رضا نجاتی:‌ رئیس کل بانک مرکزی با تاکید بر کنترل نقدینگی از هدف‌گذاری نرخ رشد نقدینگی ۲۵ درصد برای سال جاری و برخورد با بانک‌های ناتراز تا انحلال آنها خبر داد. محمدرضا فرزین درباره اینکه چرا تورم در کشور به وجود آمده است، گفت: اگر به تاریخ ۵۰ سال اخیر اقتصاد ایران بازگردیم، متاسفانه می‌بینیم تورم ۵۰ سال است میهمان سفره مردم ایران است و در دهه ۷۰ تورم ۲۵ درصدی داشته‌ایم، در دهه ۸۰ به طور متوسط تورم ۱۵ درصدی، در دهه ۹۰ نیز متوسط تورم افزایشی بود و متاسفانه در ۴ سال اخیر متوسط نرخ تورم به ۴۲.۵ درصد رسید. به عبارت دیگر در ۴ سال اخیر تورم به طور متوسط ۲۰ درصد افزایش یافته و به یک بیماری مزمن در اقتصاد کشور تبدیل شده است. فرزین گفت: در سال ۱۴۰۰ تورم 46.2 درصد بود که در سال ۱۴۰۱ به 46.5 درصد رسیده و به این معنی است که به حد بالایی رسیده و متاسفانه رفتار تورم با دهه‌های گذشته متفاوت شده است. رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: در دهه ۹۰ و بویژه در ۴ سال اخیر تورم پدیده‌ای مشهود بوده است اما در دهه‌های مختلف یکی از عوامل معمولا غالب شده است، به عنوان نمونه در دهه ۸۰ بیشتر از سمت نقدینگی تورم رشد داشت ولی در دهه ۹۰ و بویژه در ۴ سال اخیر دلیل اصلی تورم بیشتر از سمت هزینه است، یعنی فشار هزینه است که منجر به افزایش تورم شده است و فشار هزینه نیز بخش عمده ناشی از افزایش نرخ ارز بوده است و خود نرخ ارز نیز متاثر از نااطمینانی‌ها از اقتصاد بوده است که منجر به افزایش نرخ ارز شده است.

* کانال‌های تلگرامی با نرخ‌سازی انتظارات تورمی را افزایش می‌دهند

فرزین بیان کرد: درباره نرخ ارز بیش از اینکه افزایش نرخ ارز مهم باشد، ثبات نرخ ارز اهمیت دارد و نرخ ارز باید قابل پیش‌بینی باشد که این موضوع هم به رشد اقتصادی و هم به رشد تولید کمک خواهد کرد و هم اثر تورمی کاهش می‌یابد، بنابراین باید سیاستی را در کشور اعمال کنیم تا بتوانیم نرخ ارز را قابل پیش‌بینی  کنیم و از ابزار‌ها و نهادهای لازم برای این کار بهره ببریم و از تجربه‌های موجود جهانی استفاده کنیم تا بتوانیم نرخ ارز را مدیریت کنیم، بنابراین در سال‌های اخیر بخش عمده دلیل افزایش تورم نااطمینانی به اقتصاد بوده است.  وی افزود: در بانک مرکزی در چند ماه گذشته چند سیاست مشخص را پیگیری کردیم و در حال عمق بخشیدن به آنها هستیم و در سال جدید نیز این سیاست‌ها را پیگیری خواهیم کرد، یکی از آنها راه‌اندازی مرکز مبادله ارز و طلا است، زیرا ما با این پدیده مواجه شدیم که کانال‌های تلگرامی شروع به نرخ‌سازی کرده‌اند. این کانال‌ها انتظارات تورمی و انتظارات نرخ ارز را افزایشی و نوسان نرخ ارز را تشدید می‌کردند، این کانال‌ها به نرخ‌سازی رو می‌آوردند. ارزی که در این کانال‌ها معامله می‌شود ارز حاصل از قاچاق و ارز حاصل از فرار سرمایه و ارز حاصل از پولشویی بود. رئیس کل بانک مرکزی تصریح کرد: این کانال‌ها تحت عنوان بازار آزاد ایجاد شده‌اند، ولی بازاری که هیچ قاعده‌ای در آن حاکم نیست، آن بازار نیست، بلکه نرخ‌سازی است و نرخ را افزایش می‌دادند. 

* تأثیر نقدینگی بر تورم غیرقابل انکار است 

فرزین در ادامه گفت‌وگو با اشاره به اینکه نقش نقدینگی در تورم غیرقابل انکار است، اظهار داشت: باید بتوانیم نقدینگی را کنترل کنیم. وی با طرح این موضوع که وضعیت نقدینگی در کشور در حال حاضر چگونه است، گفت: بر اساس آخرین آمار بانک مرکزی، حجم نقدینگی تقریبا ۶۴۰۰ همت است. سال گذشته تا 11 اسفندماه، نرخ رشد نقدینگی 27.8 درصد بوده است. در حالی که نرخ تورم 46.5 درصد بود. به عبارت دیگر، پول حقیقی کشور 18.7 درصد کاهش یافته است، بنابراین سال گذشته کنترل نقدینگی با اعمال ابزار‌هایی که در بانک مرکزی صورت گرفت، روش موثری بوده است.

* افزایش رشد پایه پولی ناشی از ناترازی دولت و بی‌انضباطی بانک‌ها

فرزین با اشاره به عوامل رقم‌زننده این اتفاق، تاکید کرد: یکی از این عوامل، افزایش بدهی دولت به بانک‌هاست. درست است که بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی افزایش پیدا کرده است اما یکی از دلایلش ناترازی دولت بوده و این ناترازی را به سیستم بانکی نیز منتقل کرده است. یک دلیل دیگر هم بی‌انضباطی برخی بانک‌هاست. در نتیجه مجموع این دو عامل منجر به افزایش بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی و در نهایت منجر به رشد پایه پولی شده است. فرزین در ادامه افزود: در سال جاری کمیته‌ای برای رفع ناترازی تشکیل داده‌ایم. قطعا ناترازی به پایین‌ترین حد ممکن در سال جاری خواهد رسید، بنابراین برای رسیدن به این هدف، حتما باید به سیستم بانک‌های ناتراز ورود کنیم و برای آن یک برنامه بهبود داشته باشیم. از ابتدای سال جاری این موضوع را شروع و جلساتی را هم با بانک‌ها برگزار کرده‌ایم. الان در حال طراحی برنامه برای کاهش اضافه برداشت بانک‌ها هستیم، ولی اگر قرار است اضافه برداشت بانک‌ها کاهش یابد، خود دولت نقش مهمی در این زمینه دارد. 

دولت باید افزایش سرمایه برای بانک‌های دولتی داشته باشد و بدهی خودش به سیستم بانکی را کاهش دهد. به گفته فرزین، دولت در حال حاضر حدود ۱۱۷ هزار میلیارد تومان به بانک‌ها بدهی دارد بنابراین اگر امسال می‌خواهیم کنترل تورم داشته باشیم، هم باید دولت خودش را تراز کند و هزینه‌های جدیدی به سیستم بانکی منتقل نکند و هم بانک‌ها باید به دنبال رفع ناترازی‌های خودشان باشند.