گروه بین‌الملل: قتل یک نوجوان ۱۷ ساله الجزایری‌تبار با شلیک پلیس فرانسه، یکی از خشن‌ترین و کم‌سابقه‌ترین ناآرامی‌ها در تاریخ معاصر این کشور را در پی داشته که در 5 شب گذشته از التهابش کم نشده است. شامگاه شنبه حدود ۴۵ هزار پلیس از جمله نیروهای ویژه در خیابان‌ها به همراه یگان‌های ویژه و خودروهای زرهی مستقر بودند و بر فراز شهرهایی نظیر پاریس، لیون و مارسی هلیکوپترهایی مشاهده شد. ساعت ۱:۴۵ بامداد یکشنبه وضعیت آرام‌تر از 4 شب گذشته بود، اگرچه تنش‌ها و درگیری‌ها همچنان در مرکز پاریس، مارسی، نیس و شرق استراسبورگ پابرجا بود. شنبه‌شب بزرگ‌ترین نقطه بحرانی، مارسی بود؛ جایی که پلیس گاز اشک‌آور شلیک می‌کرد و درگیری‌های خیابانی میان جوانان و نیروهای پلیس تا اواخر شب ادامه داشت. در پاریس پس از آنکه در شبکه‌های اجتماعی فراخوانی برای تجمعات در خیابان شانزه‌لیزه منتشر شد، پلیس این کشور تمهیدات امنیتی را در این خیابان افزایش داد؛ خیابان اصلی که اغلب مملو از توریست‌ها بود، این بار با نیروهای امنیتی و ایست‌های بازرسی‌ پر شده است. مقامات محلی در سرتاسر فرانسه محدودیت‌هایی را علیه تجمعات وضع کرده‌اند و به حمل‌و‌نقل عمومی دستور داده‌اند فعالیت خود را در عصر متوقف کند و مقرراتی را برای آمد و شد اعمال کرده‌اند. «فابین روسل» رهبر حزب کمونیست فرانسه روز شنبه گفت دسترسی به شبکه‌های اجتماعی باید تحت قوانین کشور محدود شود. وی تصریح کرد: ما باید نقش شبکه‌های اجتماعی را بررسی کنیم. وقتی که شرایط در کشور متشنج است، این شبکه‌های اجتماعی باید متوقف شوند. من ترجیح می‌دهم وضعیت اضطراری در شبکه‌های اجتماعی اعلام شود. 719 نفر شنبه شب توسط نیروهای پلیس فرانسه دستگیر شدند. وزیر دادگستری فرانسه اظهار کرد ۳۰ درصد بازداشت‌شدگان زیر ۱۸ سال سن دارند. طبق گزارش‌ها، در شهر لیون، سومین شهر پرجمعیت فرانسه خودروهای زرهی مستقر شده بودند و بر فراز این شهر هلیکوپترها مشاهده شد. طبق اطلاعیه وزارت کشور فرانسه، ۱۳۰۰ معترض به خشونت‌های پلیس طی ناآرامی‌های 2 روز جمعه و شنبه در شهرهای مختلف این کشور بازداشت شدند. بر اساس گزارش یورونیوز، همزمان با درگیری معترضان با پلیس، برخی افراد در میانه ناآرامی‌ها در شهرهای گرونوبل، لیون، مارسی و سنت‌اتین دست به غارت فروشگاه‌های بزرگ، بویژه سرقت از مغازه‌های پوشاک و تلفن زدند. در لیون حدود 20 محل کسب‌وکار مورد سرقت قرار گرفت و در سنت‌اتین‌ معترضان ویترین مغازه‌ها را با سنگ و اشیای فلزی شکستند و وارد چند فروشگاه لباس و جواهرات شدند. همچنین کتابخانه شهر مارسی هم به آتش کشیده شد. شهردار مارسی، دومین شهر بزرگ فرانسه جمعه شب در مواجهه با شدت خشونت‌ها و غارت فروشگاه‌ها درخواست اعزام فوری نیروهای کمکی کرد. شبکه خبری فرانس۲۴ در گزارشی نوشت: اعتراضات در فرانسه بار دیگر بحث خشونت‌های پلیسی در نهادهای بین‌المللی از جمله سازمان ملل را مطرح کرده است؛ جایی که این بار انگشت اتهام به سوی مقامات دولتی و مسؤولان امنیتی در فرانسه نشانه رفته است. فعالان و نهادهای حقوق بشری پیش‌تر نسبت به تشدید و تداوم خشونت‌های پلیسی در فرانسه هشدار داده بودند. خشونت‌ها در حالی شهرهای فرانسه را فرا گرفته که این کشور پاییز امسال میزبان جام‌جهانی راگبی است و پاریس تابستان سال آینده باید از بازی‌های المپیک ۲۰۲۴ میزبانی کند؛ موضوعی که برقراری وضعیت اضطراری را با توجه به محدودیت‌های ناشی از آن در این کشور پیچیده‌تر می‌کند. نیروهای امنیتی فرانسه برای مقابله با معترضان و ناآرامی‌های اخیر، در حال استفاده از تجهیزات ضدشورش شامل گاز اشک‌آور، نارنجک‌های صوتی و خودروهای زرهی