نرگس معدنی‌پور*: سال ۱۳۸۴ با پیشنهاد فرهنگسرای دختران و تلاش اداره کل امور بانوان شهرداری تهران، سالروز ولادت حضرت فاطمه معصومه(س) به نام «روز ملی دختران» در شورای عالی انقلاب فرهنگی تصویب و در تقویم‌های رسمی کشور ثبت شد. روز ملی دختران را در حالی جشن می‌گیریم که موضوع دختران اکنون بیش از هر زمان دیگری به موضوعی برای گفت‌وگوی عمومی تبدیل شده است.

شواهد نشان می‌دهد طی 4 دهه گذشته، شاخص‌های مختلف زندگی دختران، از جمله دسترسی به آموزش و تحصیل، مراقبت‌های بهداشتی، شناسایی و شکوفایی استعدادها، سرانه دسترسی به فضاهای مختلف آموزشی، فرهنگی، ورزشی، اجتماعی و به طور کلی متغیرهای مربوط به کیفیت زندگی دختران بهبود یافته است.

با وجود پیشرفت‌های گسترده در شاخص‌های کلان مربوط به ساحت‌های مختلف زندگی دختران، به دلیل افزایش چالش‌ها و عوامل مخاطره‌آمیز، همچنان مسائل گوناگون که طیفی از سبک زندگی تا متغیرهای مربوط به کیفیت زندگی را شامل می‌شود، پیش روی حوزه دختران است.

کلانشهر تهران به دلیل توسعه گسترده و فزاینده کالبدی و جمعیتی، در کنار فرصت‌های مختلف برای رشد و شکوفایی استعدادها و قابلیت‌های دختران، چالش‌های مختلفی را نیز برای آنان به همراه دارد. وضعیت فضاهای مخاطره‌آمیز شهری برای دختران، وضعیت دسترسی به خدمات مورد نیاز، وضعیت سرانه دختران از فضاهای شهری همچون فضاهای فراغتی، وضعیت عوامل مخاطره‌آمیز مربوط به سلامت روانی، اجتماعی و کیفیت زندگی دختران، برخی از این چالش‌ها هستند.

علاوه بر این باید به این نکته نیز توجه داشته باشیم که بهبود وضعیت دختران و اعتلای کرامت اجتماعی ایشان در قالب یک چارچوب جامع امکان‌پذیر است. در این رویکرد، بهبود کیفیت زندگی، بدون توجه به متغیرهای دیگری چون سبک زندگی، سرمایه اجتماعی و تعیین‌کننده‌های اجتماعی، کارآمد و اثربخش نخواهد بود.

از این منظر در حالی که رسانه‌ها و صنایع فرهنگی کوشش می‌کنند سبک زندگی دختران را تغییر داده و تحت‌الشعاع قرار دهند، توجه به وضعیت متغیرهای سبک زندگی دختران و مواجهه موثر با گفتمان‌های نوظهور در این زمینه، در کنار کوشش برای بهبود وضعیت متغیرهای کیفیت زندگی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. منظور از گفتمان‌های نوظهور، هم کوشش بازیگران رقیب برای تاثیر گذاشتن روی سبک زندگی و سرمایه اجتماعی دختران و کتمان‌سازی پیشرفت‌ها و دستاوردهای حاصل شده برای بهبود وضعیت دختران و هم پیدایش انواع مظاهر نوپدید سبک زندگی دختران است.

از این منظر، سازمان‌ها و نهادها، همچنین گروه‌های همیاری اجتماعی و فعالان محلی، در چنین مناسبت‌هایی، در شرایطی که گفتمان‌های نوظهور، چالش‌های گسترده‌ای را به همراه آورده‌اند، نقش مهمی در مواجهه موثر با این گفتمان‌ها دارند. 

بر همین اساس، مدیریت شهری نیز مسؤولیت مهمی را در این زمینه بر عهده دارد به طوری که از یک سو می‌تواند وضعیت شاخص‌های کلان زندگی دختران در سطح مناطق و محلات مختلف شهر تهران را در قالب یک برنامه جامع آمایش سرزمین، رصد کرده و به طور مستمر بهبود ببخشد و در نتیجه موجب افزایش و بهبود شاخص رضایت از زندگی آنان شود و از سوی دیگر با تبیین پیشرفت‌ها و دستاوردهای حاصل شده در حوزه دختران، به گفتمان‌سازی در ساحت‌های فرهنگی و اجتماعی و ارتقای سرمایه اجتماعی پرداخته و با اعتلای سبک زندگی دختران، در مدیریت تحولات و رویدادهای فرهنگی و اجتماعی و مواجهه موثر با گفتمان‌های نوظهور این حوزه در شهر تهران، نقش‌آفرینی فعال و کارآمد داشته باشد.

*رئیس کمیسیون فرهنگی - اجتماعی شورای اسلامی شهر تهران