کد خبر: 265855تاریخ: 1402/5/22 00:00
کارشناسان اقتصاد بهترین محل هزینه‌کرد ارزهای آزادشده را در زیرساخت‌های اقتصادی می‌دانند
با ارزهای آزادشده چه کنیم؟
گروه اقتصادی: موضوع آزادسازی بخشی از ارزهای بلوکه کشورمان در کشورهای مختلف را دیگر باید نهایی دانست و اینطور که پیداست حداقل 6 میلیارد دلار به منابع در دسترس ارزی کشورمان اضافه خواهد شد و می‌توانیم روی آن حساب کنیم.
در این باره محمد جمشیدی، معاون سیاسی دفتر رئیس‌جمهور در حساب کاربری خود در فضای مجازی نوشت: «بعد از آزاد شدن پول‌های ایران در عراق، فرآیند آزادسازی کل دارایی‌های ایران در کره‌جنوبی نیز آغاز شده است. تا زمان انتقال کامل پول‌ها، زندانیان مدنظر آمریکا همچنان در ایران باقی می‌مانند».
این به معنای آن است که تاکنون ارزی وارد کشورمان نشده است. در رابطه با میزان ارز آزادشده اما ارقام مختلفی مطرح شده اما آنچه قطعیت دارد وصول ۶ میلیارد دلار از کره‌جنوبی است.
در همین رابطه یک مقام آگاه به خبرگزاری رسمی دولت گفته است: «رقم آزادسازی شده ذیل توافق اخیر بیش از ۱۰ میلیارد دلار است. بر اساس توافق صورت‌گرفته، ۵ نفر از زندانیان ایرانی در آمریکا و ۵ نفر از زندانیان آمریکایی در ایران تبادل خواهند شد. همچنین علاوه بر این تبادل متقابل، ۶ میلیارد دلار از پول‌های بلوکه ایران در کره‌جنوبی، به همراه مقدار قابل توجهی از وجوه ایران در بانک TBI عراق آزاد خواهد شد».
این منبع آگاه درباره سایر وجوه بلوکه شده ایران در بانک‌های اروپایی نیز افزود: فرآیند آزادسازی مبالغ دیگری از وجوه ایران در یکی از بانک‌های اروپایی نیز آغاز شده است. نکته قابل توجه اینکه بر اساس توافق انجام شده، اسکناس و ارزی به صورت فیزیکی وارد کشورمان نمی‌شود اما می‌توانیم در ازای طلبی که از کشورهای مختلف داریم نسبت به تامین نیازهای با اولویت اقدام کنیم و این یعنی بخشی از شدت استفاده از منابع ارزی کشورمان کاهش پیدا می‌کند و به اندازه ارزهای آزادشده از بار تامین ارز بانک مرکزی کاسته می‌شود.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی کشورمان سه‌شنبه گذشته در نشستی خبری در حضور خبرنگاران گفته بود: «پیگیری‌ها جواب داده و خبر‌های بسیار خوبی درباره آزادسازی منابع ارزی در راه است. مذاکرات به نتیجه رسیده و بزودی آثار آن را در بازار مشاهده خواهید کرد».
به نظر می‌رسد وعده ارزی فرزین محقق شده و ناظر به اتفاقات آخر هفته است. سوالی که در این بین مطرح می‌شود این است: بهترین محل برای هزینه‌کرد ارزهای آزاد شده که بیشترین منفعت را برای کشورمان و مردم داشته باشد کجاست؟
کارشناسان اقتصاد در این رابطه محل‌های متفاوتی را مطرح می‌کنند اما متفق‌القول بر این باورند که نباید ارزهای آزاد شده اصطلاحا با پول‌پاشی برای کنترل بازار ارز هزینه شود، بلکه باید ضمن مدیریت بازار ارز برای توسعه زیرساخت‌های کشور هزینه شود. یا به عبارت دیگر هزینه برای واردات کالاهای سرمایه و توسعه‌ای شود.
***
احیای زیرساخت آب کشور
کارشناس و تحلیلگر اقتصاد گفت: به نظر می‌رسد بهترین محل مصرف منابع ارزی بلوکه‌شده در بخش تکمیل زیرساخت‌های آب کشور، انتقال آب و احداث آب‌شیرین‌کن و تولید دستگاه‌های مولد آب در مناطق کویری است.
عبدالمجید شیخی در پاسخ به این سوال که به نظر شما بعد از آزادسازی ارزهای بلوکه شده ایران، ضروری‌ترین موضوعی که در آن باید سرمایه‌گذاری انجام شود چیست؟ گفت: سال‌هاست سیاستمداران و دانشمندان در تمام دنیا بر یک موضوع مهم تاکید می‌کنند که جنگ آینده نظام بین‌الملل، جنگ آب است؛ موضوعی که متاسفانه در حال تجربه آن هستیم.
