گروه سیاسی: بازگرداندن تعادل به سیاست خارجی و تقویت همکاری با کشورهای همسایه در مقایسه با دولت گذشته، 2 مولفه‌ای بوده که دولت سیزدهم از ابتدای کار خود بر آن تاکید داشته و به سمت عمل به آن گام برداشته است. گواه این ادعا را می‌توان در تقویت همکاری‌ها با سفرهای دیپلماتیک رئیس‌جمهور و وزیر امورخارجه به کشورهای همسایه، احیای روابط ایران با عربستان سعودی و این اواخر نیز عضویت ایران در سازمان همکاری‌ شانگهای دانست. 

اما جدا از گسترش همکاری با همسایگان، دولت سیزدهم محدود به کشورهای منطقه نشد و در ادامه رویکرد متوازن خود در دستگاه دیپلماسی، به سمت اصلاح، توسعه و احیای روابط با کشورهای آفریقایی و جهان اسلام نیز گام برداشت.

به گزارش «وطن امروز»، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان پنجشنبه‌ هفته گذشته با علی الصادق علی سرپرست وزارت خارجه سودان  در حاشیه نشست وزرای خارجه جنبش عدم تعهد در باکو پایتخت جمهوری آذربایجان دیدار کرد.

در این دیدار که نخستین دیدار 2 مسؤول دستگاه دیپلماسی ایران و سودان بعد از 7 سال و نیم قطع روابط 2 کشور بود، 2 طرف درباره سوابق روابط گسترده ایران و سودان در دوره پیش از قطع روابط از سوی سودان به گفت‌وگو پرداختند. وزیر امور خارجه کشورمان و علی الصادق علی در این دیدار نحوه از سرگیری قریب‌الوقوع مناسبات دیپلماتیک ایران و سودان را مورد گفت‌وگو، بررسی و تبادل نظر قرار دادند و اظهار امیدواری کردند هر چه سریع‌تر روابط تهران - خارطوم به حالت عادی برگردد. امیرعبداللهیان در این دیدار سودان را یکی از کشورهای مهم و محوری در جهان اسلام خواند و ابراز امیدواری کرد با مدیریت دولت رئیس‌جمهور عبدالفتاح،  امنیت و آرامش در سریع‌ترین زمان ممکن به این کشور بازگردد.

ماجرای قطع روابط ایران و سودان به دی سال ۱۳۹۴ پس از قطع روابط عربستان سعودی با ایران بر می‌گردد. حدود ۸ سال پیش بعد از آنکه مقامات ریاض تصمیم به قطع رابطه دیپلماتیک با ایران گرفتند و از مقامات دولت دوازدهم  درخواست کردند هرچه زودتر فعالیت سفارت و کنسولگری خود در ریاض و جده را متوقف کند، برخی کشورهای عربی حاشیه خلیج‌فارس، همچنین تعدادی از کشورهای آفریقایی نزدیک به ریاض برای اعلام حمایت از این تصمیم مقامات سعودی، اقدام به قطع روابط یا کاهش سطح روابط با تهران کردند که در این میان مقامات دولت سودان به ریاست عمر البشیر (رئیس‌جمهور وقت سودان) تصمیم به قطع روابط با تهران گرفتند.

بعد از روی کار آمدن دولت سیزدهم، ایران و عربستان سعودی در ۱۹ اسفند ۱۴۰۱ و بعد از 5 دور گفت‌‌وگو در عراق و 3 دور گفت‌وگو در عمان،‌ در پی چند روز مذاکره در پکن توافق کردند مناسبات دیپلماتیک را از سر بگیرند و بعد از آن هم در ۱۷ فروردین ۱۴۰۲ وزرای خارجه ایران و عربستان در پکن دیدار و بیانیه مشترکی صادر کردند. پس از آن هیأت‌های فنی به پایتخت‌ها سفر کردند و در نهایت خرداد سال جاری سفارت ایران در ریاض و سرکنسولگری ایران در جده، همچنین دفتر نمایندگی ایران در سازمان همکاری اسلامی در جده رسما گشایش یافت و قرار است بزودی اماکن دیپلماتیک عربستان سعودی در ایران نیز افتتاح شود.

در پی تصمیم تهران و ریاض برای برقراری  مجدد روابط، کشورهایی همچون بحرین و کومور که سال ۱۳۹۴ اقدام به قطع روابط با ایران کرده بودند، برای برقراری مجدد تعاملات دیپلماتیک با تهران ابراز تمایل و امادگی کردند، چنانکه در ۱۲ تیر سال جاری در حاشیه نشست بریکس پلاس، ظهیر ذوالکمال وزیر خارجه کومور با حسین امیرعبداللهیان در کیپ‌تاون آفریقای جنوبی دیدار و گفت‌وگو کرد.

