گروه اقتصادی: توسعه دیپلماسی اقتصادی با کشورهای همسایه، از اولویت‌های دولت سیزدهم محسوب می‌شود و از ابتدای شکل‌گیری دولت نیز سفرهای مختلفی از سوی اعضای مختلف کابینه به این کشورها انجام شده یا ایران میزبان برخی روسای‌جمهور یا وزرای کشورهای همسایه برای تقویت دیپلماسی اقتصادی بوده است. یکی از مسیرهای خنثی‌سازی تحریم‌ها، توسعه تجارت با کشورهای منطقه به عنوان بازاری بزرگ از محصولات و خدمات گوناگون است. در امتداد مسیر دیپلماسی سیاسی و اقتصادی کشورمان، روز گذشته هیأت عالی‌رتبه ترکمنستانی به ریاست رئیس خلق مصلحتی و رهبر ملی این کشور  وارد ایران شد. 

در این راستا وزیر راه‌وشهرسازی و رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ترکمنستان صبح دیروز در فرودگاه مهرآباد از هیأت عالی رتبه ترکمنستانی به ریاست رئیس خلق مصلحتی و رهبر ملی این کشور استقبال کرد.  مهرداد بذرپاش، رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ترکمنستان، صبح دیروز سه‌شنبه از قربان‌قلی بردی محمداف رئیس خلق مصلحتی و رهبر ملی ترکمنستان در مهرآباد استقبال کرد. بذرپاش در بدو ورود هیأت ترکمنستانی ضمن ابراز خرسندی و خوشامدگویی بیان داشت: حضور هیأت عالی رتبه ترکمنستان و برگزاری دیدارها و مذاکرات برنامه‌ریزی‌شده این سفر، نویدبخش توسعه روابط راهبردی 2 کشور خواهد بود.

وی افزود: موضوعات مورد بحث و بررسی بین دو طرف درباره ترانزیت و کریدورهای بین‌المللی، انرژی، صادرات محصولات کشاورزی، برق و حوزه سرمایه‌گذاری و دیگر موارد در این سفر مورد مذاکره قرار خواهد گرفت. رئیس کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی ترکمنستان تصریح کرد: در این سفر اعضای هیأت ترکمنستانی با وزرا و مقامات عالی‌رتبه ایرانی به‌صورت جداگانه دیدار و مذاکره خواهند کرد. قربان‌قلی بردی محمداف نیز در بدو ورود با اشاره به اینکه در این سفر مذاکرات خوبی شکل خواهد گرفت، ابراز امیدواری کرد در دیدار با مقامات ایرانی زمینه توسعه روابط بیش از پیش فراهم شود. دیروز وزیر راه‌وشهرسازی کشورمان با رئیس آژانس حمل ونقل و ارتباطات وابسته به کابینه وزرای ترکمنستان نیز دیدار و مذاکره جداگانه داشت.

به گزارش «وطن امروز»، مهرداد بذرپاش، وزیر راه و شهرسازی روز گذشته (سه‌شنبه 9 خرداد) ضمن دیدار با رئیس آژانس حمل‌و‌نقل و ارتباطات وابسته به کابینه وزرای ترکمنستان در ساختمان دادمان با تاکید بر فعال‌سازی توافقنامه ترانزیتی عشق آباد و تردد روزانه ۶۰۰ واگن در مرزهای سرخس و اینچه‌برون از تدوین سند جامع حمل‌ونقلی بین ایران و ترکمنستان خبر داد. بذرپاش در این دیدار با اشاره به اینکه ۲ کشور اشتراکات فراوانی در موضوعات حمل‌ونقلی دارند بر تقویت روابط ۲ کشور تاکید کرد.

وزیر راه و شهرسازی کشورمان گفت: رویکرد ما در دولت، توسعه روابط با تمامی همسایگان از جمله ترکمنستان است.

بذرپاش ادامه داد: روزانه ۶۰۰ واگن در مرزهای سرخس و اینچه‌برون تردد دارند که با توجه به ظرفیت این مرزها درباره واگن‌ها باید به دنبال افزایش بیشتر آن باشیم.

عضو دولت سیزدهم بر احیای موافقتنامه عشق‌آباد تاکید کرد و گفت: پیشنهاد می‌شود در کمیسیون مشترک اقتصادی ایران و ترکمنستان که ماه آینده در ترکمنستان برگزار می‌شود فاز اجرایی و عملیاتی موافقتنامه ترانزیتی عشق‌آباد با حضور کشورهای عضو پیگیری شود.

وی توضیح داد: به معاون حمل‌و‌نقل وزارت راه و شهرسازی ماموریت داده می‌شود تدوین سند جامع همکاری و حمل‌ونقلی ۲ کشور را نهایی کند. سند تدوین شده ظرف ۲ هفته آینده به منظور اخذ نظرات و پیشنهادهای کشور ترکمنستان ارسال خواهد شد تا در کمیسیون مشترک اقتصادی که در ترکمنستان برگزار می‌شود مطرح شود و مورد توافق قرار بگیرد.

