گروه اقتصادی: بررسی آخرین آمارهای بانک مرکزی حاکی از این است اسفند سال گذشته ۸ میلیون و ۶۰۰ هزار فقره چک مبادله شد که ۸ میلیون از این تعداد (برابر ۹۳ درصد) وصول شده است. چک از ابزارهای پرداخت است که بیشتر مردم و فعالان اقتصادی از آن به عنوان ابزار پرداخت آتی استفاده می‌کنند. چک این فرصت را برای فعالان اقتصادی ایجاد می‌کند در شرایطی که امکان تامین اعتبار و اخذ وام از نظام بانکی به آسانی نیست، با استفاده از آن، اعتبار مورد نیاز خود را تامین و با استفاده از آن نسبت به خرید یا فروش مواد اولیه و کالا اقدام کنند. 

به گزارش «وطن امروز»، در سال‌های گذشته ناکارآمدی قانون قدیم چک موجب شده بود چک‌های برگشتی به میزان قابل توجهی افزایش یابد تا جایی که سال 96 تعداد و ارزش چک‌های برگشتی نسبت به کل چک‌های صادر شده به ترتیب به 15و 23 درصد رسید. این موضوع سبب شد اعتبار چک در میان مبادله‌کنندگان بشدت کاهش یابد و خیلی از فعالان اقتصادی به دلیل نگرانی از برگشت خوردن چک، از قبول آن پرهیز کنند. 

برای حل مشکلات مربوط به چک برگشتی، سال 97 طرح اصلاح قانون صدور چک در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و مجلس تلاش کرد با قرار دادن نوآوری‌هایی همچون امکان برقراری تقارن اطلاعاتی برای صادرکننده و دریافت‌کننده چک، لزوم ثبت اطلاعات چک در سامانه صیاد بانک مرکزی و همچنین تسهیل فرآیند صدور اجراییه برای چک‌های برگشتی، نسبت به حل مشکل چک برگشتی و افزایش اعتبار چک در میان مبادله‌کنندگان اقدام کند. تسهیل فرآیند صدور اجراییه نخستین گامی بود که برای اجرای قانون جدید چک برداشته شد. با انجام این کار فرآیند قضایی پیگیری چک‌های برگشتی به گونه‌ای به نفع دارندگان چک تغییر کرد که آنها به جای سرگردانی در دادگاه‌ها می‌توانستند با دریافت شناسه عدم پرداخت از شعب بانک و مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، درخواست صدور اجراییه خود را ثبت کنند. 

* الزامی شدن ثبت چک‌های جدید  در سامانه صیاد

با آغاز سال 1400، بانک مرکزی در راستای اجرای مرحله دیگری از قانون جدید چک نسبت به صدور دسته‌چک‌های جدید صیادی و همچنین الزامی کردن ثبت اطلاعات چک‌های جدید در سامانه صیاد اقدام کرد. بر این اساس افرادی که در سال جاری از دسته‌چک‌های جدید نسبت به صدور چک اقدام می‌کنند، باید تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات هویتی گیرنده چک را در سامانه صیاد بانک مرکزی ثبت کنند و گیرندگان چک نیز موظفند اطلاعات ثبت شده در سامانه صیاد را رد یا تایید کنند تا به این ترتیب از کلاهبرداری یا اشتباه در فرآیند صدور و اخذ چک جلوگیری شود.  در این میان آنچه حائز اهمیت است، این نکته است که چک‌هایی که سال 1400 و با دسته‌چک جدید صادر شده‌اند، تنها در صورت ثبت در سامانه صیاد امکان تسویه داشته و دارند و شبکه بانکی تنها با در نظر گرفتن اطلاعات ثبت شده در سامانه نسبت به تسویه مبلغ چک اقدام می‌کند. 

* وظایف بانک مرکزی برای تسهیل دسترسی به سامانه صیاد

بانک مرکزی برای دسترسی صادرکنندگان و گیرندگان چک به سامانه صیاد، راه‌های مختلفی از جمله برنامه‌های موبایلی و مراجعه حضوری به شعب بانک را در نظر گرفته است که اگر چه خوب است اما ناکافی به نظر می‌رسد و باید برای تسهیل دسترسی به سامانه صیاد اتصال خودپرداز‌ها به این سامانه و اطلاع‌رسانی پیامکی ثبت و انتقال چک نیز در دستور کار قرار گیرد.

* کاهش بی‌سابقه آمار چک‌های برگشتی  پس از اجرای قانون جدید

چندی پیش پژوهشگر حقوق اقتصادی تاکید کرد: تا سال ۱۳۹۵ یا ۱۳۹۶ و پیش از تصویب قانون جدید چک به‌ خاطر چک‌های برگشتی، هر یک روز 10 نفر وارد زندان می‌شدند اما این روند کاهشی شده است به شکل که در ۶ ماه ابتدایی سال ۱۴۰۱ در هر ۲ روز یک نفر وارد زندان شده است.

