گروه بین‌الملل: فیصل بن‌فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی بعد از 12 سال که از آغاز جنگ سوریه می‌گذرد به دمشق سفر و با بشار اسد، رئیس‌جمهور سوریه دیدار و گفت‌وگو کرد. این دیدار نخستین سفر رسمی یکی از مقامات رسمی عربستان سعودی به سوریه بعد از جنگ داخلی این کشور است. عربستان سعودی از سال 2011 تلاش‌های زیادی برای ساقط کردن دولت بشار اسد کرد. ریاض یکی از مهم‌ترین متحدان گروه‌های تکفیری مانند داعش و گروه موسوم به جبهه اسلامی سوریه بود. تعلیق سوریه از اتحادیه عرب هم یکی دیگر از کارهای عربستان سعودی در چند سال اخیر بود. این سفر چند روز پس از آن انجام می‌شود که بن فرحان از فیصل المقداد، وزیر خارجه سوریه دعوت کرد به ریاض سفر کند، بر این اساس المقداد برای نخستین بار پس از بیش از 12 سال در 12 آوریل وارد عربستان سعودی شد. در این دیدار درباره تلاش‌های انجام‌شده برای دستیابی به راه‌حل سیاسی برای بحران سوریه، تسهیل بازگشت آوارگان سوری به سرزمین‌شان و تامین امنیت ورود کمک‌های بشردوستانه به مناطق آسیب‌دیده در سوریه گفت‌وگو شد. ماه‌ها پیش، بن فرحان از تلاش اعراب برای تنظیم و ایجاد رابطه با دمشق صحبت کرد. بشار اسد هم ماه گذشته میلادی سفری به عمان و امارات داشت. در چند ماه گذشته سفرای برخی کشورهای عربی مانند امارات، بحرین، تونس و عراق دوباره به سوریه بازگشتند و فعالیت سفارتخانه‌های آنها هم دوباره از سر گرفته شد.  قابل ذکر است روابط سوریه و عربستان پس از زلزله‌ای که اوایل فوریه شمال سوریه را لرزاند بهبود یافت، زیرا عربستان سعودی از طریق فرودگاه‌های خود کمک‌های بشردوستانه، مواد غذایی و تجهیزات پزشکی را برای آسیب‌دیدگان سوریه ارسال کرد.

آخرین سفر وزیر خارجه عربستان به دمشق سال 2009 انجام شده بود. سعودالفیصل وزیر اسبق خارجه عربستان آن سال به سوریه سفر کرد و با بشار اسد، رئیس‌جمهور این کشور دیدار و گفت‌وگو داشت. در چند ماه گذشته فرودگاه دمشق شاهد ترافیک شدید دیپلماتیک بوده است. وزیر خارجه امارات در ماه‌های گذشته به سوریه سفر کرده بود و با رئیس‌جمهور و برخی مقامات ارشد این کشور دیدار و گفت‌وگو داشت. البته به نظر می‌رسد سفر فیصل بن فرحان به سوریه مقدمه سفر پرتعداد باقی وزرا و مقامات سیاسی کشورهای عربی باشد که از سال 2011 روابط خود با سوریه را به بهانه جنگ داخلی قطع کردند. یک منبع دولتی کویتی، روز سه‌شنبه به روزنامه «القبس» خبر داد «سالم العبدالله» وزیر خارجه این کشور روز پنجشنبه به دمشق سفر خواهد کرد. القبس نوشت که این سفر در سایه استقبال کشورهای عربی از بازگشت روابط با سوریه و حاکم شدن فضای آشتی در منطقه  صورت خواهد گرفت. این رسانه‌ همچنین اشاره کرد که وزیر خارجه کویت پس از نشست اخیر کشورهای عربی در جده تاکید کرده موضع کویت همواره در قبال سوریه ثابت بوده و این کشور خواهان حفظ تمامیت ارضی سوریه و حاکمیت این کشور بوده است. براساس این گزارش، العبدالله بعد از نشست کشورهای عربی گفته است سوریه یک رکن اساسی و مهم در جمع کشورهای عربی بوده و این کشور در طول تاریخ همواره اقداماتی برای غنی‌سازی تمدن انسانی انجام داده که نمی‌توان آن را نادیده گرفت. در ماه‌های گذشته هم محاصره سیاسی‌ای که برخی کشورهای عربی برای بشار اسد درست کرده بودند شکست. برای نخستین بار بعد از جنگ داخلی این کشور رئیس‌جمهور سوریه در اعلانی رسمی با هواپیمای شخصی خود به عمان سفر و با سلطان هیثم، پادشاه این کشور  دیدار و گفت‌وگو کرد. از سوی دیگر تکاپوی عربستان برای بازگشت هر چه سریع‌تر سوریه به اتحادیه عرب در جریان است. در همین زمینه نشست مشورتی کشورهای عربی برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب (جمعه چهاردهم آوریل) در جده با حضور نمایندگان و مقامات 9 کشور برگزار شد و با یک بیانیه