کد خبر: 265932تاریخ: 1402/5/24 00:00
هزاران تظاهرات‌کننده حامی کودتای نیجر با تجمع در نزدیکی یک پایگاه نظامی، ضد پاریس شعار دادند
مرگ بر فرانسه در آفریقا
نشریه دیلی‌تلگراف: سیاست فرانسه در آفریقا بویژه نیجر شکست خورده است
گروه بین‌الملل: نشریه انگلیسی دیلی‌تلگراف در مطلبی سیاست‌های امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه در ارتباط با آفریقا را شکست‌خورده خواند و هشدار داد به همین دلیل فرانسه با خطر محو شدن از صحنه آفریقا روبه‌رو است. نشریه دیلی‌تلگراف انگلیس در مطلبی درباره تبعات تحولات سال‌های اخیر در آفریقا شامل کودتا در چند کشور غرب این قاره نظیر مالی و نیجر برای جایگاه و سیاست‌های فرانسه در قبال آفریقا می‌نویسد: «سیاستمداران رده بالای فرانسوی بعد از وقوع کودتا در نیجر هشدار می‌دهند فرانسه هم اکنون به دلیل سیاست‌های شکست‌خورده امانوئل مکرون در قبال آفریقا، با ریسک محو شدن از صحنه آفریقا مواجه است. نیجر مستعمره سابق فرانسه، یکی از متحدان کلیدی پاریس در نزاعش با تروریسم افراط‌گرایان در منطقه محسوب می‌شد و کودتای اخیر این کشور جدیدترین ضربه را به استراتژی فرانسه در منطقه ساحل در قاره آفریقا وارد کرده است. بالغ بر ۱۵۰۰ سرباز فرانسوی در این کشور استقرار دارند.
نیجر به لحاظ اقتصادی نیز برای فرانسه دارای اهمیت استراتژیک است و شرکت هسته‌ای دولتی فرانسوی «اورانو» ۱۵ درصد اورانیوم خود را از معادن نیجر برای مجموعه گسترده رآکتورهای هسته‌ای فرانسه استخراج می‌کند.
از سوی دیگر، در روزهای اخیر سه سناتور راستگرای فرانسوی با حمایت ۹۶ نماینده پارلمان که به احزاب مختلف تعلق داشتند، سیاست‌های رئیس‌جمهور این کشور را آماج انتقاد قرار دادند و پرسیدند آیا او فرانسه را محکوم به «محو شدن» از قاره آفریقا کرده است؟
آنها در مطلبی که در نشریه فرانسوی لوفیگارو منتشر کردند، گفتند: «تا دیروز این کشورهای مالی، جمهوری آفریقای مرکزی و بورکینافاسو بودند که دست رد به فرانسه و نیروها و شرکت‌هایش زدند و امروز نوبت نیجر است».
سناتورهای فرانسوی همچنین هشدار دادند نیروهای شرکت واگنر وارد عمل شده‌اند تا «به همه دیکتاتورها یا رهبرانی که در قدرت باقی می‌مانند از طریق متحد کردن مردم آنها علیه قدرت سابقا استعمارگر کمک کنند». به گفته آنها، احساسات ضد فرانسوی حتی «به کشورهایی که به نزدیک بودن به ما مشهورند، همچون ساحل‌عاج یا سنگال سرایت کرده است».
علاوه بر آن، فرانسه در دوره دولت مکرون شاهد به هم خوردن روابطش به صورت همزمان با الجزایر و مراکش نیز بود و روابط آن با تونس نیز سرد است.
سناتورها در نامه خود از مکرون پرسیدند: «آیا زمان آن نرسیده که دیدگاه‌مان درباره آفریقا و روابط این قاره با فرانسه را با یک شروع مجدد همراه کنیم؟ احتمالا آفریقا که زمانی قاره دوست با ما به شمار می‌رفت، حالا دیگر ظاهرا فرانسه را نمی‌فهمد و هرچه بیشتر نقش و حضور آن را به چالش می‌کشد».
