گروه اقتصادی: تولید در بخش صنایع یکی از موضوعاتی است که می‌تواند موتور محرک اقتصادی کشور باشد. ناترازی تولید و مصرف برق و چالش در تامین برق صنایع مربوط به امروز نیست و از ابتدای سیر صعودی تولید صنایع در دهه ۸۰ مطرح بوده است اما با توجه به اقدام‌های کاربردی از سال گذشته، شاهد ثبت رکوردهای ماندگار جهش تولید در تاریخ صنعت کشور حتی در زمان اوج بار مصرف برق هستیم.

این بخش علاوه بر ایجاد ارزش‌ افزوده بیش از سایر بخش‌های اقتصاد، نقش پررنگی در ایجاد اشتغال دارد. از سویی ارزش‌ افزوده، اشتغال‌زایی، تحریک نوآوری و پاسخگویی به نیازهای مصرف‌کنندگان، عوامل کلیدی رشد اقتصادی بلندمدت و پایدار هستند.

در یک قرن اخیر نیز استراتژی‌های صنعتی، مسیر توسعه اقتصادی کشورها را هموار کرده و مهم‌ترین دلیل رشد اقتصادی و بهبود استانداردهای زندگی در بسیاری از کشورها، توسعه صنعتی آنها محسوب می‌شود.

بر این اساس، تامین برق به عنوان یکی از مولفه‌های اصلی تولید در صنعت کشور مورد توجه ویژه وزارت نیرو قرار گرفت و از سال گذشته اهتمام ویژه‌ای را برای تامین برق مورد نیاز صنعت کشور در دستور کار قرار داد که با نتایج، آثار و دستاوردهای ارزنده‌ای همراه شد.

بر اساس این گزارش، در سایه تعامل وزارت نیرو، وزارت صمت و بخش خصوصی، تامین برق صنایع کشور در سال گذشته با هدف تحقق شعار «جهش تولید» در دستور کار قرار گرفت. بر پایه این برنامه، برق ۹۲ درصد مشترکان صنعتی و صنفی صنعتی کوچک بدون محدودیت تامین شد.

همچنین در سال ۱۴۰۱ به واسطه پیشبرد برنامه‌های کاربردی و اثربخش، تامین برق صنایع بزرگ 12.5 درصد، صنعت سیمان 4.81 درصد و صنعت فولاد کشور 13.23 درصد افزایش یافت که به ترتیب با رشد تولید ۲۳ درصد، 5 درصد و 28.3 درصد در این صنایع همراه شد.

* بیشترین رشد تولید صنایع در سال ۱۴۰۱ در فصل تابستان رقم خورد

برنامه مدیریت مصرف برق صنایع داخل شهرک صنعتی به یک‌ششم سال ۱۴۰۰ رسید و بیشترین رشد تولید صنایع در سال ۱۴۰۱ در فصل تابستان رقم خورد.

رشد تولید صنایع طی پارسال نسبت به سال ۱۴۰۰ در فصل بهار 3.1 درصد، تابستان 13.2 درصد، پاییز 9.5 و زمستان 12.8 درصد به ثبت رسید.

* ناترازی برق صنایع؛ میراث ۲۲ ساله

تیر ۱۳۸۶ برق صنایع با محوریت صنعت فولاد و آلومینیوم قطع شد. تیر ۸۷ شاهد قطع سراسری برق در بخش خانگی و کارخانه سیمان و فولاد بودیم. خرداد ۸۹ در پی قطع برق ۱۰۰ کارخانه در ۱۱ رشته صنعت شاهد کاهش تولید ۴۵ درصدی تولید بودیم. مرداد ۹۴ برق صنعت فولاد به مدت ۴۵ روز قطع شد.

قطع برق صنایع کلانشهرها و شهرک‌های صنعتی در تیر ۱۳۹۵ رقم خورد. سال ۱۳۹۷ شاهد قطع برق ۴۲ شرکت سیمانی و شرکت‌های فولادی بودیم و در نهایت سال ۱۴۰۰ به دنبال خاموشی گسترده صنایع، ۶ میلیارد دلار به صنعت کشور ضرر و زیان وارد شد.

با توجه به اهمیت ایجاد فضای مناسب برای فعالیت صنایع کشور و تاکید بر تداوم این روند در سال «مهار تورم و رشد تولید» و نیز با در نظر گرفتن اینکه تامین برق یکی از مولفه‌های اصلی رشد تولید در صنایع کشور محسوب می‌شود، وزارت نیرو سال گذشته با پیشبرد برنامه‌های جامع و کاربردی از جمله اجرای طرح سراسری پاداش صرفه‌جویی برای بخش خانگی و تزریق برق مازاد این بخش به صنعت کشور و نیز اجرای برنامه مشترک مدیریت مصرف برق صنایع با همکاری وزارت صمت، زمینه را برای رشد و جهش تولید فراهم کرد که این امر با حفظ اشتغال و کنترل تورم همراه بوده است.

وزیر نیرو پیش‌تر در این زمینه با اشاره به اینکه در حوزه برق صنایع شاهد ناترازی قابل توجهی میان تولید و مصرف هستیم، گفت: ماموریت ما کاهش این ناترازی از طریق پیگیری ۲ راهکار مهم است.

