گروه اقتصادی: توسعه کریدورهای ترانزیتی یکی از اولویت‌های کشور به منظور نقش‌آفرینی در تجارت منطقه‌‌ای است و  پس از تعاملات گسترده ایران و روسیه در حوزه کریدورها و انعقاد توافقنامه احداث خط‌آهن رشت – آستارا بین ایران و روسیه، امضای یادداشت‌تفاهم وزرای ایران و ازبکستان در زمینه همکاری جامع حمل‌ونقلی و ترانزیتی در سفر اخیر هیات ازبک به تهران و  پیگیری کریدور شمال - جنوب و شرکت بذرپاش، وزیر راه در مجمع اقتصادی سن‌پترزبورگ از جمله اقدامات وزارت راه‌وشهرسازی جهت توسعه دیپلماسی ایران راه در چند وقت اخیر بوده است. مقام معظم رهبری نیز در دیدار رئیس‌‌جمهور ازبکستان با اظهار خرسندی از تجدید حیات ارتباط 2 کشور بعد از یک وقفه طولانی فرمودند: ایران توانایی این را دارد که ازبکستان را از طریق ترکمنستان و افغانستان، به راحتی به آب‌های آزاد متصل کند، ضمن آنکه زمینه‌های همکاری فراتر از تجارت و حمل‌ونقل است و می‌توان با ابتکارات مختلف در بخش علم و فناوری و بخش‌های دیگر همکاری‌های بیشتری داشت. دیروز نیز وزیر راه‌وشهرسازی طی تماس تلفنی با معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان بر توسعه روابط اقتصادی میان ایران و آذربایجان بویژه تکمیل کریدور راهبردی شمال - جنوب تاکید کرد. 

مهرداد بذرپاش، وزیر راه‌وشهرسازی و رئیس کمیسیون مشترک ایران و آذربایجان در گفت‌وگوی تلفنی با شاهین مصطفی‌اف، معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان و رئیس کمیسیون مشترک 2 کشور، بر اجرای پروژه‌های در دستور کار کمیسیون مشترک تاکید کرد. بذرپاش در ادامه تکمیل کریدور شمال - جنوب به عنوان یک کریدور راهبردی را مورد اشاره قرار داد و ابراز امیدواری کرد روابط سیاسی میان ایران و آذربایجان هرچه سریع‌تر بهبود یابد. معاون نخست‌وزیر جمهوری آذربایجان نیز در این گفت‌وگوی تلفنی عید قربان را پیشاپیش تبریک گفت و ضمن ابراز خرسندی از بهبود روابط 2 کشور بر توسعه همکاری‌های اقتصادی تاکید کرد. گفتنی است طرفین سایر حوزه‌های همکاری کمیسیون مشترک اقتصادی 2 کشور از جمله حمل‌ونقل، ترانزیت، آب، انرژی و... را نیز مورد بحث و تبادل قرار دادند. این گفت‌وگو را می‌توان در ادامه اقدامات دیپلماسی ایران راه وزارت راه‌وشهرسازی دانست. بذرپاش در آخرین سفر خود به روسیه نیز پیگیر توافقات در حوزه کریدوری، شبکه ترانزیتی، بندری، هوایی و همه بخش‌های حمل‌ونقلی با محوریت کریدور شمال – جنوب بود. یکشنبه هفته جاری نیز وزیر راه‌وشهرسازی کشورمان و وزیر حمل‌و‌نقل و ارتباطات جمهوری ازبکستان در حضور رؤسای جمهور 2 کشور یادداشت‌تفاهم همکاری جامع حمل‌ونقلی و ترانزیتی امضا کردند.

به گزارش «وطن امروز»، کریدور شمال - جنوب مهم‌ترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپاست که در مقایسه با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان تا ۴۰ درصد کوتاه‌تر و از نظر هزینه تا ۳۰ درصد ارزان‌تر است. کریدور شمال- جنوب یکی از مسیرهای مهم ترانزیتی در آسیای میانه است و کشورهای در مسیر این راهگذر هر یک با تشکیل اتحادیه و انعقاد قراردادهای همکاری در رقابتی همه‌جانبه به توسعه و تجهیز بنادر، جاده‌ها، ترمینال‌ها و مسیرهای ریلی خود می‌پردازند. این کریدور ارتباط ترانزیتی کشورهای شمال اروپا و روسیه را از طریق ایران و دریای خزر به کشورهای حوزه اقیانوس هند، خلیج‌ فارس و جنوب آسیا برقرار می‌کند. در این میان اتصال خلیج عمان و بندر چابهار در ساحل شرق دریای مکران یا دریای عرب به عنوان بندری استراتژیک به این کریدور می‌تواند در مبادله کالا به شرق کشور و همسایه‌های شرقی و آسیای میانه نقش داشته باشد.

کریدور ترانزیتی بین‌المللی شمال - جنوب، کالاهای صادراتی از سواحل غربی هند را از بندرعباس و بندر چابهار در ایران و کشورهای آسیای میانه و روسیه به اروپا انتقال می‌دهد. هندی‌ها با داشتن شرایط اقتصادی مناسب، بشدت علاقه‌مند به استفاده از کریدور شمال- جنوب برای عرضه ارزان‌تر کالا و محصولات خود در بازارهای جهانی هستند. در واقع کالاهای هندی برای رسیدن به روسیه و اروپا به بندرعباس ایران در خلیج‌ فارس تحویل داده شده و از آنجا از طریق حمل‌و‌نقل ریلی یا جاده‌ای به دریای خزر رسیده و از طریق دریای خزر به سمت روسیه حمل می‌شود. 

