گروه اقتصادی: وزیر راه‌وشهرسازی در نشست سه‌جانبه ایران، هند و روسیه که با هدف تسهیل ترانزیت در مسیر کریدور شمال - جنوب با حضور مقامات کشورهای مختلف در تهران برگزار شد، پس از شنیدن توضیحات و سخنان نمایندگان 2 کشور هند و روسیه درباره ظرفیت‌های کریدور شمال- جنوب، به جمع‌بندی موضوعات مطرح‌شده پرداخت.

مهرداد بذرپاش اظهار کرد: با توجه به ارائه‌ها و نظرات مطروحه و با نگاه ویژه به میهمانان بخش خصوصی، همه متفق‌القول بر تقویت بخش خصوصی تأکید جدی داشتند که این تأکید بجا و درست است.

بذرپاش ادامه داد: تمام اقدامات انجام شده و رایزنی‌ها  همچنین ایجاد زیرساخت‌ها و موافقتنامه‌های مربوط با هدف تسهیل روابط بیشتر میان کشورها و توسعه‌ تجارت است.

وی تأکید کرد: با تقویت زیرساخت‌های موجود و ایجاد ظرفیت‌های جدید، ۳ کشور ایران، هند و روسیه و همین‌طور ۱۰ کشور دیگر عضو، حداکثر تسهیل و حذف مقررات زائد را برای ذی‌نفعان مؤثر در کریدور شمال - جنوب و بخش خصوصی به کار می‌گیرند.

وزیر راه‌وشهرسازی در ادامه تصریح کرد: سرمایه‌گذاری مشترک در بخش زیرساخت‌ها مورد تأکید است که چندی پیش نیز در این خصوص نشست مشترکی با کشور روسیه انجام و موضوع راه‌آهن رشت - آستارا پیگیری شد، همچنین با کشور هند نیز جهت مشارکت طرح موضوع شد.

بذرپاش در بخش دیگر سخنان خود، تشکیل کنفرانس با ۱۳ کشور عضو را خواستار شد و ادامه داد: در وزارت امور خارجه ایران بستر لازم برای این موضوع فراهم است، نامه‌نگاری‌ها انجام می‌شود که قبل از پایان سال ۲۰۲۳ این نشست را برگزار کنیم.

وزیر راه‌وشهرسازی بیان کرد: این موضوع جهت تسهیل رویه‌ها باید در سطوح دولتی و حکومتی، همچنین بخش خصوصی آغاز شود. 

وی تصریح کرد: بهره‌گیری از ظرفیت‌های موجود در دستور کار است که در این راستا در بندر چابهار، برنامه‌هایی هدفمند با کشور هند داریم که ظرفیت این بندر مهم و راهبردی در تجارت و از مجرای دریا به دریا از تکیه‌گاه‌های اصلی است که آن ‌را در برنامه بلندمدت دنبال می‌کنیم.

به گفته بذرپاش «در شرایط کنونی و در مسیر این کریدور حداکثر زیرساخت‌های موجود را برای حمل بار فراهم می‌کنیم و افزایش آن به ۳۰ میلیون تن را نیز متصور هستیم».

وزیر راه‌وشهرسازی محور بعدی را داشتن سیاست واحد در این 3 کشور و سایر کشورهای عضو کریدور اعلام کرد و افزود: در خلال سفرهای متعدد به کشورهای مختلف، بناست سیاست یکپارچه و وحدت رویه اتخاذ شود. همچنین از سوی همه کشورها یکسان‌سازی تعرفه‌ها و وحدت رویه سیاستی در پیش است.

بذرپاش ضمن تأکید بر وحدت میان کشورهای عضو اظهار کرد: کریدور شمال- جنوب تجارت جهانی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و در صورت وحدت و یکپارچگی به سرمنزل مقصود می‌رسد که این 3 کشور نیز به این موضوع اذعان دارند و مورد تأکید است. محور بعدی فعال‌سازی بخش گردشگری و توجه به محیط‌ زیست است که ظرفیت‌ها و خدمات زیربنایی این کشورها را فعال می‌کند و بر این موضوع صحه می‌گذارد که رسالت این کریدور تنها حمل بار نیست و طبیعتاً جابه‌جایی مسافر، آسان‌سازی و تسهیل، در دسترس بودن و در نهایت توسعه شبکه حمل‌و‌نقل به توسعه گردشگری در کشورها کمک شایانی می‌کند.