وی در این باره افزود: ایران به لحاظ جغرافیایی در منطقه خشک و کم آب با میزان بارش کمتری نسبت به سایر کشورهای جهان قرار گرفته است، بنابراین تامین آب و مواد غذایی اولویت مهمی است که باید مد نظر دولت قرار گیرد.
شیخی خاطرنشان کرد: به نظر می‌رسد بهترین محل مصرف منابع ارزی بلوکه شده در بخش تکمیل زیرساخت‌های آب کشور، انتقال آب و احداث آب شیرین‌کن و تولید دستگاه‌های مولد آب در مناطق کویری است.
کارشناس و تحلیلگر اقتصاد افزود: تکمیل طرح جامع آبخیزداری کشور با حدود ۹۰ میلیون هکتار زمین که همچنان تحت پوشش طرح‌های آبخیزداری قرار نگرفته، اولویت مهمی است که بعد از آزادسازی ارزهای بلوکه‌شده ایران باید مورد توجه مسؤولان قرار گیرد.
شیخی ادامه داد: تکمیل طرح‌های تجهیز زمین‌های کشاورزی به روش‌های آبیاری نوین اولویت اول کشور است، چرا که در بخش کشاورزی محدودیت‌های جدی داریم که برای تضمین امنیت غذایی کشور باید برطرف شود.
وی در این باره خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه بزرگ‌ترین محدودیت ما در بخش کشاورزی تامین آب مورد نیاز است، اولویت اول دولت برای پیاده کردن اهداف اقتصاد مقاومتی، اهداف جوانی جمعیت، تحقق امنیت غذایی و ایجاد اشتغال، باید معطوف به سرمایه‌گذاری در بخش تامین آب باشد.
شیخی بیان داشت: با آزادسازی ارزهای بلوکه‌شده کشور انتظار می‌رود دولت قطب‌های تولید کشاورزی را در روستا‌ها ایجاد کند تا به تبع وضعیت جدید شاهد تکمیل زنجیره تولید مواد غذایی باشیم.
وی در این باره توضیح داد: دستاورد راه‌اندازی قطب‌های تولید در بخش کشاورزی به غیر از تامین امنیت غذایی مردم، ایجاد اشتغال جوانان و برطرف شدن پدیده ازدحام شهری است.
شیخی اظهار کرد: اگر دولت در اطراف شهر‌های بزرگ با فاصله متوسط معینی، روستا‌ها را به ابزار کشاورزی تجهیز کند و با طرح‌های آبخیزداری آب مورد نیاز کشاورزی را تامین کند قطع به یقین بخشی از جمعیت شهر‌های تهران به مناطق روستایی مهاجرت می‌کنند و بخشی از بار مالی آلودگی هوا، ترافیک، مشاغل کاذب و هزینه‌های سربار ناشی از این وضعیت کاهش می‌یابد.
کارشناس اقتصاد در پایان گفت: با آزادسازی ارزهای بلوکه‌شده کشور، اگر دولت زیرساخت‌های مورد نیاز کشاورزی را تامین کند با شکل‌گیری مهاجرت معکوس، بخش قابل توجهی از هزینه‌های سربار شهری که منابع ملی را می‌بلعد، از بین می‌رود و دست و اندیشه دولت برای اعمال سیاست‌های درست به مراتب بازتر از گذشته می‌شود.
***
حفظ ارزش پول ملی و جمع‌آوری نقدینگی
مدیرعامل اسبق بانک صادرات گفت: بانک مرکزی در صورت آزادسازی منابع ارزی، آن را به بازار تزریق و ریال‌ها را جمع‌آوری و امحا کند، چرا که این موضوع به کنترل رشد نقدینگی کمک شایانی خواهد کرد.
سیدبهاءالدین حسینی‌هاشمی بیان کرد: اقتصاد ایران در شرایطی قرار گرفته که درگیر نوسانات است و دلیل اصلی آن هم به رشد نقدینگی بازمی‌گردد. ارز در همه دولت‌ها نوسانات زیادی را تجربه کرد اما تغییر نرخ در دولت دوازدهم بسیار زیاد بود و شرایطی را به وجود آورد که این روند تصاعدی هنوز به طور کامل کنترل نشده است.
حسینی‌هاشمی گفت: تحریم بانکی پس از نقدینگی بزرگ‌ترین عامل آزار اقتصاد ایران است. در این شرایط که تجارت کالا در اغلب کشور‌ها به صورت اعتباری انجام می‌شود در کشور ما به صورت نقدی است که همین موضوع تقاضای ارز را افزایش می‌دهد، از این رو دولت علاوه بر پیگیری مذاکرات، سیاست‌های دیگر منطقه‌ای را نیز اجرا کرد.