هستند. سه‌شنبه هفته گذشته بود که در پی انتشار خبر قتل نوجوان ۱۷ ساله به نام «نائل ام» توسط پلیس فرانسه در حومه پاریس، جرقه اعتراضات و ناآرامی‌ها در فرانسه روشن شد. خودروی این نوجوان الجزایری‌تبار به دلیل نقض قوانین رانندگی در منطقه «نانتیر» در حومه پاریس توسط پلیس متوقف شد. پلیس ابتدا گزارش داد یکی از ماموران به این نوجوان تیراندازی کرد، زیرا او قصد زیر گرفتنش را داشت اما این روایت با انتشار ویدئویی از این حادثه، نقض شد و زمینه اعتراضات گسترده در این کشور را فراهم کرد. تصاویر منتشر شده از این دور از اعتراضات در فرانسه که به آتش کشیده شدن اماکن عمومی و خصوصی، تخریب خودروها و غارت فروشگاه‌ها و از سوی دیگر خشونت حداکثری پلیس با استفاده از تجهیزات ضدشورش شامل گاز اشک‌آور، نارنجک‌های صوتی و خودروهای زرهی برای سرکوب معترضان را نشان می‌دهد، چندان با باغی که «جوزپ بورل» مسؤول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی از آن دم می‌زد، همخوانی ندارد. بورل ۲۱ مهر ۱۴۰۱ در مراسم افتتاحیه مرکز دانشگاهی دیپلماسی اروپا در شهر بروژ بلژیک گفته بود: «اروپا یک باغ است، همه ما این باغ را ساخته‌ایم... این باغ بهترین ترکیب از آزادی سیاسی، چشم‌اندازهای اقتصادی و انسجام اجتماعی را دارد. بقیه دنیا واقعاً باغ نیست. بیشتر نقاط جهان جنگل است و جنگل‌ها ممکن است به باغ حمله کنند». اظهاراتی که با واکنش‌های گسترده بین‌المللی مواجه شد و بسیاری آن را نشان‌دهنده نژادپرستی و انحطاط اخلاقی غرب خواندند. در این میان حجم اعتراضات مردمی و نحوه اعمال خشونت و خونریزی از سوی نیروهای نظامی فرانسه تا اندازه‌ای گسترده‌ است که برخی کارشناسان از احتمال وقوع یک انقلاب جدید در این کشور خبر داده‌اند. این مساله به این دلیل دارای اهمیت است که فرانسه سرزمین‌ انقلاب‌هاست و در 200 سال اخیر، شاهد چندین شورش گسترده اجتماعی و سیاسی منجر به انقلاب بنیادین بوده است. علاوه بر این به نوشته روزنامه «تاگس شاو» آلمان، به دلیل ناآرامی‌های فرانسه که چند روز است ادامه دارد، امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه اعلام کرد فعلا نمی‌خواهد کشور را ترک کند. به این ترتیب سفر 2 روزه وی به آلمان به تعویق افتاد. مکرون قرار بود دیروز (یکشنبه) به آلمان سفر کند. همان‌طور که اشاره شد این وقایع تنها یک سال قبل از بازی‌های المپیک است که فرانسه تابستان 2024 میزبان آن خواهد بود. به منظور تحت کنترل در‌آوردن وضعیت فعلی، «جرالد دارونین» وزیر کشور فرانسه تصمیم گرفته نیروهای ویژه بیشتری را در کشور مستقر کند. همچنین واحدی که مخصوصاً برای مقابله با خشونت در شهر آموزش دیده است (CRS8) برای حمایت از پلیس در لیون مستقر می‌شود. در لیون و مارسی بدترین ناآرامی‌ها رخ داده است. کافه‌ها، کیوسک‌ها و خرده‌فروشان مورد حمله قرار گرفته‌اند، ویترین‌ها شکسته، اجناس غارت شده و اثاثیه ویران شده است. در همین زمینه روزنامه گاردین نوشت: روش‌های خشونت‌آمیز و گاه وحشیانه پلیس فرانسه مشکل اساسی و بزرگی تلقی می‌شود. این مساله در اعتراضات خیابانی معترضان موسوم به «جلیقه‌زردها» در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ برجسته شد؛ هنگامی که هزاران نفر از معترضان زخمی شدند. سال گذشته نیز مشکل مشابهی در اعتراضات به اصلاحیه و افزایش قانون بازنشستگی در فرانسه رخ داد. نهادهای حقوق بشری و همچنین دیده‌بان حقوق بشر سازمان ملل به اعتراضات اخیر واکنش تندی نشان دادند و با اشاره به قتل نائل ۱۷ ساله گفتند اکنون برای فرانسه وقت آن رسیده به طور جدی به مشکلات عمیق مربوط به نژادپرستی رسیدگی کند.