وی موضوع بعدی را مشارکت مالی برای توسعه و تقویت زیرساخت‌های موجود دانست و بیان کرد: ایجاد زیرساخت‌های این کریدور و نوسازی ناوگان در حوزه‌های ریلی، جاده‌ای، هوایی و بندری ضرورت دارد و باید در دستور کار قرار گیرد که این موضوع کشورها را ایمن می‌کند و تاب‌آوری کشورها را در حوزه اقتصادی افزایش می‌دهد.

وزیر راه‌وشهرسازی با اشاره به اینکه این سیاست مورد تأکید رهبر معظم انقلاب اسلامی و دولت جمهوری اسلامی ایران است، ادامه داد: رهبر حکیم انقلاب اسلامی تکمیل کریدور شمال - جنوب را مؤکد به‌ عنوان یک محور راهبردی بیان کرده‌اند که این امر نشان از اهمیت موضوع یاد شده است. 

همچنین بذرپاش در ادامه این جلسه به تشریح 8 اصل اساسی حاکم بر ابتکار ایران-راه که در پیوند عمیق با مفاهیم مرتبط با کریدور شمال - جنوب است، پرداخت. این اصول اساسی عبارت است از:

1- چندجانبه‌گرایی یا به عبارتی حرکت به سمت همگرایی اقتصادی در حوزه کریدورها و خنثی‌سازی یکجانبه‌گرایی و تحریم‌ها

2- مشارکت‌جویانه؛ یعنی پاسخ به نیازها و تأمین منافع مشترک ذی‌نفعان

۳- رویکرد همسایگی ترانزیتی به مفهوم ایجاد فرصت‌های ترانزیتی و لجستیکی برای کشورهای همسایه و غیرهمسایه از طریق تقویت پیوندهای ترانزیتی

4- رویکرد شبکه‌ای؛ یعنی هم‌افزایی همه زیرساخت‌ها و تسهیلات ترانزیتی و لجستیکی ذی‌نفعان به منظور آزادسازی ظرفیت‌های بالقوه شرکای ترانزیتی

۵- تسهیل‌گر؛ یعنی توجه به درهم‌تنیدگی ترانزیت، لجستیک، تجارت و امور مالی - بانکی و هماهنگ‌سازی رویه‌ها و قوانین در این حوزه‌ها

۶ - مبتنی بر حافظه تاریخی یا به عبارتی، یادآور مناسبات تاریخی کشورها در قرن‌های پیشین در مراودات تجاری جهانی

۷- هوشمندانه و فناورانه؛ یعنی تقویت جریان‌ انتقال دانش، تجربیات و فناوری لجستیکی و ترانزیتی با تاکید بر فناوری‌های هوشمند و دیجیتال

8- انعطاف‌پذیر و تاب‌آور یا به عبارتی، حفظ کارایی و کیفیت زیرساخت‌ها و خدمات حمل‌ونقلی و لجستیکی در شرایط گوناگون

بذرپاش در این نشست کلیدی در راستای بهره‌مندی حداکثری از پنجره فرصت بیان شده برای رونق مبادلات و توسعه مسیرهای مقرون به صرفه در جهت شمال - جنوب و مشخصا کریدور حمل‌و‌نقل بین‌المللی شمال - جنوب در چارچوب مشارکت‌جویانه، راهبردهای اساسی این ابتکار را به شرح زیر پیشنهاد کرد:

1- حمایت و تشویق فعالان و بازیگران تجارت، لجستیک، حمل‌و‌نقل و ترانزیت به منظور توسعه و تقویت حمل‌ونقل ترکیبی و چندوجهی

2- استفاده از ظرفیت شورای هماهنگی کریدور شمال - جنوب به منظور همسان‌سازی سازوکارهای همکاری و پیاده‌سازی مفهوم پنجره واحد ترانزیت

3- استفاده از ظرفیت‌ سازمان‌های بین‌المللی و منطقه‌ای از جمله سازمان همکاری شانگهای، اتحادیه اقتصادی اوراسیا و سازمان همکاری‌های اقتصادی یا همان اکو

4- مدیریت یکپارچه جریان حمل‌ونقل و توسعه حمل‌ونقل فناورانه، با تاکید بر اتصال پلتفرم‌های آنلاین و اشتراک‌گذاری اطلاعات و داده‌ها با تأکید بر امکان رصد محموله‌ها در مسیر کریدور

