گروه سیاست‌ خارجی: 959 کیلومتر مرز بین ایران و پاکستان سبب شده سرنوشت این ۲ کشور در پیوند با ‌هم باشد، پیوندی که ریشه در فرهنگ و تاریخ ۲ کشور دارد و حالا فصل جدیدی در روابط سیاسی تهران و اسلام‌آباد آغاز شده است که افزایش مراودات تجاری یکی از کارکردهای این فصل نوین است. وقتی وزیر امور خارجه بیش از هزار کیلومتر دورتر از پایتخت سیاسی پاکستان یعنی اسلام‌آباد، راهی کراچی می‌شود تا بر سر مزار محمدعلی جناح، رهبر استقلال کشور همسایه برود، یعنی عمق روابط فرهنگی ایران و پاکستان آنقدر زیاد است که می‌تواند موتور پیشران برای روابط اقتصادی و سیاسی باشد. همین چند ماه قبل بود که «بلاول بوتو» وزیر خارجه پاکستان و فرزند «بی‌نظیر بوتو» نخست‌وزیر فقید پاکستان به تهران آمد و در سفری که به مشهد داشت، آلبوم عکسی از کودکی وی همراه با خانواده‌اش به او هدیه داده شد. پدر بلاول یعنی «آصف‌علی زرداری» هم که روزی رئیس‌جمهور پاکستان در دوران سیاسی قبل از پارلمانی شدن این کشور بود، رابطه صمیمی‌ای با تهران و مسؤولان کشورمان داشت. اساسا اگر کشوری بخواهد روابط تجاری و سیاسی با پاکستانی‌ها داشته باشد، باید سراغ ۲ نهاد برود؛ ارتش و احزاب. نیروهای نظامی پاکستان به دلیل سابقه طولانی مبارزاتی که در راه استقلال پاکستان با هند داشته‌اند، از قدرت و نفوذ فوق‌تصوری برخوردارند، قدرتی که هر کشوری را به این باور می‌رساند که مسیر ورود به این کشور از پادگان‌ها می‌گذرد. مسیر دوم برای ایجاد روابط تجاری، رابطه خوب و صمیمی با افراد و گروه‌های سیاسی است که دولت سیزدهم قصد دارد این مسیر را در پیش بگیرد. سفرهای دوجانبه مقام‌های بلندپایه نظامی و دفاعی ایران و پاکستان در یک سال گذشته افزایش چشمگیری داشته است. سفر ژنرال «ندیم رضا» رئیس وقت ستاد مشترک ارتش پاکستان به عنوان نفر دوم نیروهای مسلح این کشور به همسایه غربی یعنی ایران مهر تاییدی است بر تداوم شکوفایی مناسبات نظامی و عزم قوی ۲ کشور همسایه و برادر برای گسترش همکاری‌ها در سطح دوجانبه، منطقه‌ای و مسائل بین‌الملل. ژنرال ندیم رضا در تهران با سردار سرلشکر پاسدار محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد. اکنون ایران سعی می‌کند به ارتش و دولت پاکستان بگوید در کنار آنهاست. مردم کشور همسایه در وضعیتی نابسامان به سر می‌برند و تورم و مشکلات معیشتی بشدت پاکستان را درگیر کرده است. از سوی دیگر دعواهای سیاسی هم شدت یافته و روز به روز بیشتر می‌شود، بنابراین ایران نقطه اتکایی برای برقراری روابط مستحکم میان ارتش و دولت خواهد بود. فوریه سال گذشته بود که عالی‌ترین کمیته هماهنگی اقتصادی دولت پاکستان در اقدامی تازه با هدف پیشبرد همکاری‌های دوجانبه تجاری با جمهوری اسلامی ایران، اجرا و قانونمند‌سازی طرح «تهاتر» میان ۲ کشور را تصویب کرد. همین موضوع در سفر حسین امیرعبداللهیان به پاکستان هم دنبال شد. امضای چند تفاهمنامه اقتصادی و تجاری از جمله مهم‌ترین ابعاد این سفر بود. از سوی دیگر طرح امنیت مرزها بین ۲ کشور هم در دستور کار قرار گرفت. داشتن نزدیک به هزار کیلومتر مرز مشترک می‌طلبد که ۲ کشور برای مقابله با تروریست و قاچاق اقدامات زیادی انجام دهند. 

