مهدی هاشم‌زاده، پژوهشگر اقتصاد: با بررسی عملکرد تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم در سال‌های 1401 و 1402، مشاهده می‌شود علاوه بر اینکه تعداد مودیان مالیاتی استفاده‌کننده از تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم رشد چشمگیری داشته، برخورد سازمان امور مالیاتی با مشاغل خاص و دانه‌درشت‌ها در این سال بسیار بیشتر بوده است. اخذ مالیات هوشمند بر مبنای تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم، علاوه بر اینکه نظام مالیاتی ممیزمحور را از بین خواهد برد، با اخذ مالیات واقعی مشاغل خاص و اعطای امتیازات بسیار برای بخش بزرگی از مشاغل، زمینه اخذ مالیات عادلانه و مبتنی بر درآمد واقعی هریک از مشاغل را نیز فراهم خواهد کرد. به گزارش «وطن امروز»، یکی از معضلات جدی نظام مالیاتی کشور، عدم اخذ مالیات متناسب با سهم هر بخش در اقتصاد است. این مفهوم تحت عنوان نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی نیز بیان می‌شود. سهم پایین نسبت مذکور در اقتصاد ایران بیانگر مشکلات مختلف نظام مالیات‌ستانی فعلی است. در بین بخش‌های مختلف اقتصادی، بیشترین میزان فرار مالیاتی و عدم پرداخت مالیات واقعی با توجه به نقش هر بخش در اقتصاد، بخش مشاغل است. بخش مشاغل با سهمی بیش از 20 درصدی در تولید ناخالص ملی، کمتر از 4 درصد درآمد مالیاتی کشور را شامل می‌شود. این موضوع در حالی است که بخش‌های مختلفی از اقتصاد نظیر شرکت‌های صنعتی در مناطق ویژه اقتصادی یا بخش کشاورزی معاف از پرداخت مالیات هستند و قاعدتا مالیات بخش مشاغل حتی باید بسیار بیشتر از این باشد. در جهت حل مشکل فرار مالیاتی مشاغل به خصوص مشاغل خاص، اخذ مالیات هوشمند در دستور کار قرار گرفته است که با تکمیل داده‌های خروجی از حساب بانکی مشاغل، حساب پوز، کارت به کارت‌های انجام شده، همچنین سامانه مودیان، به سمت اخذ واقعی مالیات مشاغل به صورت هوشمند حرکت خواهیم کرد. در همین ارتباط یکی از مهم‌ترین اصلاحات در زمینه نظام مالیاتی، حرکت به سمت مالیات‌ستانی هوشمند است. اخذ مالیات هوشمند بر بخش مشاغل و برای کسب‌وکارهای کوچک و متوسط، از طریق تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم انجام خواهد شد. تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم یکی از مهم‌ترین امتیازاتی است که سازمان مالیاتی در راستای حمایت از مشاغل و کسب‌وکارهای کوچک و متوسط در نظر گرفته است. بر اساس این تبصره قانونی، برخی کسب‌وکارها از تسهیلاتی نظیر پرداخت مالیات مقطوع یا عدم نیاز به ارسال اظهارنامه مالیاتی برخوردار خواهند شد. مطابق بند «ل» تبصره «6» قانون بودجه سال 1402 و همچنین بند 1 دستورالعمل شماره 200/1402/3 مورخ 27/2/1402، سقف برخورداری از معافیت‌های تبصره ماده 100 برای عملکرد سال 1401، «صد برابر» معافیت ماده 84 ق.م.م (مالیات بر درآمد حقوق) در نظر گرفته شده است. مبلغ معافیت مالیات بر درآمد حقوق برای سال 1401، معادل 67 میلیون و 200 هزار تومان (672 میلیون ریال) بود؛ به این ترتیب حدنصاب درآمد حاصل از فروش صاحبان مشاغل برای استفاده از تسهیلات تبصره ماده 100 برای عملکرد سال 1401، معادل (67 میلیارد و 200 میلیون ریال) است. آمار تبصره ماده 100 در سال 1402 (عملکرد سال 1401) از مجموع 7.776 میلیون فقره مالیات مقطوع مشاغل متقاضی موضوع تبصره ماده 100 قانون مالیات‌های مستقیم در سال جاری، مالیات مقطوع 53 درصد از مشاغل (تقریبا 4.1 میلیون فقره) برابر با صفر و صرفا مالیات مقطوع حدود 6 درصد از اصناف، بیش از 30 میلیون تومان تعیین شده است. محاسبات نشان می‌دهد سرانه مالیات مقطوع اصناف متقاضی موضوع تبصره ماده 100 برای عملکرد مذکور، تقریبا 7.1 میلیون تومان در سال (به عبارتی 592 هزار تومان در ماه) است که نسبت به سال قبل، با رشدی 170 درصدی همراه بوده است.