این نامه انتقادآمیز در حالی مطرح شد که شورای نظامی حاکم در نیجر با این ادعا که فرانسه «تروریست‌ها را آزاد کرده» و حریم هوایی بسته‌شده این کشور را نقض کرده ، جنگ لفظی خود را علیه فرانسه تشدید کرده است. هزاران تظاهرات‌کننده حامی کودتای اخیر نیجر با تجمع در نزدیکی یک پایگاه نظامی فرانسه شعار دادند: «مرگ بر فرانسه! مرگ بر اکواس!». بلوک جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا (اکواس) چندی پیش تهدید به مداخله نظامی در نیجر در پاسخ به کودتای اخیر در این کشور کرد. بسیاری از این تظاهرات‌کنندگان پرچم‌های روسیه و نیجر را به اهتزاز درآورده و از ژنرال عبدالرحمن چیانی، حاکم نظامی جدید نیجر حمایت کردند. ارزیابی ضعیف چند سناتور فرانسوی از سیاست مکرون در آفریقا در حالی مطرح شد که اخیرا مشاجره علنی کم‌سابقه‌ای نیز بین رئیس‌جمهور فرانسه و سرویس اطلاعاتی کشورش (DGSE) بر سر اینکه مقصر شکست در پیش‌بینی وقوع کودتای اخیر نیجر بعد از کودتاهای مالی و بورکینافاسو در 2 سال گذشته کیست، بالا گرفت.
مکرون پس از کودتای نیجر، برنار امی، رئیس سرویس اطلاعات فرانسه را توبیخ کرد و به او گفت باید برکنار شدن محمد بازوم از ریاست‌جمهوری نیجر را پیش‌بینی می‌کرد. منابع مختلف ادعا کردند مکرون به امی گفت: می‌توانیم مشاهده کنیم کارکرد این نهاد اطلاعاتی رضایت‌بخش نیست. وقتی شما چیزی را که اتفاق می‌افتد پیش‌بینی نمی‌کنید، مشکلی وجود دارد. از سوی دیگر منابع دیپلماتیک نسبت به ایجاد اثر دومینویی بالقوه باقی ماندن همیشگی حاکمیت نظامی نیجر در قدرت در سایر کشورهای آفریقایی هشدار داده‌اند. برنار امی به مکرون اصرار کرد قبلا درباره احتمال وقوع کودتای سال جاری میلادی هشدار صادر کرده است اما دولت او این هشدار را نادیده گرفت.
رسانه‌های فرانسوی با استناد به اطلاعات درزکرده گزارش دادند نهاد اطلاعاتی فرانسه واقعا به مکرون درباره قریب‌الوقوع بودن یک کودتا از قبل اطلاع داده بود اما او اعزام نیروهای ویژه برای محافظت از بازوم را رد کرد. استدلال مکرون برای این مخالفتش این بود که چنین کاری «به عنوان استعمارگری تعبیر می‌شود» و «ما نمی‌توانیم در سیاست فرانس‌آفریک (اشاره به روابط نزدیک و پنهان این کشور با دیکتاتوری‌های مختلف در قاره آفریقا در دوره جنگ سرد) باقی بمانیم».
کارشناسان معتقدند مکرون به دنبال این بود که هم پایان سیاست فرانس‌آفریک را اعلام کند و هم سربازان فرانسوی را در آفریقا نگه دارد تا به وزنه نظامی فرانسه در منطقه ادامه دهد و حالا بابت این تناقض تاوان پس می‌دهد.
آنتوان گلازر، کارشناس حوزه آفریقا و از نویسندگان کتاب «تله آفریقایی مکرون» به دیلی‌تلگراف گفت: «برای مکرون خیلی آسان است که سرویس اطلاعاتی کشورش را به خاطر تحولات آفریقا سرزنش کند اما در واقع، این کلیت استراتژی مکرون برای آفریقاست که شکست خورده است. مکرون به نسل جوان آفریقایی‌ها گفت سیاست بدنام فرانس‌آفریک به پایان رسید و من دوران جدیدی را شروع می‌کنم اما هر زمان که پای سیاست زور به میان آمد، فرانسه تلاش کرد به حضور خود در کشورهای مختلف ادامه دهد و حرف‌های او نقض شود».