* اجرایی شدن موافقتنامه امنیتی ایران و پاکستان بعد از 8 سال

در همین رابطه سیدرسول موسوی، مدیرکل آسیای جنوبی وزارت امور خارجه در گفت‌وگو با خبرنگار اعزامی روزنامه «وطن امروز» به پاکستان درباره روابط ۲ کشور ایران و پاکستان گفت: «موافقتنامه امنیتی 8 سال پیش بین تهران و اسلام‌آباد امضا شد ولی هنوز طرف پاکستانی مراحل قانونی این موافقتنامه را طی نکرده است، البته بزودی این موافقتنامه امنیتی در کابینه دولت همسایه تصویب خواهد شد».

وی با اشاره به سفر فرمانده ارتش پاکستان به تهران و دیدار با رئیس ستادکل نیروهای مسلح گفت: «در زمینه اجرای موافقتنامه امنیتی گام‌های زیادی برداشته شده است و در سفر وزیر امور خارجه گام‌های نهایی این موضوع برداشته شد. این نوعی عملیات مشترک علیه تروریست‌هاست».

موسوی با بیان اینکه حصارکشی بین مرز ۲ کشور در جریان است، گفت: 80 درصد حصارکشی امنیتی از 900 کیلومتر مرز مشترک با پاکستان انجام شده است. مقداری در مناطق کوهستانی مانده که تماس‌ها برای انجام آن برقرار است.

وی با تأکید بر اینکه با اقدامات امنیتی صرف نمی‌توان مرزهای ایران و پاکستان را امن کرد، بیان کرد: «می‌خواهیم مرزهای ۲ کشور را اقتصادی کنیم. در ۲ سال گذشته ۲ مرز اقتصادی باز شده است: ریمدان و پیشین. نخستین بازارچه مرزی نیز در پیشین با حضور رئیس‌جمهور ایران و نخست‌وزیر پاکستان افتتاح شد و 6 بازارچه مرزی هم در آینده افتتاح خواهد شد».

از سوی دیگر رابطه پارلمانی ایران و پاکستان هم قدمت تاریخی دارد و یکی از فعال‌ترین کمیسیون‌های دوجانبه پارلمانی بین ۲ کشور است. به دلیل اینکه نظام سیاسی پاکستان در ۲ دهه اخیر تغییر کرده و احزاب و پارلمان در سیستم سیاسی حرف اول را می‌زنند، به همین علت مجالس سنا و ملی نقش اساسی در سیاست پاکستان دارند. 

بر همین اساس امیرعبداللهیان موضوع گفت‌وگو با ۲ رئیس مجلس ملی و سنای پاکستان را در دستور کار این سفر قرار داده بود تا بتواند از ظرفیت نمایندگان این کشور برای تصویب طرح‌ها و لوایح اقتصادی، سیاسی و امنیتی بهره گیرد. وی در دیدار «محمدصادق سنجرانی» رئیس مجلس سنای پاکستان، پروژه خط لوله صلح بین ۲ کشور را مهم دانست و خواستار اجرایی کردن هر چه سریع‌تر این موضوع شد. او همچنین دیداری با رئیس مجلس ملی پاکستان داشت. وی با «راجا پرویز اشرف» که یکی از اثرگذارترین افراد در سپهر سیاسی پاکستان است، دیدار کرد. راجا پرویز اشرف با اشاره به اینکه توافق درباره پروژه انتقال گاز ایران به پاکستان در زمان حاکمیت دولت حزب مردم(بوتو) در پاکستان شکل گرفت، خواستار تکمیل و اجرایی شدن این پروژه شد.

* رئیس مجلس ملی پاکستان: سفر وزیر امور خارجه ایران باعث تقویت روابط می‌شود

راجا پرویز اشرف، رئیس مجلس ملی پاکستان هم در گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار اعزامی روزنامه «وطن امروز» با اشاره به روابط خوب ۲ کشور گفت: «سفر وزیر خارجه ایران به پاکستان اهمیت زیادی دارد. ایران کشور همسایه و برادر ما است و ما روابط خوبی داریم. چنین سفرهایی می‌تواند به تقویت مناسبات دوجانبه کمک کند و همکاری‌های پارلمانی در این زمینه اهمیت ویژه‌ای دارد. در این ملاقات همچنین گفت‌وگوهای مفصلی در زمینه همکاری‌های اقتصادی و پارلمانی شد. بدون شک همکاری‌های دوجانبه نقش مهمی در رفاه مردم ۲ کشور بویژه مردم مناطق مرزی ایفا خواهد کرد».

