ادعاهای واهی مبنی بر نبود آب در سد کمال‌خان به دلیل خشکسالی و نیز هدررفت آب در مسیر ۶۰۰ کیلومتری به مرز ایران به دلیل تبخیر بالا و جذب آن در زمین‌های تشنه، بهانه‌هایی است که از سوی حکام افغانستان درباره رعایت نکردن حقابه ایران مطرح می‌شود، غافل از اینکه تصاویر ماهواره‌های بین‌المللی و ماهواره خیام از نقاط مختلف بالادست هیرمند اعم از سد کجکی و سد کمال‌خان نشان می‌دهد مقادیر قابل توجهی آب پشت این سدهاست. بر اساس بررسی تصاویر ماهواره‌ای، در حال حاضر در مخزن سد کجکی در حد خوبی آب وجود دارد و طبق ارزیابی داده‌ها با استفاده از نرم‌افزارهای بین‌المللی، سطح آب موجود در پشت سد حدود ۸۰ درصد ظرفیت آن را پر کرده است. در عین حال،‌ بر اساس تصاویر ماهواره‌ای و با ارزیابی دقیق انجام شده، در مسیر سد کجکی تا سد کمال‌خان، اراضی متعدد کشاورزی وجود دارد که این اراضی عموما عمده آب مورد نیازشان از طریق آب رهاسازی شده از سد کجکی تامین می‌شود. درباره سد کمال‌خان نیز وجود آب در مخزن سد، نشانگر این است که آب رهاسازی شده از سد عظیم کجکی به این سد رسیده و این میزان آب توانسته علاوه بر تامین آب مورد نیاز اراضی کشاورزی در مسیر سد کمال‌خان، مخزن سد را هم در بربگیرد. تصاویر ماهواره خیام ضمن اثبات وجود آب در مخزن سد کمال‌خان نشان می‌دهد بعضا دریچه‌های این سد به سمت ایران باز شده است اما میزان آبی که از این سد به سمت ایران روانه شده، چندین کیلومتر جلوتر توسط 2 کانال دست‌ساز مجددا به داخل خاک افغانستان منحرف شده و عملا هیچ آبی به داخل ایران وارد نمی‌شود. تصاویر ماهواره خیام نشان می‌دهد اندک آب رهاسازی شده از سد کمال‌خان جهت مصارف کشاورزی در داخل خاک افغانستان استفاده شده و اتفاقا مزارعی هم در همان مناطق طبق تصاویر ماهواره‌ای وجود دارد. درباره منطقه بیابانی و شوره‌زار گودزره نیز این نکته قابل توجه است که این منطقه در ادوار مختلف از طریق مسیر جانبی ایجاد شده در حاشیه سد کمال‌خان، مورد توجه مقامات افغانستانی بوده و در حال حاضر نیز طبق تصاویر ماهواره خیام و ماهواره‌های بین‌المللی این منطقه دارای آب است، به این معنا که آب شیرین پشت سد کمال‌خان که در واقع سرریز سد بوده، در شوره‌زار جنوب سد نیز رهاسازی شده و عملا آب از بین رفته است. هر چند حاکمان افغانستان مدعی‌اند این کشور به تعهدات خود در مساله رعایت حقابه ایران پایند است اما مشاهدات از وجود آب در سد کمال خان و منحرف شدن آب در مسیر ایران در خاک افغانستان چیز دیگر را نشان می‌دهد. حال از آنجا که موضوع حقابه رود هیرمند پس از پیگری‌ها هنوز میان 2 کشور ایران و افغانستان حل نشده، از چند روز گذشته هشدارهای جدی دستگاه دیپلماسی ایران مجددا نسبت به حل این موضوع آغاز شده است. چندی پیش رئیس‌جمهوری اسلامی ایران در سفر به سیستان‌وبلوچستان درباره حقابه هیرمند به حاکمان افغانستان اخطار داد و گفت: اگر کارشناسان ما کمبود آب را تایید کنند، حرفی نداریم، اگرنه اجازه نخواهیم داد حق مردم ما تضییع شود. وی همچنین اظهار کرد: گاه شنیده می‌شود سد، آب چندانی ندارد یا بخشی از آن را لجن فرا گرفته است. حاکمان افغانستان ‏باید اجازه دهند کارشناسان ما مراجعه و صحت ‌و سقم ماجرا را بررسی کنند، اگر کارشناسان ما کمبود آب را تایید کنند، حرفی ‏نداریم، اگرنه اجازه نخواهیم داد حق مردم به هیچ عنوان تضییع شود. ‏موضوع حقابه حق مردم استان است ‏و دنبال می‌کنیم. در تمام نقاط مرزی حق مردم را خواهیم گرفت.‏  افزون بر صحبت‌های سیدابراهیم رئیسی، حسین امیرعبداللهیان هم در همان سفر هیات دولت به سیستان، ضمن بیان اینکه ما هفته‌ها و ماه‌هاست موضوع را در پی مراجعات نمایندگان و پیگیری‌های استاندار دنبال می‌کنیم، گفت: درخواست روشن ما از طرف افغانستانی این است تا زمان از دست نرفته دریچه‌های سد کجکی را باز کنند تا هم مردم خودشان که در مسیر هستند و هم مردم سیستان سیراب شوند. طرف افغانستانی مدعی است سد از آب کافی برخوردار نیست؛ به صراحت به آنها گفتیم طبق عهدنامه ۱۳۵۱ یک تیم مشترک فنی باید این کار را انجام دهد. لذا درخواست سریع ما این است و اسامی را هم دادیم که تیم فنی ما از سد کجکی بازدید کند و بر مبنای آن قضاوت شود که آیا آب در سد وجود دارد یا ندارد. تصاویر ماهواره‌ای از حجم آب پشت ‎سد کجکی ‎افغانستان نشان می‌دهد امسال بیشترین حجم آب در پشت سد کجکی ذخیره شده و ظرفیت سد تکمیل است اما ‎طالبان از رهاسازی حقابه ایران خودداری می‌کند. طالبان اعلام کرده آبی پشت سد کجکی وجود ندارد اما بر اساس تصاویر ماهواره‌‌ای مشخص شده اتفاقا آب در آن منطقه موجود است. به هر حال رودخانه هیرمند یک آبراه بین‌المللی یا فرامرزی محسوب می‌شود و 2 همسایه از نظر قانونی موظف به اشتراک آب رودخانه هستند. طبق معاهده بین‌المللی باید در سال‌هایی که آب وجود دارد، به‌ میزان ۸۲۰میلیون متر مکعب از آب هیرمند به‌ سمت ایران بیاید اما سال گذشته فقط ۲۷میلیون مترمکعب آب وارد ایران شده است. این موارد نشان می‌دهد طالبان با زیر پا گذاشتن تعهد خود به همکاری و اطلاع‌رسانی کافی درباره اقدامات برنامه‌ریزی‌شده، اصول عرفی حقوق بین‌الملل آب را هم نقض کرده‌ است. 

