علی نانکلی: اصل «آرزو» و «امید» نه تنها مذموم و نکوهیده نیست، بلکه نقش بسیار مهمى در حرکت چرخ‌هاى زندگى و پیشرفت در جنبه‏هاى مادى و معنوى بشر دارد. 

کسى که یقین کند مثلا امروز روز آخر زندگى اوست یا در آینده بسیار نزدیکى از دنیا مى‌‏رود، دست از همه کار مى‌شوید و در واقع موتور زندگى او خاموش مى‌شود و چرخ‌هاى آن از کار مى‌افتد و شاید یکى از دلایل مخفى بودن پایان عمر هر کس همین باشد که چراغ پرفروغ امید و آرزو در دلش خاموش نشود و به تلاش‌هاى زندگى ادامه دهد. همان‌گونه که در حدیثى از حضرت مسیح (علیه‌السلام) مى‌خوانیم: «در جایى نشسته بود و پیرمردى را مشاهده کرد که با کمک بیل به شکافتن زمین مشغول است و تلاش گرم و مستمرى براى کار کشاورزى دارد. حضرت مسیح (علیه‌السلام) به پیشگاه خدا عرضه داشت: خداوندا امید و آرزو را از او برگیر! ناگهان پیرمرد بیل را به کنارى انداخت و روى زمین دراز کشید و خوابید، کمى بعد حضرت مسیح (علیه‌السلام) عرضه داشت: بارالها! امید و آرزو را به او بازگردان! ناگهان مشاهده کرد که پیرمرد برخاست و دوباره مشغول فعالیت و کار شد! حضرت مسیح (علیه‌السلام) از او سوال کرد که من ۲ حال مختلف از تو دیدم، یک بار بیل را به کنار افکندى و روى زمین خوابیدى اما در مرحله دوم ناگهان برخاستى و مشغول کار شدى؟! پیرمرد در جواب گفت: در مرتبه اول فکر کردم من پیر و ناتوانم و آفتاب لب بامم، امروز بمیرم یا فردا خدا مى‏داند، چرا این همه به خود زحمت دهم و این همه تلاش کنم؟ بیل را به کناری انداختم و بر زمین خوابیدم! ولى چیزى نگذشت که این فکر به خاطرم خطور کرد از کجا معلوم که من سال‌هاى زیادى زنده نمانم؟ افرادى مثل من بودند و سال‌ها عمر کردند، انسان تا زنده است زندگى آبرومندی مى‌خواهد و باید براى خود و خانواده‌‏اش تلاش کند، برخاستم و بیل را گرفتم و مشغول کار شدم.

به همین دلیل براى ایجاد تحرک بیشتر در گروه‏‌هاى مختلف اجتماعى باید امید به آینده را در دل آنها زنده نگه داشت ولى همین امید و آرزو که رمز حرکت و تلاش انسان‌هاست و مانند قطرات حیات‌بخش‏ باران - که سرزمین‏هاى مرده را زنده مى‌‏کند - سرزمین دل انسان را زنده نگه مى‏دارد، اگر از حد بگذرد به صورت سیلابى ویرانگر در مى‌آید و همه چیز را با خود مى‌‏برد و سرانجام انسان را غرق دنیاپرستى و ظلم و جنایت و گناه مى‌کند. به همین دلیل پیامبر اکرم(صلى‌الله علیه و آله) «طول اَمَل» را یکى از ۲ دشمن بسیار خطرناک براى انسان‌ها شمرده و فرموده است: «خِصْلَتَانٌ اِتِّبَاعُ الْهَوَى‏ وَ طُولُ الْاَمَلِ، فَاَمَّا اِتِّبَاعُ الْهَوَى‏ فَاِنَّهُ یَعْدِلُ عَنِ الْحَقِّ، اَمَّا طُولُ الْاَمَلِ فَاِنَّهُ یُحبِبُ الدُّنْیَا»؛ (شدیدترین چیزى که از آن بر شما مى‏‌ترسم ۲ خصلت است: پیروى از هوا و آرزوى دور و دراز؛ زیرا هواپرستى شما را از حق باز مى‏ دارد و اما آرزوى دور و دراز شما را حریص بر دنیا مى‏‌کند). شبیه همین معنى با کمى تفاوت در «نهج البلاغه» از امیرمومنان علی  (علیه‌السلام) آمده است.

اگر آرزوها متوجه ارزش‌هاى والاى انسانى باشد یا جنبه مردمى و اجتماعى پیدا کند و در مسیر تکامل و پیشرفت واقعى انسان‌ها و درجات کمال قرار گیرد و انسان را به تلاش و کوشش بیشتر در این راه‌ها وادارد بدون شک چنین آرزویى هر قدر طولانى باشد، نه تنها نشانه پستى نیست که نشانه کمال انسان است.

اساساً امید و آرزو نسبت به آینده نیروى محرک انسان براى تلاش‌ و کوشش‌ است و اگر چراغ پرفروغ امید و آرزو در دل انسان خاموش شود، در واقع روح او مى‌میرد، نشاط زندگى از او رخت برمى‏‌بندد و انسان را به موجودى سست و بى هدف و بى تلاش مبدل مى‌کند. در واقع آرزو بر ۲ قسم است: «آرزوهاى کاذب» که همچون سراب در بیابان زندگى ظاهر مى‏‌شوند و تشنه‌کامان را به دنبال خود مى‏کشانند و هر لحظه تشنه‌تر مى‌سازند تا از شدت تشنگى هلاک شوند و «آرزوهاى صادق» و مثبت و سازنده که همچون آب حیات، گلستان وجود آدمى را سیراب و پرثمر مى‏سازد و هر چه زحمت مى‏کشد نشاط و معنویت بیشترى مى‌‏یابد. این همان چیزى است که در قرآن مجید به آن اشاره شده است: «اَلْمَالُ وَ الْبَنُونَ زِینَهُ الْحَیَاهِ الدُّنْیَا وَ الْبَاقِیَاتُ الصَّالِحَاتُ خَیْرٌ عِنْدَ رَبِّکَ ثَوَاباً وَ خیْرٌ اَمَلاً»؛ (مال و فرزندان، زیور حیات دنیا هست و باقیات الصالحات [ارزش‌هاى پایدار و شایسته] نزد پروردگارت ثوابش بهتر و امیدبخش‌‏تر است). در این آیه به هر ۲ بخش از آرزوها اشاره شده است.