* پاکستان در موضوع حقابه هیرمند طرف ایران است

همچنین ۲ نماینده مجلس شورای اسلامی در سفر وزیر امور خارجه به پاکستان وی را همراهی می‌کردند. فداحسین مالکی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی ایران و سفیر اسبق ایران در افغانستان در گفت‌وگو با خبرنگار «وطن امروز» درباره روابط ۲ کشور ایران و پاکستان و واقعیت‌های مدنظر بین ۲ کشور بیان کرد: «سال گذشته سردار سرلشکر باقری سفری به پاکستان داشت و فرمانده ارتش این کشور هم به تهران  سفر کرد. امنیت مرزها همواره یکی از مهم‌ترین دستورکارهای ۲ کشور است». وی با بیان اینکه باید مرزهای ۲ کشور از حالت امنیتی به تجاری تبدیل شود، بیان کرد: «موضوع امنیت افغانستان توسط مسؤولان ۲ کشور ایران و پاکستان مطرح شد، بنابراین باید در این باره با حاکمان فعلی در کابل صحبت شود تا درباره مسائل بین‌المللی مذاکره کنند. یکی از مسائل مهم در این خصوص که پاکستان هم با ایران هم‌نظر است، حقابه است. قرار شد یک اجلاس سه‌جانبه بین تهران، کابل و اسلام‌آباد درباره امنیت مرزی و حقابه برگزار شود».

وی با بیان اینکه سال‌هاست هیچ آبی از سوی افغانستان وارد منطقه سیستان‌وبلوچستان نشده است، تأکید کرد: «آبی که وارد این منطقه شده، سیلاب بوده است، مردم هم از این موضوع ناراضی‌اند و ما باید از ابزارهای غیردیپلماسی نظیر اقتصادی برای وادار کردن طالبان برای دادن حقابه ایران استفاده کنیم».

* پارلمان پاکستان در موضوعات منطقه‌ای به ایران کمک کرد

احمد امیرآبادی‌فراهانی، رئیس گروه دوستی پارلمانی جمهوری اسلامی ایران و جمهوری اسلامی پاکستان نیز که در سفر اخیر وزیر امور خارجه به پاکستان وی را همراهی می‌کرد در این ارتباط گفت: «گروه دوستی تهران و اسلام‌آباد بزرگ‌ترین گروه دوستی در مجلس ایران است که نشان از عزم نمایندگان برای داشتن روابط حسنه با پاکستان است». وی با اشاره به عدم ثبات در پاکستان به عنوان یکی از نقاط ضعف  ادامه داد: «نمایندگان مجلس پاکستان بسیار علاقه‌مند به ایران هستند و در بسیاری از مسائل منطقه‌ای پارلمان این کشور به ایران کمک کرده است. از سوی دیگر حجم تجارت ایران و پاکستان می‌تواند در ابعاد مختلف افزایش یابد و مجرای تنفسی برای هر ۲ کشور در شرایط سخت باشد. از سویی ایران می‌تواند کالاهای اساسی و برنج و چای از همسایه خود وارد کند و اسلام‌آباد هم که شدیدا نیاز به انرژی دارد می‌تواند از تهران سوخت وارد کند که نشان‌دهنده نقش «برادران تکمیل‌کننده» هم در منطقه است. از سوی دیگر پاکستان در عرصه منطقه‌ای و بین‌المللی هیچ‌وقت علیه ایران موضع‌گیری نکرده است و هیچ رایی علیه ایران هم نداده و در جنگ یمن هم که عربستان سعودی خواستار ورود ارتش این کشور به عنوان یک نیروی نظامی قدرتمند به صحنه جنگ بود، از این امر خودداری کرد. همه این مسائل نشان می‌دهد این برادران خونی و تنی می‌توانند بدون دخالت دیگران همکاری کنند». 

***