5- توسعه همکاری‌ها در حوزه بیمه‌های حمل‌ونقل و افزایش گردش پول در مبادلات و تسویه‌های مالی در مناسبات حمل‌و‌نقل و ترانزیتی بر اساس پیمان‌های پولی دوجانبه جهت دفع ریسک‌های مالی و رقابتی‌تر شدن مسیرهای کریدور شمال- جنوب

6- تعمیق همکاری‌های راهبردی در زمینه سرمایه‌گذاری مشترک در توسعه زیرساخت‌های کلیدی حمل‌و‌نقل و لجستیکی جهت تسریع در تکمیل و توسعه آنها

وزیر راه‌وشهرسازی پس از بیان محورهای راهبردی تصریح کرد: حضار محترم! نزدیک به یک ماه قبل در سخنرانی‌ام در بیست‌‌وششمین مجمع بین‌المللی اقتصادی در سن‌پترزبورگ، ابتکار جمهوری اسلامی ایران به نام ایران - راه (IRAN-RAH) را به عنوان پنجره فرصتی برای استفاده کشورهای ذی‌نفع و همه بازیگران عرصه تجارت، لجستیک و ترانزیت، از قلمروی جمهوری اسلامی ایران به عنوان سرزمین فرصت‌های لجستیکی و ترانزیتی مطرح و اشاره کردم واژه راه در زبان فارسی، همزمان هم به معنای راه و هم راه‌حل است.

بذرپاش ادامه داد: ایران - راه به این معنی است که ایران، هم به عنوان راه و هم راه‌حل، برای پیوندهای امن، ایمن، سهل، سریع و مقرون به صرفه‌ اقتصادی، برای رقابت سازنده و مشارکت بازیگران ذی‌نفع در عرصه ترانزیت و لجستیک نقش‌آفرینی خواهد کرد.

بدین ترتیب، کشورهای منطقه و فرامنطقه‌ای این فرصت را خواهند داشت با استفاده از مسیرها، امکانات و ظرفیت‌های ایران، بخش عمده‌ای از مسائل ترانزیتی و لجستیک خود را حل کنند.

وی یادآورشد: از منظر تاریخی، سرزمین ایران قرن‌ها به عنوان گذرگاه بین قاره‌ای، نه تنها نقشی کلیدی در تجارت و مبادلات کالا ایفا کرده، بلکه دریچه‌های تعامل را میان انسان‌ها گشوده و فصلی باشکوه را در تاریخ بشریت رقم‌ زده است. در این عصر طلایی، در مسیرهای باستانی که از قلمروی ایران می‌گذشتند، روح صلح و همکاری و سود متقابل بر مبنای تشریک‌مساعی نژادها، اقوام و تمدن‌ها و ادیان گوناگون و نیز جریان‌های پایدار مبادله فرهنگ، دانش و تجربه موج می‌زد و اینچنین شد که میراث بزرگ بشریت در این تعاملات و تبادلات شکل گرفت که آثار باستانی به جا مانده از آن دوران، نظیر کاروانسراها، مؤید این واقعیات انکار‌ناپذیر است.

این اصول حاکم بر ابتکار ایران - راه، کاملا همسو با مفاهیم بنیادین کریدور شمال - جنوب، آزادکننده ظرفیت‌های عظیم ناشی از مزیت‌های متعدد نسبی و رقابتی جغرافیایی و اقتصادی است.

به گفته وزیر راه‌وشهرسازی اهم این مزیت‌های نسبی و رقابتی عبارت است از:

1- همجواری «کریدور شمال- جنوب» با قطب‌های تولید و مصرف انرژی جهان

2- ایجاد ائتلاف‌های جدید ترانزیتی بر مبنای تجارت و توسعه زنجیره تامین نوین

3- پیوند و دسترسی کشورهای حوزه غرب آسیا، قفقاز، آسیای میانه و خلیج‌فارس

4- ایران به عنوان پلی باثبات، امن، مقرون به صرفه و بهینه برای ترانزیت

5- فرصت‌های جذب سرمایه‌گذاری مشترک کشورهای ذی‌نفع در کریدور شمال - جنوب در زیرساخت‌های کلیدی

6- امکان تعریف و توسعه مسیرهای ترانزیتی ترکیبی و چندوجهی

7-  امکان بهره‌گیری از ظرفیت‌های همکاری همه‌جانبه سازمان‌های منطقه‌ای

بر اساس این گزارش نتیجه این نشست سه‌جانبه می‌تواند تاثیر مثبتی بر ترانزیت در مسیر کریدور شمال - جنوب گذاشته و موجب تسهیل این امر شود.