرچند همان سال هم عده‌ای از پخش‌کننده‌های سینما این اتفاق را برای اقتصاد هنر هفتم مضر دانستند. برای مثال سعید خانی، مدیر موسسه پخش خانه ‌فیلم این کار را باعث قاچاق فیلم ‌دانست و گفت: این اتفاق در صورتی توجیه دارد که سیما 80 درصد هزینه خود فیلم را به ‌عنوان حق پخش پرداخت کند.

* سازنده‌هایی که بدعادت شدند

نوروز ۱۴۰۲ هم شاهد پخش تلویزیونی چند فیلم سینمایی قبل از اکران سینمایی‌شان بودیم. به این ترتیب فیلم‌های «هوک»، «های‌پاور» و «شماره ۱۰» در ایام نوروز از تلویزیون پخش شدند.

حال اگر نیم‌نگاهی به نام آثار پخش شده از قاب تلویزیون و پیشینه آنها داشته باشید، به یک نام مشترک در تمام آثار می‌رسید؛ بنیاد سینمایی فارابی مالک تمام این آثار است. شاید فکر کنید که این فداکاری فارابی به نفع مخاطب باشد اما در حقیقت این بنیاد سینمایی با فروش فیلم‌ها به صداوسیما بخشی از ضرر مالی خود از ساخت آنها را جبران کرده و فیلم‌هایی را که امیدی به جبران هزینه‌های آن در گیشه سینما ندارد، به سیما سپرده است؛ همان‌طور که ابراهیم اصغری، تهیه‌کننده «شماره 10» حق پخش پرداختی صداوسیما به فارابی را نزدیک به 7 میلیارد تومان دانسته است.

* فیلمسازان با پخش تلویزیونی موافقند؟

در نگاه اول این موضوع می‌تواند برای فارابی اقدامی مثبت جلوه کند اما سینماگران و سازنده‌های فیلم‌ها نظر دیگری دارند و ابعاد پنهان ماجرا نشان می‌دهد در واقع پول بیت‌المال صرف آثاری شده ‌است که کیفیت چندانی ندارند.

محمدرضا شرف‌الدین، تهیه‌کننده در این باره می‌گوید: اینکه ما روی فیلم‌هایی سرمایه‌گذاری کنیم که مصرف‌کننده‌شان هم خود دولت است، کاری است که بنده موافق آن نیستم. فیلم باید با حفظ ارزش‌های دینی و انقلابی در پسند مخاطبان باشد.

مهدی عظیمی‌میرآبادی، تهیه‌کننده «های‌پاور» بعد از اعلام خبر پخش تلویزیونی این فیلم در مصاحبه‌ای مخالفت خود را با این اتفاق اعلام کرده و معتقد بود اگر خودش مالک فیلم بود چنین کاری نمی‌کرد: شخصاً اصولاً موافق پخش تلویزیونی فیلم سینمایی قبل از اکران عمومی آن نیستم، شاید مالک بر اساس منافع اقتصادی یا برخی ملاحظات دیگر دست به چنین تصمیمی بزند.

«هوک» یکی دیگر از تولیدات بنیاد سینمایی فارابی بود که بدون آنکه اکران عمومی شود به تلویزیون واگذار شد. علی آشتیانی‌پور، تهیه‌کننده فیلم در این باره می‌گوید: اعتقاد من این است که فیلم لطمه خواهد خورد اما این تصمیم مربوط به حقوق مالکانه فیلم می‌شود که در اختیار فارابی است و بنده اطلاعی از جزئیات آن ندارم. اگر توانستید از دوستان بپرسید تا پاسخ دهند.

یکی دیگر از آثاری که  برخلاف نظر سازنده‌اش وارد پخش تلویزیونی شد «شماره 10» ساخته ابراهیم زرگرنژاد به تهیه‌کنندگی ابراهیم اصغری بود؛ تهیه‌کننده‌ای که سال گذشته هم تجربه پخش تلویزیونی فیلم «تک‌تیرانداز» را به‌ عنوان تهیه‌کننده این اثر داشت؛  فیلمی که بعد از پخش از تلویزیون وارد چرخه اکران سینمایی هم شد و البته با شکست قابل پیش‌بینی‌ای هم مواجه شد.

اصغری هم در اظهاراتی گفته بود: شاید تصور می‌کنند با این کار می‌توانند مخاطب خود را افزایش دهند، در حالی ‌که اساساً چنین کاری ابتدا به ضرر سینمای دفاع‌مقدس و بعد هم خود سینماست.

البته انتقاد اصلی ابراهیم اصغری به سازمان صداوسیما بود که با پخش بدموقع آثار سینمایی در تلویزیون مانع موفقیت آنها در اکران می‌شود.

ناگفته پیداست تداوم این اتفاق برای سینما و اهالی‌اش اتفاق ایده‌آلی نبوده و تنها گوشه‌ای از ضرر مالی فارابی یا هر سرمایه‌گذار دیگری را جبران می‌کند اما سؤال اینجاست که بنیاد ملی سینمای ایران که وظیفه پربار کردن سینما و ارتقای سطح آن را دارد چرا چند وقتی است به‌ جای مدیوم تخصصی خود، فیلم را برای تلویزیون تولید می‌کند؟

اصلا باید دید چه دلیلی دارد که در محیط سینما و با بودجه آن آثاری برای تلویزیون تولید شود؛ آثاری که کیفیت برخی از آنها به میزان تله‌فیلم‌های دم‌دستی است؟!

* یک اتفاق عجیب؛ پخش تلویزیونی یک فیلم در حال اکران

«بچه‌های توفان» ساخته بنیاد سینمایی فارابی است که در حال حاضر اکران شکست‌خورده‌ای را روی پرده سینما تجربه می‌کند و تاکنون مطابق آمار سمفا تنها 529 مخاطب را جذب سالن‌های سینما کرده است.

این فیلم به‌ صورت ناگهانی و در اتفاقی بی‌سابقه روز ۱۲ فروردین‌ در کنداکتور پخش شبکه امید قرار گرفت تا همزمان با اکران در سینما پخش تلویزیونی را نیز تجربه کند؛ البته این اتفاق با تلاش کارگردان به سرانجام نرسید. در تحلیل نهایی اگرچه پخش فیلم‌های سینمایی از تلویزیون به سود این رسانه است ولی به اقتصاد سینما ضربه می‌زند، چرا که اکران این فیلم‌ها پس از پخش در تلویزیون، دیگر امکان‌پذیر نیست و اگر هم اتفاق بیفتد، با تجربه‌ای مشابه فیلم «تک‌تیرانداز» مواجه خواهد شد و کسی خواهان دیدن‌شان در سینما نخواهد بود.