حسینی‌هاشمی می‌گوید: اکنون برخی کارشناسان درباره چگونگی هزینه‌کرد ارزهای آزادشده تحلیل می‌کنند اما باید توجه داشت که اغلب ارزها در دولت گذشته پیش‌خور شده است. به این صورت که زمانی که نفت یا کالای دیگری فروخته شده و ارز آن به کشور بازنگشته، معادل ریالی آن به دولت تحویل داده شده است. در این صورت اگر ارزی آزاد شود متعلق به بانک مرکزی خواهد بود.
کارشناس بازار پول و ارز معتقد است بانک مرکزی در صورت آزادسازی منابع ارزی آن را به بازار تزریق و ریال‌ها را جمع‌آوری و امحا کند، چرا که این موضوع به کنترل رشد نقدینگی کمک شایانی خواهد کرد.
مدیرعامل اسبق بانک صادرات با اشاره به اینکه در شرایط فعلی اقتصاد ایران، کاهش رشد نقدینگی کار دشواری خواهد بود اما آمار‌ها نشان می‌دهد این اتفاق افتاده است، گفت: البته دولت اقدام دیگری هم برای کنترل نقدینگی می‌تواند انجام دهد و آن هم صادرات نفت با قرارداد‌های بلندمدت است؛ با تخفیف ثابت و پایین‌تر از نرخ اوپک که در این صورت یک منبع مالی یکجا در اختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد و می‌تواند ریال‌ها را از بازار جمع‌آوری کند.
***
تولید مغفول نماند
اقتصاددان و مدیرعامل پیشین بانک تجارت با تاکید بر حمایت از تولید داخلی با استفاده از ارزهای آزادشده بیان کرد: قطعا حفظ ذخایر ارزی کشور از اولویت‌های مهمی است که بانک مرکزی باید دنبال کند و قطعا دنبال می‌کند.
محمد رنجبرفلاح در ادامه افزود: بنابراین این ارزها باید بیاید و به تولید و رشد اقتصادی کشور کمک کند. از طرف دیگر شاید یکسری نیازهای اساسی نظیر تامین دارو، مواد اولیه کارخانجات، واردات ماشین‌آلات و... باشد که از این طریق پیگیری شود.
***
صرف توسعه زیرساخت‌های کشور شود
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین گفت: بهترین محل برای هزینه ارزهای آزادشده ایران، سرمایه‌گذاری برای توسعه زیرساخت‌های جاده‌ای، هوایی و ریلی است. هر چند در برخی حوزه‌ها نیازمند تامین ارز به عنوان آرامبخش برای عبور از بحران‌های مقطعی هستیم.
مجیدرضا حریری درباره حوزه‌هایی که می‌توان از ارزهای آزاد شده در آنها استفاده کرد، افزود: بر این باورم هر سیاستی که در اقتصاد اتخاذ می‌شود باید ناظر بر پاسخ به این سوال مهم باشد که «آیا این سیاست اثری در بهبود وضعیت سفره مردم دارد؟» اگر این موضوع مدنظر قرار گیرد سیاست‌گذار دچار اشتباه نمی‌شود. ارزهای آزاد شده نیز باید صرف اموری شود که تورم را کاهش دهد.
وی گفت: بهترین محل برای هزینه‌کرد ارزهای آزادشده ایران سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌هایی در بخش جاده‌ای، هوایی و ریلی است.
حریری ادامه داد: در کنار مسائل زیرساختی به هر حال بخشی از درآمد‌های ارزی را باید صرف تامین نیازهای بازار جهت کاهش قیمت‌ها کنیم. این اقدام ممکن است از نظر علمی مطرود باشد اما برای رفع تورم نیاز به تزریق چنین آرامشی داریم، چرا که رفاه و تامین نیازهای مردم نیز امری بسیار ضروری است.
وی گفت: در هر صورت نباید فراموش کنیم بخش قابل توجهی از تورم موجود مولود افزایش نرخ ارز است که در سال‌های اخیر و با عدم دسترسی کشور به ارزهای بلوکه‌شده اتفاق افتاده است؛ دولت باید این عقب‌ماندگی را جبران کند.
رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین تصریح کرد: اگر به صورت مستمر درآمد‌های ارزی داشتیم یا به عبارت دیگر در فروش نفت مشکلی نداشته باشیم، احتیاجی به مداخله بانک مرکزی در بازار ارز نیست اما واقعیت این است که هم‌اکنون افزایش قیمت ارز باعث لطمه به معیشت مردم شده است پس سیاست‌گذار حتما باید بخشی از این منابع آزادشده را برای مدیریت بازار‌های مختلف هزینه کند.