این روزنامه انگلیسی ادامه داد: مرگ نائل مرزوق، نوجوان ۱۷ ساله آفریقایی‌تبار به دست پلیس فرانسه و انتشار ویدئویی از لحظه شلیک به او به طرز غریبی برای مادر، خانواده و دوستانش دردناک و غم‌انگیز است اما این مساله اتفاقی نبود که در انزوا باقی بماند، بلکه بازتاب گسترده‌اش، مشکلات موجود پلیس فرانسه و مسائل مربوط به نژادپرستی را پررنگ‌تر کرده و جامعه باید نسبت به تمام اینها هوشیار باشد. به بیان دیگر و بر اساس مفهومی گسترده‌تر، مرگ مرزوق سوالات غامض و لاینحلی را درباره اصرار متعصبانه فرانسه بر همگون‌سازی نژادی، سکولاریسم و یک هویت مطلق با قائده کلی و جهان‌شمول، مطرح کرده است.

شکست طبقه‌های مختلف سیاسی فرانسه جهت رسیدگی به این مشکل، یکی از دلایلی است که موجب می‌شود بسیاری از جوانان بویژه رنگین‌پوستان معتقد باشند با سیستم در حال جنگند. از سویی سیاستمداران راست فرانسه که این اعتراضات را «شورش» یا «جنگ داخلی» خوانده‌اند، خودشان عموما نژادپرست تلقی می‌شوند. حتی امانوئل مکرون، رئیس‌جمهوری فرانسه هم به «بی‌مسؤولیتی» متهم شده است، زیرا به جای آنکه به این موضوع رسیدگی کند، در بحبوحه شرایط بحرانی کشورش و اعتراض شهروندانش، به کنسرت التون جان، خواننده و نوازنده انگلیسی رفته بود. مکرون حادثه تیراندازی به نائل را «غیرقابل توجیه» توصیف کرد که همین اظهارات باعث خشونت اتحادیه‌های پلیس شد.

اظهارات رئیس‌جمهور فرانسه در حالی است که پلیس با توصیف معترضان تحت عنوان «دسته‌های وحشی» اقدام خود را توجیه می‌کند و همین امر بیانگر شکاف خطرناک و عمیق‌ میان فقیر و غنی در فرانسه است.

گاردین در پایان نوشت: فقر، محله‌های زاغه‌نشین، بیکاری، فرصت‌های محدود زندگی و انزوا در جامعه مشکلاتی است که جوانان در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته بویژه بریتانیا با آنها مواجهند و هنگامی که مسائل حاد و حل‌نشده‌ای مثل نژادپرستی به چنین ترکیب بی‌ثباتی افزوده می‌شود، عجیب نیست که انفجارهای کنترل‌نشده‌ای اتفاق بیفتد. آنچه در فرانسه در حال رخ دادن است، هشداری برای همه است.

از سویی «تیری مارکس» رئیس انجمن اصلی هتل‌داران فرانسه روز جمعه اعلام کرد روزانه هشدارهایی را از سوی گروهی از متخصصان صنعت گردشگری دریافت می‌کند که شاهد حمله، غارت و تخریب مشاغل خود بوده‌اند. مارکس‌ از دولت فرانسه خواست به هر طریقی امنیت افرادی را که در هتل‌های محبوب‌ترین مقصد گردشگری جهان اقامت می‌کنند، تامین کند. فدراسیون خرده‌فروشی‌های فرانسه (FCD) نیز خواستار افزایش نیروهای امنیتی در اطراف فروشگاه‌ها شده است. در این بین، سازمان هتل‌ها و رستوران‌های مستقل فرانسه (GHR) ادعا کرد «شبکه‌های خارجی نمایش تصاویری از پاریس در آتش و خون را آغاز کرده‌اند که با واقعیت مطابقت ندارد».