وزیر راه و شهرسازی گفت: مشارکت بیشتر ترکمنستان در تکمیل زنجیره کریدوری شمال - جنوب بویژه در جنوب کشور و در حاشیه خلیج‌فارس  مورد تاکید ماست. هم‌اکنون کشورهای عربی در حاشیه خلیج‌فارس  سرمایه‌گذاری کرده‌اند که پیشنهاد می‌شود ترکمنستان نیز در این زنجیره کمک‌کننده باشد.

* روابط تجاری تهران - عشق‌آباد وارد مرحله‌ای‌ تازه شد

وزیر نفت و مدیران ارشد شرکت ملی گاز ایران در ماه‌های اخیر از مذاکرات فشرده ایران و ترکمنستان برای امضای قراردادی به‌منظور واردات گاز از این کشور خبر داده بودند؛ سرانجام دیروز اعلام شد که قرارداد واردات روزانه ۱۰ میلیون مترمکعب گاز طبیعی از ترکمنستان به‌زودی امضا می‌شود.

ترکمنستان دارای ذخایر گاز طبیعی 9.8 تریلیون مترمکعب در سال ۲۰۲۱ بوده و براساس داده‌ها، چهارمین دارنده ذخایر بزرگ گاز طبیعی در جهان است که پیش‌بینی می‌شود به‌عنوان یکی از دارنده‌های بزرگ گاز دنیا، در سال‌های آینده به‌دلیل رشد کمتر مصرف نسبت به تولید با مازاد تولیدگاز روبه‌رو شود.

* جزئیات قرارداد واردات ۱۰ میلیون مترمکعبی گاز از ترکمنستان

وزیر نفت با بیان اینکه بزودی قرارداد گازی میان ایران و ترکمنستان به امضا خواهد رسید، گفت: بر اساس این قرارداد واردات روزانه ۱۰ میلیون مترمکعب گاز از ترکمنستان در همین ماه آغاز می‌شود.

جواد اوجی (دیروز) در حاشیه دیدار خود با باتیر آمانوف، رئیس کنسرسیوم دولتی ترکمن‌گاز در جمع خبرنگاران با بیان اینکه بالاترین مقام کشور ترکمنستان، سردار بردی محمداف با رئیس‌جمهوری ملاقات و گفت‌وگو می‌کند، اظهار کرد: خوشبختانه با آغاز دولت مردمی سیزدهم سوآپ گاز را طی قراردادی با جمهوری آذربایجان با حجم سالانه 1.5 تا ۲ میلیارد مترمکعب آغاز کردیم و با توافق طرف‌ها یک سال پیش حجم سوآپ گاز حدود 2 برابر شد.

وی ادامه داد: به‌زودی قرارداد واردات گاز به ایران از ترکمنستان امضا می‌شود که بر اساس آن ایران از همین ماه واردات روزانه ۱۰ میلیون مترمکعب گاز را آغاز می‌کند. ترکمنستان چهارمین کشور دارنده منابع گازی جهان است و ایران هم ظرفیت دریافت روزانه ۴۰ تا ۵۰ میلیون مترمکعب گاز را به‌منظور واردات و انتقال در مرزهای خود دارد، از این رو بنا داریم سهم تجارت گازی (سوآپ، ترانزیت، خرید و فروش) خود در منطقه را افزایش دهیم. این موضوع می‌تواند برای هر 2 کشور مزایای زیادی به همراه داشته باشد.

* رشد 2 برابری تبادلات برقی ایران و ترکمنستان با احداث خط جدید مرو - سرخس‌

علی‌اکبر محرابیان وزیر نیرو نیز صبح دیروز در دیدار با آناگلدی بازمرادوف معاون رئیس کابینه وزرا و مسؤول امور کشاورزی و آب ترکمنستان، بایمراد آنا ممدوف معاون رئیس کابینه وزرا در امور ساخت‌وساز، انرژی و صنایع ترکمنستان و محمد رجب مرادوف وزیر انرژی ترکمنستان، اظهار داشت: در چارچوب سفر رهبر ملی و هیات عالی‌رتبه جمهوری ترکمنستان به ایران در زمینه آب و برق مذاکرات خوبی با حضور مقامات، وزرای مربوطه و معاونان رئیس‌جمهور ترکمنستان بین 2 کشور ایران و ترکمنستان صورت گرفت.

وزیر نیرو با بیان اینکه در زمینه برق همکاری‌های مشترک بین دو طرف از گذشته برقرار بوده است، افزود: در تلاش هستیم در این سفر علاوه بر تداوم این روابط، زمینه‌های همکاری را درباره برق گسترش دهیم.

