گروه سیاست خارجی: توجه به قاره آفریقا در سایه سیاست خارجی متوازن دولت رئیسی باعث شده است برخی رژیم‌های متخاصم با ایران نظیر رژیم صهیونیستی نگران وضعیت مطلوب این سیاست شوند. یکی از نکات مهم در دوران چندقطبی جهان شبکه‌سازی کشورهاست. دولت‌ها در این عرصه تلاش دارند سبد سیاست خارجی خود را گسترش دهند، به همین دلیل آفریقا یکی از مقاصد مهم کشورهای جهان برای سرمایه‌گذاری است. چین، ترکیه، برزیل و برخی کشورهای اروپایی و غرب آسیا نمونه بارز این سیاست هستند. رهبران کشورهای مذکورها بارها در چند سال اخیر به کشورهای مختلف آفریقایی سفر کردند تا بتوانند سرمایه‌گذاری عظیمی در این قاره انجام دهند. در همین زمینه سفر اخیر ابراهیم رئیسی به 3 کشور آفریقایی باعث تقویت جایگاه تهران در قاره سیاه خواهد شد. در همین رابطه پایگاه خبری و تحلیلی «المانیتور» آمریکا در گزارشی درباره این سفر نوشت: ایران با گسترش روابط، به دنبال جای پایی در آفریقاست و قصد دارد در در این قاره همچون چین، هند، ترکیه، امارات و عربستان سرمایه‌گذاری کند. حسن روحانی در دوران ریاست‌جمهوری خود حتی به یک کشور آفریقایی هم سفر نکرد. عمده تمرکز او، اصلاح روابط با کشورهای غربی بود. به همین خاطر روابط ایران و آفریقا در ۸ سال دولت روحانی، «یخ زده» بود. گفتنی است خبرگزاری «رویترز» در گزارشی از ماهیت و اهداف این سفر می‌نویسد: سفر ابراهیم رئیسی به کنیا، «شروع جدید» تهران در روابط با قاره آفریقا است. سفر رئیسی به آفریقا، نخستین سفر رئیس‌جمهور ایران طی بیش از یک دهه گذشته است و در تلاش برای تنوع‌بخشی به روابط اقتصادی در مواجهه با تحریم‌های فلج‌کننده آمریکا انجام شد. این گزارش رویترز در برخی رسانه‌های جهان نظیر USnews آمریکا نیز بازنشر شد. پایگاه اینترنتی شبکه «الجزیره» در گزارش خود نوشت: ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور ایران با ورود به رقابت‌های بین‌المللی برای نفوذ در آفریقا، با وجود سد تحریم‌های غرب که ممکن است مانع اجرای برنامه‌های ایران در این قاره باشد، سفر آفریقایی خود شامل کنیا، اوگاندا و زیمبابوه را به پایان رساند. ایران امیدوار است با حل مشکلات بخش تجارت خارجی و تنوع‌بخشی به شراکت‌های اقتصادی، فعالیت خود در قاره آفریقا را گسترش دهد. روند شتاب تلاش دیپلماسی و سیاست خارجی در دولت رئیسی همچنان ادامه دارد. عادی‌سازی روابط ایران با عربستان، بازگشت سفرای برخی کشورهای عربی مانند کویت و عربستان به تهران، حرکت به سمت احیای روابط ایران و مصر و احیای روابط ایران با سودان در دیدار وزیر خارجه ایران با همتای سودانی خود نشان‌دهنده عزم تهران برای احیای دیپلماسی منطقه‌ای و غیربرجامی است؛ مسیری که باعث تقویت اهرم دیپلماسی در آمریکای لاتین، آسیا، خاورمیانه و آفریقا خواهد شد. همین ماجرا باعث تشدید نگرانی صهیونیست‌ها نیز شده است. اسرائیل بعد از احیای روابط ایران با عربستان به این نکته اذعان کرد که این عادی‌سازی باعث تضعیف عادی‌سازی ریاض و تل‌آویو خواهد شد. در هفته آفریقایی دیپلماسی کشور و در روند دومینووار احیای روابط ایران و کشورهای عربی، از سرگیری رابطه ایران و سودان، اتفاقی بود که اخبار آن در حاشیه نشست وزرای خارجه جنبش عدم تعهد در باکو منتشر شد؛ جایی که رئیس دستگاه دیپلماسی کشور با اشاره به دیدارش با سرپرست وزارت خارجه سودان گفت: نحوه از سرگیری قریب‌الوقوع مناسبات دیپلماتیک سودان و ایران را بررسی کردیم. حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ۱۵ تیر با «علی الصادق علی» همتای سودانی خود برای نخستین بار بعد از قطع روابط