هادی مؤمنیان: سال‌هاست برنامه‌های سحر و افطار ماه مبارک رمضان از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. احسان علیخانی با ماه عسل، نظر بخش زیادی از مخاطبان را به شبکه ۳ جلب کرد. موفقیت برنامه ماه عسل، شبکه‌های دیگر را هم بر آن داشت تا برنامه‌های گفت‌وگومحوری با حضور میهمانانی از جنس مردم تولید کنند. با پایان ماه عسل و آغاز «عصر جدید» علیخانی، چند سالی برنامه‌های افطار تلویزیون کم‌فروغ و تکراری بود و کمتر کسی فکر می‌کرد بالاخره یک شبکه بتواند از دور تکرار برنامه‌های ماه عسلی که هیچ‌کدام هم به پای نسخه اصلی نمی‌رسید، بیرون بیاید. برنامه «محفل» آغازی دوباره برای یک درخشش است؛ برنامه‌ای با محوریت قرآن مجید که از شبکه قرآن پخش نشد بلکه شبکه ۳ با مخاطبانی عمومی‌تر، میزبان آن بوده است. نزدیک‌ترین برنامه به محفل، مسابقه استعدادیابی «اسراء» است که تاکنون 10 دوره متوالی از شبکه قرآن پخش شده‌ است. اسراء هم به واسطه اجرای پرهیجان و مفرح سیدوحید مرتضوی و ارتباط خوب داوران - که همگی از قاریان برجسته قرآن هستند - با شرکت‌کنندگان، طرفداران زیادی دارد، البته توجه به این نکته لازم است که محفل یک مسابقه نیست و همان‌طور که از نامش برمی‌آید یک محفل قرآنی با حالی خوب است. محفل با کنار هم قرار دادن رضوان درویش سوری، حسنین الحلو عراقی، احمد ابوالقاسمی، حامد شاکرنژاد و حاج آقا قاسمیان، جمعی صمیمی را ترتیب داده که قرآن می‌خوانند و درباره آن صحبت می‌کنند و با هم خاطره تعریف می‌کنند و می‌خندند. اگرچه حضور رسالت بوذری به عنوان مجری کمرنگ است اما همین مساله باعث بیشتر دیده شدن قاریان می‌شود.

* نوآوری و دقت در ساخت و اجرا

محفل با برنامه‌های دیگر که تاکنون درباره قرآن ساخته شده‌اند متفاوت است و به روشنی گامی در جهت همنشینی بیشتر اقشار مختلف جامعه با قرآن و هنر قرائت و همین‌طور حفظ قرآن برداشته‌ است. همان‌طور که هاشمی‌گلپایگانی (تهیه‌کننده‌ برنامه) هم درباره‌ هدف اصلی برنامه اینچنین گفته‌ است: «هدف تیم سازنده از ابتدای تولید این بود که چه کنیم مردم به قرآن نزدیک شوند؟ ولو به قدر یک قدم در افراد و اقشار مختلف تاثیر بگذارد و حال مردم با قرآن خوب شود». این برنامه شامل بخش‌های مختلفی است که مکمل یکدیگرند. در یک بخش قاریان پیشکسوت میهمان برنامه‌اند و آیاتی تلاوت می‌کنند و قاریان میزبان با سرخوشی و حلاوت، قرائت را ادامه می‌دهند و میهمان را تشویق می‌کنند. حتی جنس تشویق‌ها هم به واسطه حضور ۲ عرب زبان، متفاوت و جذاب است.

در بخش دیگری از برنامه یک حافظ قرآن میهمان برنامه است که حافظه‌اش بیننده را شگفت‌زده می‌کند و در بخش دیگر شخصی که به واسطه‌ای ارتباطی با قرآن دارد (یا تازه مسلمان شده است یا مدرس است یا...) دعوت می‌شود. اجرای گروه‌های تواشیح و هم‌آوایی هم از جذابیت‌های دیگر این برنامه است تا جایی‌ که گروه هم‌آوایی «الغدیر» ترجمه فارسی اسماالحسنی را برای نخستین بار در این برنامه اجرا کرد. این برنامه با دقتی مثال‌زدنی به بحث قرائت می‌پردازد و گفت‌وگوهایی که بین میهمان و میزبانان انجام می‌شود، یک فضای آموزشی جذاب به وجود می‌آورد و از طرف دیگر باعث آشنایی مردم با گنجینه‌ای از حافظان و قاریان کلام خدا در داخل ایران می‌شود.

* ایجاد فضایی گرم و دل‌نشین با قرآن

بدون شک مهم‌ترین موفقیت برنامه محفل، ایجاد فضایی شاد و به دور از هرگونه خشک و جدی بودن برای ارائه قرآن است. به نظر می‌رسد تا پیش از آغاز محفل مردم با این وجه از قاریان و حافظان قرآن آشنا نشده بودند، یا کمتر با آن روبه‌رو بودند و از طرف دیگر در کنار هم قرار گرفتن مسلمانان شیعه و سنی و به تصویر کشیدن رابطه خوب و برادرانه آنها، پیام اتحاد و برادری بین مسلمانان را به گوش می‌رساند؛ چنانکه تهیه‌کننده ویژه‌برنامه‌ محفل نیز گفته است: «ما یک حرف مبنایی داریم و آن هم این نکته است که قرآن زبان مشترک تمام مسلمانان جهان است. این نکته را همه قبول داریم. پس می‌توان قرآن کریم را به عنوان یک زبان مشترک بین مسلمانان جهان قرار داد که اگر روی آن تاکید داشته باشیم، اتحاد مسلمانان را به وجود می‌آورد». محفل سراسر بهجت و شادی است حتی آنجا که چشمان مخاطب نمناک می‌شود هم، اشک، اشک فرح‌بخشی است که نتیجه پرکشیدن دل‌ها به سوی کربلا و نجف و مشهد است و دل را سبک می‌کند یا گاهی تذکری که حاج آقا قاسمیان از دل آیات تلاوت شده بیرون می‌کشد، دل‌ها را می‌لرزاند. قرآن کتابی باطراوت و زنده است و چه خوب که بتوان بستری مناسب برای ارائه‌اش انتخاب کرد. به نظر می‌رسد محفل تا به اینجا در دل مخاطب جا باز کرده‌ است و نظر برخی اساتید و چهره‌های شاخص قرآنی را نیز جلب کرده‌ است و آنان در نامه‌ای خطاب به پیمان جبلی، رئیس سازمان صداوسیما از تلاش‌های رسانه‌ ملی در ماه مبارک رمضان امسال برای تولید برنامه‌ قرآنی محفل تقدیر کردند. امید است با اتصال هر چه بیشتر به منبع لایزال کلام الهی، شاهد نسخه‌های مترقی‌تر آن در سال‌های آینده باشیم.