در کشور عزیز ما ایران از دیرباز تاکنون، روحانیتِ حاضر در متن مردم، نقش موثری را در هدایت، دعوت به سوی خدا و ارزش‌های الهی، همچنین ترویج اخلاق در جامعه ایفا کرده است؛ چه بسیار افرادی که سابقه‌ چندان خوبی نداشته‌اند اما قرار گرفتن در کنار یک روحانی دلسوز و بامحبت آنها را به طریق هدایت رهنمون و خوش‌عاقبت ساخته است.  حجت‌الاسلام مصطفی محجوب‌زاده، امام محله برگزیده کشور در سال ۱۴۰۰در گفت‌وگو با «وطن امروز»، اظهار کرد: برای ارائه تعریفی صحیح و جامع از امام محله‌ الگو، باید به نظریه امامت و امت رجوع کرد. امامت، بحث ولایت و امام جامعه است و امت هم مردم آن جامعه‌اند. همان‌طور که مقام معظم رهبری نیز اشاره داشته‌اند، [امام محله] نقش حلقه‌های میانی را ایفا می‌کند که کارکرد جریان‌سازی داشته و قلب تپنده‌ یک محله است. 

ایشان فرموه‌اند: «مسجد باید قلب تپنده‌ محله‌ خودش باشد». متأسفانه در سال‌های اخیر، نقش امام محله بخوبی معرفی نشده و حتی گاهی به فراموشی سپرده شده است. با وجود این، به همت سازمان تبلیغات اسلامی و برخی عزیزان، اکنون گام‌های موثر برای احیای نقش امام محله و پررنگ‌تر شدن آن برداشته شده است. 

وی ادامه داد: نقش امام محله به‌ قدری مهم است که می‌تواند جامعه و حتی محله‌ خود را در مسیر تمدن‌سازی هدایت کند؛ بهتر است بگوییم یک امام محله الگو و نمونه، امام محله‌ای است که دقیقا و عیناً مثل زمان پیامبر خدا باشد؛ آن حضرت علاوه بر اینکه به فکر دین و آخرت مردم بود، در مسیر رفع مشکلات و مسائل مادی و دنیوی آنها نیز تلاش می‌کرد. یعنی برای ایجاد اشتغال جوانان، مشکلات ازدواج ایشان و حتی رفع مشکلات یا آسیب‌های اجتماعی‌شان نیز تلاش کرد. لذا یک امام جماعت نمونه نباید وظیفه خود را در حد خواندن نماز جماعت و سپس خداحافظی بداند، بلکه باید میان مردم باشد و دوشادوش و کنار آنها برای رفع مشکلا‌ت‌شان تلاش کند.

* خصوصیات و وظایف امام محله الگو

امام محله برگزیده کشور با تاکید بر اینکه دعوت‌کننده به سوی خدا ازجمله مهم‌ترین ویژگی‌های امام محله است که می‌تواند تأثیر حضور او را دوچندان کند، گفت: الگوی نیکو بودن و عامل بودن به گفته‌های خویش است؛ امیرالمومنین علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «من قبل از اینکه شما را به چیزی امر کنم، خود، انجامش داده‌‌ام و اگر گفتم ترک کنید، خود، آن را ترک کرده‌ام». نمی‌شود مردم را به اخلاق حسنه یا رعایت حدود الهی دعوت کرد اما خود چندان پایبند به رعایت این اصول نبود. مردم روی تمام رفتارهای امام محله و شرایط زندگی او حساس و دقیق هستند و نوع برخورد و مواجهه‌ امام محله با اقشار مختلف جامعه و حتی لحن و بیان او را رصد می‌کنند؛ بنابراین امام محله باید اول از همه خود عالم عامل باشد، آنقدر که عمل او تأثیرگذار است، نوع کلام و تبحر در سخنوری‌اش تاثیرگذار نیست.مرجع رسیدگی به مشکلات مردم ویژگی مهم دیگر امام محله الگو است که باید به تأسی از امامان معصوم(ع)، مرجع مطمئنی برای رسیدگی به مشکلات مردم محل باشد و مسجد را به پایگاه و پناهگاهی برای آنها تبدیل کند، چنانچه درباره ویژگی ائمه‌ هدی(ع) در زیارت جامعه می‌خوانیم، ایشان «کهف الوری» هستند. 