دیپلماتیک ایران و سودان - بعد از هفت سال و نیم- دیدار کرد. سودان دی ۱۳۹۴ پس از قطع روابط عربستان سعودی با ایران در تبعیت از این کشور اقدام به قطع روابط دیپلماتیک با ایران کرده بود. البته هشتم تیرماه امیرعبداللهیان در جمع سفرای کشورهای اسلامی مقیم تهران به مناسبت عید قربان از بازگشت ایران به روابط عادی با مصر و مراکش و توسعه مناسبات استقبال کرده بود. درست چند روز بعد، شنبه - ۱۷ تیر - وزیر امور خارجه در نشست مشترک خبری با «احمد عطاف» وزیر خارجه الجزایر که شصت‌ویکمین سالگرد استقلال کشورش را در تهران جشن گرفت، بار دیگر از سرگیری روابط با خارطوم را به رسانه‌ها داد. گام دوم ارتقای سطح روابط با آفریقا، به سفر رسمی وزیر خارجه الجزایر به تهران بازمی‌گردد. اهمیت این سفر از آنجا روشن‌تر می‌شود که در چهار دهه گذشته مقامات این کشور سفر دوجانبه رسمی به تهران نداشته‌اند و مراودات صورت‌گرفته در تهران اغلب به دلیل حضور در اجلاس‌های بین‌المللی و نشست‌های چندجانبه بوده است. لیبی سومین کشور شمال آفریقا بود که این هفته سطح روابط خود را با تهران ارتقا داد. فردای حضور احمد عطاف، وزیر خارجه الجزایر در تهران، سفیر جدید لیبی هم پس از سال‌ها رکود دیپلماتیک، استوارنامه خود را تقدیم رئیس‌جمهور ایران کرد تا گام عملی برای ارتقای سفارت این کشور از کاردار به سفیر برداشته و جبهه جدید دیپلماسی ایران در شمال آفریقا تکمیل شود. در وضعیتی که سطح روابط سیاسی و دیپلماتیک تهران - طرابلس افزایش یافته است، «علی جمعه حسن فضیل» در مراسم تقدیم استوارنامه خود به رئیس‌جمهور ایران خواستار تقویت جدی همکاری‌های تجاری و اقتصادی 2 کشور شد تا روابط 2 کشور پس از سال‌ها رکود وارد وضعیتی متفاوت شود. سفیر لیبی از اینکه افکار عمومی کشورش به ایران به عنوان یکی از حامیان واقعی جریان مقاومت نگاهی تقدیرآمیز دارند سخن گفت و خطاب به حجت‌الاسلام رئیسی ابراز داشت: «مردم در لیبی سپاسگزار تلاش‌های شما برای تقویت روابط منطقه‌ای هستند». پس از میزبانی تهران از میهمانان آفریقایی، حالا نوبت این قاره بود تا پذیرای میهمان ویژه ایرانی خود باشد. کنیا، اوگاندا و زیمبابوه 3 کشوری بودند که پژواک دیپلماسی متعادل دولت سیزدهم به گوش‌شان رسید و حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی حامل این پیام بود که هدف ایران در دوره کنونی ارتقای روابط سیاسی و اقتصادی با تمامی کشورهای دوست است. امضای پنج سند همکاری در کاخ ریاست‌جمهوری کنیا میان تهران و نایروبی نتیجه نخستین روز سفر رئیسی به قاره فرصت‌ها بود. در کنار این اتفاق در جریان بازدید رئیس‌جمهور از مرکز نوآوری و فناوری ایران در نایروبی از پهپاد ایرانی بازرس هم رونمایی شد. پهپادهای تولیدی شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی با کاربردهای دوگانه برای «سم‌پاشی» زمین‌های کشاورزی و «بازرسی مزرعه» با قابلیت پردازش تصویر برای نقشه‌برداری و تشخیص آفات مزارع یک هدیه ارزشمند ایرانی برای طرف کنیایی و نشانه عزم و اراده تهران برای بالاترین سطح همکاری است. در اوگاندا نیز ۴ سند همکاری به امضای 2 طرف رسید و رئیس‌جمهور از مزرعه کشت فراسرزمینی ایران در ماندالا بازدید کرد. مقصد نهایی زیمبابوه بود که با امضای ۱۲ سند همکاری با ایران رکورددار شد. با این اوصاف دستاورد حضور رئیسی در آفریقا، امضای ۲۱ سند همکاری میان ایران و سه کشور کنیا، اوگاندا و زیمبابوه بود. تمام این موارد نشان می‌دهد سیاست خارجی مبتنی بر توازن و منطقه‌گرایی در دستور کار دولت سیزدهم قرار دارد و این موضوع باعث نگرانی صهیونیست‌ها شده است.