حریری خاطرنشان کرد: اولویت بعدی برای هزینه‌کرد درآمد‌های ارزی بخش نیروست. متاسفانه کارشناسان پیشبینی می‌کنند با شرایط کنونی بزودی با تنش‌های آبی و ناترازی برق مواجه می‌شویم، کما اینکه هم‌اکنون هم نشانه‌هایی از این اتفاق را میبینیم. این موضوع ارتباط مستقیم با معیشت مردم و بحث تولید دارد، در این زمینه هم باید سرمایه‌گذاری جدی انجام شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: موضوع مهم این است که اتفاقا بخش صنعت کشور نسبت به سایر بخش‌های اقتصادی کشور با مشکلات کمتری دست و پنجه نرم می‌کند، بنابراین در صورت آزادسازی منابع ارزی نباید به صورت بخشی به مسائل نگریست، بلکه نیازهای کشور در یک فضای کلی باید احصا شود تا با مشخص شدن اولویت‌ها نیاز بخش‌های مختلف تامین شود.
***
توسعه ریلی و جاده‌ای در اولویت باشد
کارشناس و تحلیلگر اقتصاد با اشاره به حل مشکلات زیرساختی مسیر توسعه اقتصادی گفت: ارزهای آزادشده کشورمان باید صرف توسعه ریلی و جاده‌ای و همچنین واردات تکنولوژی‌های روز دنیا شود تا با حل مشکلات زیرساختی مسیر توسعه اقتصادی بیش از پیش هموار شود.
یوسف کاووسی درباره محل هزینه‌کرد ارزهای آزاد‌سازی‌شده کشورمان افزود: امیدواریم طی توافقات و رایزنی‌های صورت گرفته، ارزهای بلوکه‌شده ایران آزاد و وارد چرخه اقتصادی کشور شود اما باید ۲ نکته را در نظر داشته باشیم، چرا که گفته شده این منابع به بانک‌های قطر یا عمان منتقل می‌شود.
وی در این باره گفت: انتقال ارزهای آزادشده ایران به بانک‌های این ۲ کشور به عقیده من محدودیت‌زاست، ضمن اینکه گفته می‌شود مشروط به دریافت کالای اساسی و دارو امکان آزادسازی ارزهای ایران وجود دارد، هر چند که ریال ارزهای بلوکه‌شده قبلا به دولت داده شده و هم‌اکنون ارز متعلق به بانک مرکزی است.
کاووسی خاطرنشان کرد: اگر ۲ محدودیت عنوان‌شده را در نظر نگیریم، یعنی در صورت رایزنی مسؤولان، ارزها به کشور برگردانده شود و مجبور نباشیم در قبال آن دارو یا کالای اساسی دریافت کنیم بهترین محلی که ارزهای آزادشده باید خرج شود تامین منافع کشور از جهت توسعه ابزار‌های تولید است.
کارشناس اقتصاد توضیح داد: بخشی از ارزهای آزادشده را می‌توان صرف واردات مواد اولیه یا تجهیزات مورد نیاز کارخانجات و واحدهای تولیدی کرد که یا نیمه‌کاره هستند یا با تمام ظرفیت خود کار نمی‌کنند، بویژه در بخش نفت، گاز و پتروشیمی نیازمند واردات مواد واسطه‌ای یا تجهیزات مورد نیاز این بخش‌ها هستیم تا واحدهای تولیدی بتوانند به فعالیت خود ادامه دهند.
کاووسی تصریح کرد: اگر این موضوع اولویت دولتمردان باشد قطع به یقین با تامین و تهیه مواد اولیه و تکنولوژی‌های مورد نیاز واحدهای تولیدی می‌توانیم به اهداف خود در تولید دست پیدا کنیم.
کارشناس مسائل اقتصادی تاکید کرد: اگر بخشی از ارزهای آزادشده در مسائلی چون توسعه عمران کشور در حوزه‌های راه و جاده، راه‌آهن، خرید واگن و واردات تکنولوژی‌های روز هزینه شود، راه برای رفع مشکلات بزرگ‌تر، هموارتر از قبل می‌شود.
کاووسی خاطرنشان کرد: موانع پیشروی بخش‌های مولد باید برداشته شود تا شاهد بهره‌برداری حداکثری از بخش‌های مولد باشیم. در صورت حذف موانع موجود از پیش پای فعالیت‌های مولد و توسعه زیرساخت‌ها، تولید ناخالص داخلی افزایش پیدا کرده و منافع این موضوع به مردم بازمی‌گردد.
وی در پایان گفت: اگر بخشی از ارزهای آزادشده صرف توسعه زیرساخت‌ها و بخش مولد شود قطعا منجر به افزایش رضایتمندی مردم از دولتمردان می‌شود، چرا که امروز اشتغال‌زایی، رشد تولید و مهار تورم از مطالبات اصلی مردم به شمار می‌رود.