علی‌اکبر محرابیان اظهار داشت: راهکار نخست، توسعه سریع ظرفیت تولید نیروگاهی کشور است که در همین زمینه و تا پایان سال ۱۴۰۱ بیش از 7 هزار مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شد. افزایش 7 هزار مگاواتی ظرفیت تولید برق کشور در این بازه زمانی در حالی رخ داد که در دولت‌های یازدهم و دوازدهم، سالانه چیزی حدود 1600 مگاوات به ظرفیت تولید برق کشور اضافه شده بود.

محرابیان درباره اقدام دیگر نیز بیان داشت: راهکار دوم، مدیریت مصرف برق است به گونه‌ای که اوج مصرف بخش‌های مختلف متفاوت باشد تا از ظرفیت نیروگاهی کشور در طول شبانه روز، حداکثر استفاده شود.

* برنامه و عملکرد تأمین برق صنایع در تابستان ۱۴۰۲

بر اساس برنامه تامین برق صنعت در تابستان امسال، برق صنایع کوچک و کارگاه‌های صنعتی که ۹۲ درصد کل مشترکان صنعتی را تشکیل می‌دهند، بدون محدودیت تامین شد.

برق مورد نیاز واحدهای صنعتی مستقر در شهرک‌های صنعتی و واحدهای صنعتی خارج از شهرک‌های صنعتی با دیماند بیش از ۵۰۰ کیلووات نیز از ۲۰ خرداد تا ۱۷ شهریور در ۶ روز و نیم هفته به طور کامل تأمین خواهد شد و فقط نصف روز در هفته و از ساعت ۱۱ تا ۲۳ در برنامه‌های مدیریت مصرف مشارکت خواهند کرد. با توجه به برنامه‌ریزی انجام شده، امکان جبران محدودیت این نصف روز و تولید حداکثری برای این واحدها در سایر ایام هفته (6 روز و نیم) با جابه‌جایی ساعات کاری حتی به صورت شبانه‌روزی فراهم است.

برق مورد نیاز صنایع بزرگ (حدود ۳۰۰ واحد صنعتی) مطابق برنامه مدیریت مصرف ابلاغی وزارت نیرو و وزارت صمت در دوره تعیین شده تامین می‌شود. مشارکت این واحدها از طریق جابه‌جایی بخشی از بار مصرفی آنها از ساعت‌های اوج به ساعت‌های غیراوج و نیز مدیریت زمان بهره‌برداری از تجهیزات وابسته به انرژی در برنامه‌های مدیریت مصرف بوده و در سایر زمان‌های دوره تابستان، انرژی مورد نیاز این واحدها به طور حداکثری تامین می‌شود.

* وضعیت تأمین برق صنایع انرژی‌بر نسبت به ۲ سال گذشته

در ادامه شاید خوب باشد که مقایسه‌ای درباره وضعیت تامین برق صنایع‌ انرژی‌بر در سال‌ جاری نسبت به ۲ سال گذشته داشته باشیم.

میزان تامین برق صنایع در سال‌جاری نسبت به سال گذشته 13.77 درصد و نسبت به سال ۱۴۰۰ به میزان 26.86 درصد رشد یافته است و به طور جزئی‌تر امسال میزان تامین برق در صنعت سیمان در مقایسه با سال ۱۴۰۰ «24.92 درصد» و نسبت به سال ۱۴۰۱ «9.3 درصد»، تامین برق در صنعت فولاد نسبت به سال ۱۴۰۰ «31.84 درصد» و سال ۱۴۰۱ «17.84 درصد» و همین شاخص درباره سایر فلزات نسبت به سال ۱۴۰۰ «24.08 درصد» و نسبت به سال ۱۴۰۱ «11.99 درصد» رشد یافته است.

* ۳ پله صعود صنعت فولاد ایران در رشد تولید طی نخستین ماه مدیریت مصرف

بر اساس آمار پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی از تولید صنایع بورسی کشور، شاخص کل صنایع بورسی در خرداد ۱۴۰۲ نسبت به ماه مشابه سال قبل 5.9 درصد افزایش یافت؛ همچنین تولید این صنایع در خرداد ۱۴۰۲ نسبت به مدت مشابه سال گذشته 2.1 درصد رشد کرد که این میزان در بخش محصولات فلزی به 24.8 درصد می‌رسد.

بر اساس تازه‌ترین گزارش‌ها، شاخص تولید در فلزات اساسی در خرداد امسال نسبت به اردیبهشت 22.7 درصد رشد کرده است. همین شاخص در بازه ‎‌زمانی ذکر شده درباره کانی‌های غیرفلزی 3.4 درصد، محصولات فلزی 24.1 درصد و شاخص کل شرکت‌های بورسی 5.9 درصد رشد یافته است.

در همین راستا شاهد رکوردشکنی تولید فولاد ایران بر اساس آمار انجمن جهانی فولاد در ۲ سال پیاپی هستیم، بر اساس آمار انجمن جهانی فولاد، در ماه‌های جولای و آگوست (تیر و مرداد ۱۴۰۱) سال ۲۰۲۲ رشد تولید فولاد ایران به ترتیب به 34.1 و 64.7 درصد رسید اما این رکوردشکنی به واسطه تامین برق مورد نیاز صنایع آن هم در فصل گرم سال ادامه یافت به طوری ‌که در بازه زمانی۱۳ خرداد تا ۱۰ تیر ۱۴۰۲ (ژوئن ۲۰۲۳) رشد تولید ایران در بخش فولاد به 17.4 درصد رسید و کشور با رکوردشکنی رشد تولید از دهمین فولادساز بزرگ دنیا در سال گذشته با ۳ پله صعود به رتبه هفتم فولادسازان بزرگ جهان رسید.