گروه اقتصادی: یکی از مهم‌ترین عقبگردهای ایران در دهه 90، کاهش تجارت با کشورهای منطقه و عدم توسعه ابزارهای تجاری و تسهیل صادرات بوده است که  در سال‌هایی منجر به منفی‌ شدن تراز تجاری ایران و در نتیجه کاهش ارزآوری کشور شد. با آغاز به کار دولت سیزدهم، یکی از وعده‌های انتخاباتی سیدابراهیم رئیسی، رشد تجارت و افزایش سهم صادرات غیرنفتی با کشورهای همسایه بود. همزمان با اتمام ماه نخست 1402،  گمرک ایران از تراز تجاری مثبت ۵۵۸ میلیون دلاری کشور در فروردین خبر داد و اعلام کرد: مبادلات تجاری کشور در نخستین ماه ۱۴۰۲ به ۶ میلیارد و ۷۳۲ میلیون دلار رسید. 

به گزارش «وطن امروز» به نقل از گمرک ایران، در فروردین‌ سال جاری ۱۰ میلیون و ۴۷۱ هزار تن کالا به ارزش ۳ میلیارد و ۶۴۵ میلیون دلار به خارج از کشور صادر شد که از لحاظ ارزش 12.93 درصد کاهش و از نظر وزن 17.76 درصد افزایش داشته است. بر اساس این گزارش، در فروردین ۱۴۰۲ یک میلیون و ۸۲۹ هزار تن کالا به ارزش ۳ میلیارد و ۸۷ میلیون دلار وارد کشور شد که این میزان از نظر ارزش و وزن به ترتیب ۱۳ درصد و 24.79 درصد کاهش نشان‌ می‌دهد. گاز طبیعی مایع شده به ارزش ۵۲۳ میلیون دلار، پروپان مایع شده ۳۰۲ میلیون دلار، بوتان مایع شده ۱۶۹ میلیون دلار، شمش از آهن و فولاد غیرممزوج ۱۶۷ میلیون دلار و متانول با ۱۶۷ میلیون دلار ۵قلم عمده کالاهای صادراتی بوده‌اند. همچنین کشورهای چین، عراق، ترکیه، امارات عربی متحده و هند ۵ کشور عمده مقصد صادراتی ایران در فروردین‌ سال جاری بوده‌اند که ۷۶ درصد از وزن و ۷۵ درصد از ارزش کل صادرات کشورمان به مقصد این کشورها بوده است. فروردین امسال یک میلیارد و ۱۴۰ میلیون دلار کالا به چین، ۶۰۹ میلیون دلار به عراق، ۵۵۰ میلیون دلار به ترکیه، ۳۲۰ میلیون دلار به امارات  عربی متحده ‌و ۱۲۰ میلیون دلار به هند صادر شده است.

بر اساس این گزارش، ذرت دامی به ارزش ۲۲۳ میلیون دلار، دانه سویا به ارزش ۱۵۲ میلیون دلار، برنج کامل سفید شده به ارزش ۸۹ میلیون دلار، گوشی تلفن همراه هوشمند به ارزش ۷۱ میلیون دلار و قطعات منفصله جهت تولید اتومبیل سواری به ارزش ۶۲ میلیون دلار، ۵ قلم عمده کالاهای وارداتی بوده است.

کشورهای عمده طرف معامله واردات در فروردین امسال نیز امارات عربی متحده به ارزش یک میلیارد و ۱۰ میلیون دلار، چین ۸۷۳ میلیون دلار، ترکیه ۳۵۳ میلیون دلار، آلمان ۱۲۹ میلیون دلار و هند به ارزش ۱۱۰ میلیون دلار بوده‌اند که ۷۴ درصد از وزن و ۸۰ درصد از ارزش کل کالاهای وارداتی به این ۵ کشور اختصاص داشته است.

* صادرات 12.2 میلیارد دلاری زنجیره معدنی در سال ۱۴۰۱

 سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران (ایمیدرو) اعلام‌کرد: صادرات زنجیره بخش معدن و صنایع معدنی در سال ۱۴۰۱ به بیش از ۱۲ میلیارد و ۲۰۰ میلیون دلار رسید که در مقایسه با سال پیش از آن، از نظر وزنی 3.4 درصد رشد نشان می‌دهد.

شرکت‌های بخش معدن و صنایع معدنی سال گذشته ۴۸ میلیون و ۶۸۹ هزار و ۸۰۰ تن محصول به ارزش ۱۲ میلیارد و ۲۳۹ میلیون دلار به خارج صادر کردند. این میزان صادرات از نظر ارزشی7.6 درصد کاهش نشان می‌دهد.

محدودیت‌های انرژی (گاز و برق) در سال گذشته، از جمله عوامل مربوط به کاهش زنجیره تولید و صادرات برخی محصولات بوده است. در این میان، میزان صادرات زنجیره فولاد ۵ میلیارد و ۷۶۰ میلیون دلار، زنجیره مس یک میلیارد و ۵۷۷ میلیون دلار، زنجیره آلومینیوم 973.3 میلیون دلار، گندله 626.3 میلیون دلار، زنجیره روی ۵۹۷ میلیون دلار، زغال سنگ و کک 453.7 میلیون دلار، زنجیره سیمان 343.2 میلیون دلار، آهن اسفنجی 206.1 میلیون دلار، انواع سنگ و محصولات مرتبط 199.7 میلیون دلار، زنجیره مولیبدن 111.1 میلیون دلار، کنسانتره آهن ۹۰ میلیون دلار، انواع فرو 81.6 میلیون دلار و زنجیره سرب 80.2 میلیون دلار بود.