وی یادآور شد: اشراف کامل به شرایط زمانه و برخورداری از مهارت‌های روز از دیگر خصوصیات مهم امام محله‌، آگاهی و اشراف کامل به شرایط زمانه و داشتن مهارت‌های مهم روز نظیر آشنایی با رسانه و کارکردهای آن، همچنین توانایی ارائه تحلیل‌های درست از شرایط اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و... است که باعث اثرگذاری بیشتر به‌ویژه در جوانان، جهت‌دهی صحیح به برنامه‌ها و مراسمات اجرا شده توسط مسجد و در نهایت، جهت‌دهی مناسب به افکار عمومی مردم محل می‌شود. به قول استاد رفیعی، «امام جماعت در محله قطب و محور است، این محوریت برای یک طلبه ضرورت است... مدیریت یک مسجد کار کم و کوچکی نیست، اینکه یک امام محله با عملش، با سخنش، با روشش، با حضورش میان مردم، با آشنایی‌اش با متدها و شیوه‌های جدید، با ورودش در فضای مجازی تحول ایجاد کند، خیلی موثر است.

* زمینه‌های شکل‌گیری امام محله در مسجد شهدای کربلای دزفول

حجت‌الاسلام مصطفی محجوب‌زاده تصریح کرد: مسجد شهدای کربلای دزفول از مساجد نوپای شهرستان محسوب می‌شود که کمتر از یک دهه قدمت دارد. ما در این مجموعه کار را با تعظیم شعائر الهی در بستر هیات و مراسمات مذهبی، اعیاد و شهادت‌ها آغاز کردیم اما پس از مدتی به این نتیجه رسیدیم که لازم است مسجد در کنار هیات باشد و هیات به تنهایی نمی‌تواند هدف و آرمانی را که در پی آن هستیم، محقق سازد. لذا تصمیم به تأسیس مسجد گرفته و در سال1393، مسجد شهدای کربلای دزفول احداث شد. در همان گام‌های اولیه به دلیل استقبال فوق‌العاده مردم، به فکر توسعه مسجد افتادیم و از آن به بعد، هیات و مسجد مثل ۲ بال در کنار هم به کار و حرکت ادامه دادند.  

این نسخه(همراهی توأمان هیات و مسجد) در آغاز راه، حتی در شهرهای بزرگی مثل تهران، اصفهان، مشهد و... نیز کمتر دیده شده و به نوعی جدید بود اما مجموعه ما به این نتیجه رسید که نسخه هیات و مسجد در دزفول قابل اجراست؛ تصمیمی که در آغاز با مخالفت‌هایی نیز همراه بود، چراکه برخی بر این عقیده بودند که کار هیئتی و مسجدی با یکدیگر متفاوت است اما بحمدلله با توفیقاتی که حاصل شد، امروز هیات ما در میان هیات‌های شاخص کشور شناخته شده است و مسجد و کانون فرهنگی شهدای کربلا نیز جزو موفق‌ترین و پرامتیازترین مساجد کشور محسوب می‌شوند.

وی بیان کرد: به برکت همت و اخلاص دوستان حاضر در مجموعه، تاکنون گشایش‌های فراوانی در بستر مسجد و هیات انجام شده است. نخستین نکته این است که امام محله ضمن تقویت علمی و معنوی خود، باید از ظرفیت طلاب دیگر هم بهره بگیرد. این اقدام باعث تقویت مجموعه و افزایش قدرت، توان و اثرگذاری مضاعف خواهد شد. لازم است به شکلی کار شود تا مردم به این نکته پی ببرند که در امور دینی و فرهنگی هم مثل تمام تخصص‌های دیگر نیاز به متخصص دارند و متخصص دین، روحانیت است. 

همان‌طور که امام عزیز(ره) فرمودند: «اسلام منهای روحانیت، تز دشمن است». لذا باید حواس‌مان باشد که روحانیت اصیل و انقلابی در این زمینه، محور باشد ( این توصیه هم به مأمومین و هم به خود عزیزان طلبه است). فعالیت‌های بسیج، هیات امنا، کانون‌های فرهنگی، جلسات قرآن، حلقه‌های صالحین و... که در مجموعه صورت می‌پذیرد، باید با اتحاد و همدلی همراه باشد. گاهی تنازعات پوچی در مجموعه‌ها دیده می‌شود که خدای نکرده به دلیل بی‌ملاحظگی و بی‌تقوایی است. قرآن کریم (سوره انفال/ 45) می‌فرماید: «و لاتنازعوا فتفشلوا تذهب ریحکم». اگر شما اهل بحث و جدل بی‌مورد باشید، در این بین قبح‌ها شکسته شده و احترام‌ها زیرپا گذاشته می‌شود و قطعا این اقدام ابهت شما را فرو می‌ریزد و در نهایت شکست خواهید خورد. رمز موفقیت اسلام و انقلاب اسلامی طی سال‌های اخیر، این است که محوریت‌ها مورد توجه قرار گرفته و احترام‌ها و تقدس‌ها حفظ شده است. هرجا هم که اختلاف بوده و به این مسائل توجه نشده، شکست خورده و عقب رفته‌ایم.