برتراند بادی، استاد دانشگاه «سیانس - پو» در شهر پاریس بیان کرد همچنان که اکنون راه‌حل دیپلماتیک برای نیجر بعید به نظر می‌رسد، اگر هم راه‌حل دیپلماتیکی برای این بحران یافت شود، در آن صورت دیپلماسی فرانسه دچار تحقیری عمیق خواهد شد. او به خبرگزاری فرانسه گفت: «در صورتی که چنین نتیجه‌ای رقم بخورد، در سراسر منطقه، فرانسه به عنوان کشوری تلقی خواهد شد که گرفتار ناتوانی ساختاری برای خارج شدن از نگرش پسااستعماری است». او ادامه داد: «ارتش ما به شکل بی‌وقفه گروه‌های تروریستی را در منطقه ساحل به عقب رانده و جان هزاران نفر را در منطقه نجات داده و از فرانسوی‌ها در برابر تهدیدات تروریستی علیه خاک کشور ما محافظت کرده است. آیا می‌توانیم از این وضعیت امنیتی تا حدی مرتبط با ما دست بکشیم؟» در حالی که فرانسه پیش از این سربازانش را از کشورهای مالی و بورکینافاسو خارج کرده اما یک منبع در وزارت دفاع فرانسه به روزنامه لوفیگارو گفت فرانسه هنوز دلیلی برای اینکه اکنون نیجر را ترک کند، نمی‌بیند و تصمیماتش را مطابق با منافعش می‌گیرد.
***
نخست وزیر جدید نیجر: بر تحریم‌های اکواس غلبه می‌کنیم
«علی الامین زین» که اخیرا از سوی شورای نظامی حاکم بر نیجر به سمت نخست‌وزیر جدید این کشور منصوب شد، در مصاحبه‌ای که دیروز انتشار یافت، گفت نیجر می‌تواند بر تحریم‌هایی که بلوک اکواس (جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا) در پاسخ به کودتای ماه گذشته میلادی علیه این کشور اعمال کرده، غلبه کند. زین در مصاحبه با شبکه خبری آلمانی دویچه وله بیان داشت: «با وجود چالش ناعادلانه‌ای که به ما تحمیل شده، فکر می‌کنیم باید بتوانیم بر آن غلبه کنیم و بر آن غلبه خواهیم کرد». بلوک اکواس بعد از کودتای اواخر ماه ژوئیه نیروهای گارد ریاست جمهوری نیجر علیه دولت محمد بازوم، رئیس‌جمهور مخلوع این کشور، تحریم‌هایی را علیه نیجر وضع کرده و توسل به زور علیه نظامیانی که بازوم را از قدرت کنار زدند، رد نکرده است. اکواس هر گونه معامله مالی و ارسال برق برای نیجر را قطع کرده و مرزهای این کشور را بسته و به این ترتیب جلوی واردات اقلام مورد نیاز به نیجر را که یکی از فقیرترین کشورهای دنیاست، گرفته است. رهبران نظامی نیجر گفته‌اند این تحریم‌ها دسترسی مردم این کشور به دارو، غذا و برق را دشوار کرده است و تحریم‌ها را «غیرقانونی، غیرانسانی و تحقیرآمیز» توصیف کرده‌اند. البته زین نسبت به سفری که قرار است هیاتی نیجریه‌ای برای مذاکرات به نیجر داشته باشد و همچنین چشم‌انداز مذاکرات با اکواس اظهار خوش‌بینی و بر اهمیت روابط نیجر با نیجریه و همچنین این بلوک متعلق به غرب آفریقا تاکید کرد. وی بیان کرد: «ما بسیار به حفظ این روابط مهم و تاریخی و همچنین اینکه اکواس در درجه اول بر همکاری روی مسائل صرفا اقتصادی تمرکز کند، تمایل داریم».