همچنین سال ۱۴۰۱ محصولات دیگری در بخش معدن و صنایع معدنی همچون کروم، آنتیموان، میکا، تیتان، فلزات گرانبها و نیکل صادر شد.

* افزایش واردات انواع محصولات معدنی برای تأمین نیاز کارخانه‌ها

افزون بر این در سال ۱۴۰۱ نزدیک ۴ میلیون و ۴۸۴ هزار و ۸۰۰ تن انواع محصولات معدنی به ارزش ۴ میلیارد و ۹۹۵ میلیون و ۲۰۰ هزار دلار برای تامین نیاز کارخانه‌های داخلی وارد کشور شد که در مقایسه با سال ۱۴۰۰ از نظر ارزشی 27.5 درصد و از نظر وزنی 3.9 درصد رشد داشت.

* اهمیت دیپلماسی اقتصادی

افزایش تجارت و رشد صادرات یکی از مؤلفه‌های اصلی تقویت اقتصاد است که با توجه ویژه به دیپلماسی اقتصادی و افزایش سطح کیفیت کالاها و خدمات این مهم اتفاق خواهد افتاد. ایران علاوه بر منابع طبیعی، از موقعیت جغرافیایی ویژه‌ای برخوردار بوده و محل عبور کریدورهای شمال- جنوب و شرق- غرب است، همچنین همسایگی با ۱۵ کشور امکان مهمی برای تجارت در اختیار کشورمان قرار داده است. در جهان امروز که همکاری‌های منطقه‌ای و یکپارچگی منطقه‌ای در دستور کار بسیاری از دولت‌ها قرار گرفته، دولت سیزدهم بیش از پیش سیاست تجارت با همسایگان را در اولویت قرار داده است. به نظر می‌رسد استفاده از ظرفیت سازمان‌ها و گروه‌های منطقه‌ای می‌تواند فرصت‌های تجاری مناسبی را در اختیار ایران قرار دهد.

* نیمی از تجارت ایران در سال ۱۴۰۱ با کشورهای همسایه

از ابتدای فعالیت دولت فعلی تاکنون شاهد مذاکرات گسترده و بهار دیپلماسی اقتصادی و تجاری با کشورهای همسایه و منطقه برای توسعه سطح مناسبات هستیم. کارشناسان و صاحبنظران اقتصادی معتقدند تجارت با همسایگان مزایای بسیاری دارد که از جمله آن می‌توان به کوتاه بودن مسیر و صرفه‌جویی در هزینه‌ها اشاره کرد. از سوی دیگر نزدیکی فرهنگی و اقتصادی کشورهای هم‌مرز می‌تواند در تامین نیازهای بازارهای صادراتی و وارداتی کمک‌کننده باشد و به همین دلیل است که رئیس‌جمهوری خواستار ایجاد دیپلماسی اقتصادی مناسب برای افزایش مبادلات با ۱۵ کشور هم‌‌مرز با ایران شده است.

چندی پیش سخنگوی کمیسیون توسعه تجارت خانه صمت گفت: سال ۱۴۰۱ بیش از ۵۸ میلیارد و ۸۴۳ میلیون دلار کالا بین ایران و ۱۵ کشور همسایه تبادل شد. سیدروح‌الله لطیفی، عضو و سخنگوی کمیسیون روابط بین‌الملل و توسعه تجارت خانه صنعت، معدن و تجارت ایران درباره تجارت غیرنفتی کشور با کشورهای همسایه اظهار داشت: پارسال نزدیک ۹۶ میلیون و ۷۶۷ هزار و ۱۱۷ تن کالا به ارزش ۵۸ میلیارد و ۸۴۳ میلیون و ۲۰۰ هزار و ۴۵۶ دلار بین ایران و ۱۵ کشور همسایه تبادل شد که سهم صادرات کالاهای ایرانی ۷۵ میلیون و ۱۸۴ هزار و ۴۴۸ تن کالا به ارزش ۳۰ میلیارد و ۵۳۷ میلیون و ۴۰۶ هزار و ۶۵۹ دلار بود که نسبت به مدت مشابه پارسال بیش از ۱۹‌درصد رشد داشته است.  سخنگوی کمیسیون روابط بین‌الملل و توسعه تجارت خانه صمت ادامه داد: واردات از کشورهای همسایه نیز به ۲۱ میلیون و ۵۸۲ هزار و ۶۶۹ تن کالا به ارزش ۲۸ میلیارد و ۳۰۵ میلیون و ۷۹۳ هزار و ۷۹۷ دلار رسید که نسبت به مدت مشابه رشد ۱۰ درصدی داشته است. وی گفت: تجارت غیرنفتی ایران به کشورهای همسایه ۵۲ درصد تجارت کل، صادرات به این کشورها 57.5 درصد کل صادرات و واردات از این کشورها و 47.5 درصد کل واردات کشور را در سال ۱۴۰۱ شامل می‌شده که نشان از اهمیت روزافزون همسایگان در ارزآوری و تامین نیازهای کشور در شرایط تحریم دارد.