* سلاجقه: حق حیات مردم را با چیزی عوض نمی‌کنیم

رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست گفت: ما حق حیات مردم را با چیزی عوض نمی‌کنیم و امیدواریم هیات حاکمه افغانستان هم این پیام را بخوبی دریافت کرده باشد.

علی سلاجقه در حاشیه جلسه هیات دولت در جمع خبرنگاران درباره آخرین وضعیت پیگیری حقابه هیرمند، اظهار کرد: وزارت کشور در این زمینه کار خود را انجام می‌دهد. این موضوع در مجامع بین‌المللی قابل پیگیری است ولی افغانستان یکی از کشورهای همسایه ما است و ما  سعی می‌کنیم مراودات در قالب رایزنی طرفین انجام شود. آخرین بحث هم در سفر رئیس‌جمهور به استان سیستان‌وبلوچستان بود که وی به صورت جدی مطالبه کرد. وی تاکید کرد: ما حق حیات مردم را با چیزی تعویض نمی‌کنیم و مدافع حدود و ثغور کشورمان و مردم هستیم و هیات حاکمیت افغانستان هم امیدوارم این پیام را بخوبی دریافت کرده باشد، هرچند در بیانیه اول وزارت خارجه این کشور موضوع تا حدود مسالمت‌آمیزی مطرح شد.

رئیس شورای امنیت کشور نیز درباره موضوع حقابه ایران از رود هیرمند و حواشی پیش‌آمده بر سر آن گفت: در تمام جلسات برگزار شده بین ایران و افغانستان بر حق ایران در این زمینه تأکید شده اما طرف مقابل با وجود قول همکاری در این زمینه، چندان به تعهداتش پایبند نبوده است. احمد وحیدی ادعای مقامات حاکم بر افغانستان مبنی بر نبود آب را رد کرد و افزود: گزارش‌های موجود خلاف ادعای مطرح‌شده است و به همین دلیل پیشنهاد بازدید میدانی مقامات مسؤول و کارشناسان ایرانی از سدها داده شده که در صورت تأیید نبود آب، مسأله حل شود اما اگر آب وجود داشته باشد که از نظر متخصصان ما اینگونه است، افغانستان باید به وظیفه خود در قبال حقابه ایران عمل کند. وی با بیان اینکه جمهوری اسلامی ایران رابطه عمیق ۲ ملت را ارج می‌نهد، تصریح کرد: ایران همواره میزبان خوبی برای مهاجران افغانستانی بوده و آنها هم باید به پیام‌های دوستی صادر شده از سوی مردم ایران پاسخ بدهند و هم به وظیفه همسایگی و اخلاقی و قانونی خود عمل کنند.