پایانی نیز خاتمه یافت. بیانیه پایانی مشترک این نشست مشورتی شنبه پانزدهم آوریل تاکید کرد که کشورهای اردن، مصر و عراق به همراه اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس خواهان وحدت سوریه و بازگشت آن به جمع کشورهای عربی هستند. پایگاه خبری «الخلیج آنلاین» درباره نشست جده برای سوریه نوشت: نشست مشورتی کشورهای عربی و اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس با حضور 8 وزیر خارجه عرب و مشاور دیپلماتیک رئیس امارات با هدف تبادل‌نظر درباره وضعیت سوریه و بازگشت آن به اتحادیه عرب در جده برگزار شد. یک روز قبل از برگزاری این نشست (پنجشنبه سیزدهم آوریل) در جده، وزارت خارجه عربستان سعودی در بیانیه‌ای اعلام کرد بن فرحان، وزیر خارجه و «فیصل المقداد» همتای سوری او، درباره گام‌های لازم برای رسیدن به یک راه‌حل سیاسی جامع برای بحران سوریه که به همه پیامدهای آن پایان دهد، به آشتی ملی دست یابد و به بازگشت سوریه به جمع کشورهای عربی و از سرگیری نقش عادی آن در اتحادیه عرب کمک کند، گفت‌وگو و رایزنی کردند. خبرگزاری رسمی دولت عربستان «واس» هم روز شنبه پانزدهم آوریل بیانیه وزارت خارجه ریاض درباره این نشست را منتشر کرد که ریاض به همراه هشت کشور دیگر، بر اهمیت هماهنگی مواضع و یکپارچه‌سازی تلاش‌ها میان کشورهای شرکت‌کننده در نشست جده درباره موضوعات مورد اهتمام تاکید کردند. اعضای شرکت‌کننده همچنین درباره تلاش‌ها جهت دستیابی به راه‌حل سیاسی برای بحران سوریه که وحدت، امنیت و ثبات سوریه را حفظ کند و آن را به جمع عربی بازگرداند و به نفع مردم این کشور باشد، گفت‌وگو کردند. در بخش دیگری از این بیانیه بر اهمیت حل بحران انسانی در سوریه، فراهم کردن بستر مناسب برای رسیدن کمک‌ها به تمام مناطق این کشور و بازگشت آوارگان سوری به مناطق خود و پایان دادن به رنج آنها تاکید شده است. روزنامه آمریکایی «وال‌استریت ژورنال» هم هفته گذشته در میانه تلاش‌های سعودی برای بازگشت دمشق به جمع کشورهای عربی، در گزارشی مدعی شده بود سیاست ریاض برای بازگشت سوریه به اتحادیه عرب با مخالفت برخی هم‌پیمانانش همراه شده است. در ادامه این گزارش آمده است: کشورهای مذکور گفته‌اند «بشار اسد» رئیس‌جمهور سوریه در وهله اول باید تعامل با معارضان را آغاز کند تا همه سوری‌ها در آینده کشورشان سهم داشته باشند. در ادامه گزارش وال‌استریت ژورنال آمده بود: به گفته برخی مقامات عربی، حداقل 5 عضو اتحادیه عرب از جمله مغرب، کویت و قطر در حال حاضر پذیرش دوباره سوریه در این سازمان را نمی‌پذیرند. به ادعای این مقامات، حتی مصر که در ماه‌های اخیر روابط خود را با سوریه احیا کرده نیز مخالف بازگشت سوریه به اتحادیه عرب است. این گمانه‌زنی‌ها درباره وجود مشکلات جدی و چالش‌های بزرگ بر سر بازگشت دمشق به جمع کشورهای عربی با برگزاری نشست جده تا حدود زیادی کاهش یافت، بویژه آنکه وزارت خارجه کشورهایی همچون قطر، مصر و حتی عراق در ابتدا اعلام کرده بودند دعوت ریاض به این نشست را مورد بررسی قرار خواهند داد، اما وزرای خارجه 3 کشور شخصاً به جده آمدند. این مسائل در حالی مطرح می‌شود که عربستان بویژه عادل الجبیر، وزیر خارجه قبلی این کشور و وزیر فعلی مشاور در امور خارجه عربستان اعلام کرده بود بشار اسد در سیاست آینده سوریه هیچ جایی ندارد(!) غیر از کشورهای عربی کشورهایی مثل ترکیه هم بدنبال احیای روابط با سوریه هستند و بارها اردوغان خواستار دیدار با بشار اسد شده است، اما رئیس‌جمهور سوریه چند شرط از جمله خروج نیروهای نظامی ترکیه از سوریه و دیدار بعد از انتخابات ریاست جمهوری ترکیه را مطرح کرده است. همه این موارد نشان می‌دهد کشورهایی که روزی خودخواسته از سوریه رفتند دوباره به دمشق بازگشتند و سوریه هم که روزی از آغوش جهان عرب جدا شده بود دوباره به آن پیوسته است.

***