* احیای روابط با مصر

در دومینوی برقراری روابط مجدد با ایران، روابط تهران و قاهره نیز پس از 43 سال  در حال احیاست. از ماه‌های گذشته تاکنون اخبار روابط ایران و عربستان تیتر یک رسانه‌های جهان، بویژه رسانه‌های عرب زبان شده است اما این گفته‌ها تنها گمانه‌زنی‌هایی بوده که رسانه‌ها پس از احیای روابط ایران و عربستان داشتند.

اما این گمانه‌زنی سرانجام پس از بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار هیثم بن‌طارق آل‌سعید سلطان عمان و هیات همراه معنای دیگری به خود گرفت. رهبر حکیم انقلاب در این دیدار با اشاره به اظهارات سلطان عمان مبنی بر تمایل مصر برای از سرگیری روابط با جمهوری اسلامی ایران، تاکید کردند ما از این موضع استقبال می‌کنیم و مشکلی در این زمینه نداریم. 

همچنین امیر عبداللهیان نیز درباره پیشرفت‌های احیای روابط ایران و مصر ابراز خرسندی کرد و از مذاکرات با طرف‌های مصری خبر داد.

گام‌های احیای روابط ایران و مصر برداشته شده است و طبق گفته فداحسین مالکی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی، در آینده‌ نزدیک روابط ایران و مصر احیا خواهد شد و شاهد افتتاح سفارتخانه‌ها در هر 2 کشور خواهیم بود.

* علت دومینوی احیای روابط با کشورها چیست؟

سوالی که مطرح است اینکه چرا ما در طول این سال‌ها بویژه در دهه 90 شاهد احیای روابط و گسترش همکاری‌ها در روابط با کشورهای غیرغربی نبوده‌ایم و برای نمونه شاهد احیای روابط تهران - ریاض در دولت دوازدهم نبودیم؟!

همانطور که ابتدا اشاره شد دولت سیزدهم و دستگاه دیپلماسی آن با تبعیت از 2 مولفه اصلی خود یعنی توازن در سیاست خارجی و تقویت همکاری با کشورهای همسایه در راستای منافع ملی گام برداشت و همین تغییر رویکرد در مقایسه با دولت گذشته باعث شد بسیاری از کشورها خود خواستار روابط مجدد ایران شوند و تهران به عضویت رسمی یکی از مهم‌ترین سازمان‌های امنیتی - اقتصادی جهان درآید. 

تهران که سال‌ها خواستار عضویت رسمی در سازمان همکاری‌ شانگهای بوده و بعد از برجام بسیاری تصور کردند این توافق درهای همکاری کشورهای مختلف را به روی ایران گشوده است اما  درخواست تهران رد شد. چراکه تاجیکستان به‌رغم تمام اشتراکات فرهنگی و زبانی مخالف این عضویت بود اما با روی کار آمدن دولت سیزدهم و تلاش دستگاه دیپلماسی برای حل سوء‌تفاهمات با تاجیکستان،  وزیر خارجه این کشور به طور رسمی در یک نشست مطبوعاتی اعلام کرد این جمهوری نظر خود را تغییر داده و مخالفتی با عضویت ایران در این سازمان ندارد. بنابراین آنچه توانسته است نگاه شرق و کشورهای آسیایی به ایران را جلب کند تغییر رویکرد کلان دولت در سیاست خارجی و خروج دستگاه دیپلماسی از سردرگمی در دولت سیزدهم بوده است.

این تغییر رویکرد را می‌توان در به ثمر رسیدن احیای روابط با کشورهای عربی و جهان اسلام نیز دانست. در واقع دولت روحانی که در راستای تعمیق روابط با کشورهای غربی به اشتباه دست به تخریب و بی‌تفاوتی در روابط با سایر کشورها زد، اگر نگاهی به سایر کشورهای غیرغربی داشت و تمام تخم‌مرغ‌های خود را در سبد کشورهای اروپایی و غربی نمی‌گذاشت قطعا این دومینوی احیای روابط از سال‌های گذشته‌ بویژه از زمانی که ایران بعد از دور دوم تحریم‌ها در سخت‌ترین شرایط قرار داشت شکل می‌گرفت و عملا تحریم‌های اقتصادی علیه مردم ایران بی‌اثر می‌شد.    

***