محمد نوری درباره اهمیت اجرای قانون چک و کاهش پرونده قضایی در این زمینه اظهار داشت: یکی از مهم‌‌ترین موضوعاتی که در بهبود محیط کسب‌‌وکار اهمیت دارد و از پیش‌نیازهای توسعه اقتصادی و رونق اقتصادی است، کاهش هزینه مبادله و کاهش ریسک معاملات است.

وی افزود: با توجه به اینکه بخش قابل‌ توجهی از معاملات مبتنی بر چک است، مجلس تصمیم گرفت اصلاح قانون صدور چک را در دستور کار قرار دهد و منجر به این شد که در نهایت، سال ۱۳۹۷ قانون صدور چک دچار تغییر و تحول شد. بر اساس آمارهای بانک مرکزی در سال‌های ۱۳۹۴ و ۱۳۹۵، ۴۲ درصد حجم تراکنش‌ها مبتنی بر چک (انواع مختلف چک) بود که نشان‌دهنده سهم قابل‌ توجه چک در مبادلات آن زمان بود.

پژوهشگر حقوق اقتصادی با بیان اینکه چک ابزاری گسترده است، گفت: بر اساس آخرین آمارهای بانک مرکزی، ۱۴۰۰ حجم چک‌های مبادله شده در فضای اقتصادی، به اندازه نقدینگی کل کشور بود. این هم نشان‌دهنده ابعاد اهمیت موضوع بود که این ابزار که اینقدر مهم هست و با فضای اقتصادی وکسب‌وکار‌ها هم درهم ‌تنیده است، چقدر دارد استفاده می‌شود.

* وصول ۹۳ درصدی چک‌ها در اسفند گذشته

بررسی آخرین آمارهای بانک مرکزی حاکی از این است که اسفند سال گذشته ۸ میلیون و ۶۰۰ هزار فقره چک مبادله شد که ۸ میلیون از این تعداد (برابر ۹۳ درصد) وصول شده است.

بانک مرکزی خلاصه آمار چک‌های مبادله‌ای در اسفند ۱۴۰۱ را منتشر کرد. بر اساس آخرین داده‌های این بانک اسفند سال گذشته در کل کشور ۸ میلیون و ۶۰۰ هزار فقره چک به ارزش ۵۸۷ هزار میلیارد تومان مبادله شده است که نسبت به بهمن‌ ماه از نظر تعداد 2.7 درصد و مبلغ 15.6 درصد افزایش داشته است.

بر اساس این گزارش طی دوره مذکور در استان تهران بیش از ۲ میلیون و ۹۰۰ هزار فقره چک به ارزش ۲۹۳ هزار میلیارد تومان مبادله شده است. از مجموع چک‌های مبادله شده 51.2 درصد در استان‌های تهران، اصفهان و خراسان انجام شده است.

* رشد ۱۶ درصدی وصول مبلغ چک در اسفند ۱۴۰۱

اسفند سال گذشته در کل کشور بیش از ۸ میلیون فقره چک به ارزش بیش از ۵۳۶ هزار میلیارد تومان وصول شده که نسبت به ماه قبل از آن از نظر تعداد ۳ درصد و از نظر مبلغ 16.3 درصد افزایش داشته است.

اسفند سال گذشته از کل چک‌های مبادله شده، ۹۳درصد از حیث تعداد و 91.3 درصد به لحاظ مبلغ وصول شده است، در حالی ‌که اسفند سال ۱۴۰۰، 91.1 درصد تعداد چک‌ها و ۸۹ درصد مبلغ چک‌ها وصول شده بود.

بر اساس آخرین اطلاعات، بیشترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله در استان‌های گیلان، البرز و مازندران است و استان‌های خراسان شمالی، کهگیلویه‌وبویراحمد و چهارمحال‌وبختیاری پایین‌ترین نسبت تعداد چک‌های وصولی به کل چک‌های مبادله شده در استان را به خود اختصاص داده‌اند.

در پایتخت نیز ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار فقره چک به ارزش حدود ۲۷۲ هزار میلیارد تومان وصول شده است.

* کاهش 1.4 درصدی چک‌های برگشتی

اسفند سال گذشته در کل کشور بیش از ۶۰۷ هزار فقره چک به ارزش ۵۱ هزار میلیارد تومان برگشت داده شده که در مقایسه با سال گذشته از نظر تعداد 1.4 درصد کاهش و از نظر مبلغ 8.9 درصد افزایش نشان می‌دهد.

در دوره مذکور از کل چک‌های مبادله‌شده ۷ درصد وصول نشده است این در حالی است که در اسفند ۱۴۰۰ تعداد چک‌های وصول نشده برابر 8.9 درصد بود.

بیشترین نسبت تعداد چک‌های برگشت به کل چک‌های مبادله‌ای در استان به ترتیب برای استان‌های خراسان شمالی، کهگیلویه‌وبویراحمد و چهارمحال‌وبختیاری است.