بزرگ‌ترین ویژگی مسیر شمال - جنوب کوتاه کردن زمان حمل‌ونقل کالاهاست. کشورهای استفاده‌کننده از مسیر هر چند ممکن است در ابتدای راه‌اندازی این کریدور متحمل هزینه‌های مالی و اقتصادی شوند ولی با فعال شدن آن و کاهش فاصله زمانی انتقال کالا از هند به روسیه و اروپا، به سرعت هزینه‌ها جبران می‌شود. 

یکی از ۲ کریدور شمال- جنوب اصلی در ایران شامل محور شرقی است که با اتصال راه‌آهن چابهار- زاهدان در سال آینده، این کریدور مهم در محور شرقی می‌تواند به عنوان حلقه اتصال جنوب آسیا به افغانستان و آسیای میانه عمل کند. کریدور دیگر نیز از بندرعباس (بندر شهید رجایی) آغاز شده و به ۴ شاخه دیگر در شمال، شمال غرب و شمال شرق متصل می‌شود. 

* ایران شاهراه جهان می‌شود

وجود کریدورهای تجاری بین‌المللی در راستای نقل و انتقال کالاها میان کشورها از ملزومات تجارت خارجی است که دسترسی به آنها برای کشورهایی که در معرض تحریم هستند از اهمیت دوچندانی برخوردار است. در این راستا در پی بی‌اثر کردن تحریم‌ها در حوزه‌های ترانزیتی، ایران و روسیه مشترکا در حال ایجاد مسیری تجاری از اقیانوس هند تا اروپا هستند.  

توافقنامه احداث راه‌آهن رشت - آستارا بین ایران و روسیه اردیبهشت امسال با حضور حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری فدراسیون روسیه توسط نمایندگان 2 کشور به امضا رسید.

گذرگاه ریلی شمال - جنوب یکی از مسیرهای اصلی ترانزیت کالا از جنوب آسیا به شمال اروپا به شمار می‌رود که احداث و تکمیل آن از ۲۳ سال پیش در دستور کار بوده و در دولت سیزدهم با شتاب بیشتری برای فعال‌سازی این ظرفیت ریلی تلاش شده است به طوری که رؤسای جمهور ایران و روسیه در ماه‌های گذشته در تماس‌های تلفنی و گفت‌وگوهای دوجانبه بر این موضوع تأکید داشته‌اند.

مسیر غربی کریدور شمال – جنوب که کشورهای روسیه، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان را شامل می‌شود، از نظر ریلی دارای یک حلقه مفقوده‌ به مسافت ۱۶۲ کیلومتر بین رشت و آستارا بود که با امضای این توافق و احداث این مسیر ریلی عملا جنوب آسیا از طریق ارتباط ریلی بین سن‌پترزبورگ و خلیج‌ فارس  به شمال اروپا متصل خواهد شد.

بر اساس این توافقنامه، فدراسیون روسیه ۱,۶ میلیارد یورو در این مسیر ریلی سرمایه‌گذاری خواهد کرد. قرار است این خط‌آهن راهبردی در مدت ۴۸ ماه احداث شود.

وزیر راه‌وشهرسازی درباره راه‌آهن رشت - آستارا گفته است: کریدور بین‌المللی شمال- جنوب می‌تواند در آینده سهم بالایی از حمل‌و‌نقل بین‌المللی میان روسیه و کشورهای CIS با هند، کشورهای عربی حاشیه خلیج‌ فارس  و اروپا را به خود اختصاص دهد و در حال حاضر در شاخه شرقی از طریق مرزهای سرخس و اینچه‌برون و در شاخه میانی از طریق بندر امیرآباد برقرار است.

مهرداد بذرپاش اضافه کرد: در شاخه غربی دریای خزر نیز حلقه مفقوده رشت – آستارا در داخل ایران ۱۶۲ کیلومتر است که یکی از پروژه‌های اولویت‌دار ما بوده و فرآیند احداث آن آغاز شده و در حال نهایی کردن آن تا 3 سال آینده هستیم.

بذرپاش اظهار کرد: بندر چابهار به عنوان تنها بندر اقیانوسی ایران که در بخش شمالی دریای عمان واقع شده، در آینده نقش مهمی در حمل‌و‌نقل و ترانزیت کالا از هند به افغانستان و کشورهای آسیای میانه و همچنین اروپا از طریق اتصال به شبکه ریلی ایران از طریق راه‌آهن چابهار- زاهدان ایفا خواهد کرد.

وی افزود: این مسیر ریلی در حقیقت  آسان‌ترین و سهل‌ترین راه دسترسی کشورهای آسیای میانه و نیز افغانستان به آب‌های آزاد جهانی از طریق بندر چابهار خواهد بود. وزیر راه‌وشهرسازی ادامه داد: در این راستا راه‌آهن خاش – زاهدان به طول ۱۵۷ کیلومتر که بخشی از این پروژه است، افتتاح شد. کل مسیر ریلی چابهار - زاهدان بیش از ۶۰ درصد پیشرفت دارد و روند تکمیل آن در حال انجام است.

بذرپاش تاکید کرد: کریدورهای بین‌المللی ریلی مختلفی از ایران عبور می‌کنند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به کریدور ترانزیتی بین‌المللی شمال - جنوب، کریدور ریلی قزاقستان - ترکمنستان - ایران، کریدور ریلی اسلام‌‌‌آباد - تهران ـ استانبول، شاخه جنوبی راه ابریشم یعنی کریدور ریلی چین به ایران و ترکیه و اروپا، کریدور آلماتی ـ بندرعباس و آلماتی ـ تهران – استانبول اشاره کرد.