وی افزایش ظرفیت تبادل برقی بین ایران و جمهوری ترکمنستان را یکی از موضوعات بسیار مهم برشمرد و اظهار کرد: کشور ترکمنستان دارای ظرفیت‌های قابل توجهی در زمینه انرژی گاز و تولید برق بوده و علاقه‌مند است از ظرفیت جمهوری اسلامی ایران برای تبادلات برقی استفاده کند. ایران نیز به عنوان تولید‌کننده و مصرف‌کننده بزرگ برق و مهم‌تر از همه دارای نقطه ارتباطی با بسیاری از کشورها مورد توجه ترکمنستان به منظور افزایش ظرفیت‌های همکاری است.

محرابیان یادآور شد: در این سفر یک یادداشت تفاهم میان 2 کشور به امضا می‌رسد تا به واسطه آن این روابط گسترش یابد.

وزیر نیرو اضافه کرد: همچنین در این دیدارها توافق می‌شود عملیات اجرایی خط انتقال چهارمداره برق بین مرو و سرخس حدود 150 کیلومتر هرچه سریع‌تر آغاز شود. پیمانکار راه‌اندازی این خط شرکت ایرانی است و از تجهیزات و امکانات تولید شده ایران در این زمینه استفاده می‌شود.

وی اضافه کرد: همچنین بر اساس این یادداشت تفاهم میان 2 کشور همسایه، در زمینه استفاده از خدمات فنی – مهندسی حوزه برق ایران برای توسعه برق جمهوری ترکمنستان استفاده می‌شود. در کنار آن از گروه مپنا نیز بازدیدی انجام می‌شود تا ترکمنستان از ظرفیت‌های ایران برای رفع نیازهای خود بهره ببرد.

وی در این باره افزود: هم‌اکنون ایران ظرفیت تبادل 500 مگاوات برق را با کشور ترکمنستان دارد و با احداث خط جدید مرو – سرخس حجم تبادلات برقی بین 2 کشور به بیش از 2 برابر افزایش می‌یابد. خوشبختانه در سال‌های گذشته در قسمت جمهوری اسلامی بین سرخس تا مشهد خط اختصاصی ساخته شده و امید است با آغاز عملیات احداث خط بین مرو و سرخس در جمهوری ترکمنستان نیز شاهد تکمیل این پروژه و افزایش حجم مبادلات برقی به بیش از دوبرابر باشیم.

* ظرفیت‌های ترکمنستان

نفت، گاز، پنبه، پارچه‌های نخی، پوست و قالی از مهم‌ترین اقلام صادراتی ترکمنستان است. ترکمنستان از نظر معادن، ذخایر سرشاری از نفت و گاز و همچنین نمک طبیعی دارد. در حوزه کشاورزی در تولید پنبه و در بخش دامپروری در تولید پوست، کرم ابریشم و پرورش اسب، پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای دارد. ترکمنستان جزو معدود کشور‌های نفت‌خیز است که فرآورده‌های نفتی نیز صادر می‌کند و با فرآوری محصول پنبه با اتکا به نیروی کار داخلی، صنعت نساجی پیشرفته‌ای دارد که از بازار فروش بالایی هم در سطح جهان برخوردار است. از لحاظ جغرافیایی اما ترکمنستان در رده کشور‌های محاط در خشکی است و این موضوع اهمیت روابط با کشور‌های همسایه را برای تامین اهداف صادراتی این کشور دوچندان می‌کند. ایران و ترکمنستان همسایه‌هایی هستند که علاوه بر اشتراکات تاریخی و فرهنگی و به عبارت بهتر خویشاوندی مردم ۲ کشور، از ظرفیت‌های مناسبی برای همپوشانی مراودات تجاری نیز برخوردارند. 

در زمینه نفت و گاز اگرچه هر 2 کشور ایران و ترکمنستان از دارندگان ذخایر نفت و گاز هستند اما سابقه دیرینه ایران در مباحث مربوط به اکتشاف، حفاری و بهره‌برداری و همچنین توانایی‌های علمی و فنی در ساخت پالایشگاه و خطوط انتقال انرژی می‌تواند ارتباط تنگاتنگی را در این حوزه رقم بزند؛ خواسته‌ای که مقامات ترکمنستان همواره بر آن تاکید داشته و از صادرات خدمات فنی و مهندسی ایران استقبال کرده‌اند. ایران نیز با وجود برخورداری از منابع عظیم گاز به دلیل نفع اقتصادی و صرفه‌جویی در هزینه نقل و انتقالات برای تامین نیاز گاز برخی مناطق شمالی کشور در مقاطعی به واردات آن از ترکمنستان اقدام کرده است؛ اقدامی که در چارچوب قرارداد‌های تضمینی و اخذ تعهدات لازم برای پایبندی دو طرف به مفاد قرارداد‌ها بویژه در شرایطی که به باور کارشناسان افزایش مصرف گاز باعث ایجاد چالش در بخش نیروگاهی، خانگی و تولیدی می‌شود، می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.