گروه اقتصادی: رسیدن به خودکفایی بویژه در گندم موضوعی است که هدف‌گذاری آن از دهه 70 شروع شده بود اما غیر از مقاطعی کوتاه کشور هیچگاه نتوانست به آن دست یابد. اکنون اما پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم و اعمال سیاست‌های جدید و مثبت وزارت جهاد کشاورزی، می‌توان امید داشت گامی تا خودکفایی گندم نمانده است.

در همین خصوص معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه خرید تضمینی گندم تاکنون از 9 میلیون و 700 هزار تن عبور کرده است، گفت: یک گام کوچک تا خودکفایی گندم فاصله داریم.

سید مجتبی خیام نکویی، در دومین رویداد فناوری‌های نوین کشاورزی با بیان اینکه خرید تضمینی گندم امسال از 9.7 میلیون تن عبور کرده است، گفت: این میزان خرید نسبت به سال گذشته 2.5 میلیون تن افزایش دارد. معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه نیاز گندم کشور ماهانه یک میلیون تن است، گفت: حدود 1.5 میلیون تن هم نیاز بخش صنعت است که در مجموع با 13.5 میلیون تن تولید گندم، ایران به خودکفایی کامل می‌رسد.

خیام‌نکویی افزود: با تمرکز روی فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان، امکان صادرات گندم به کشورهای دیگر هم وجود دارد. رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی همچنین گفت: در صورتی که از شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت شود، می‌توانیم در 90 درصد محصولات اساسی در کشور خودکفا شویم.

وی به 3 دلیل افزایش خرید تضمینی گندم در سال جاری اشاره کرد و گفت: نخست اینکه قیمت تضمینی گندم مناسب و به‌موقع اعلام شد. علاوه بر آن از کودهای فسفاته و پتاسه در کشت گندم به میزان کافی استفاده شد. همچنین کشاورزان از بذرهای اصلاح‌شده بخوبی استفاده کردند. اینها عامل افزایش تولید و خرید تضمینی گندم در کشور شد. خیام‌نکویی به اهمیت شرکت‌های دانش‌بنیان در تولیدات کشاورزی اشاره کرد و گفت: 2 میلیون هکتار سطح کشت گندم آبی و 4 میلیون هکتار سطح کشت گندم دیم در کشور است که با استفاده از تکنیک‌های این شرکت‌ها، میانگین گندم 350 کیلوگرم در مناطق دیم به بیش از یک تن در هکتار افزایش یافته و در برخی زمین‌ها تولید به 2.5 تن در هکتار هم رسیده است. معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه نیاز کشور به غذا 143 میلیون تن و تولید کشور 125 میلیون تن است، گفت: در حال حاضر 80 درصد در تامین محصولات کشاورزی و غذا خودکفا هستیم.

وی با بیان اینکه سالانه 10 تا 16 میلیارد برای تامین نیاز غذایی کشور واردات انجام می‌شود، گفت: اگر تمرکز لازم روی شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شود، ظرف چند سال آینده در 90 درصد محصولات اساسی و کاربردی خودکفا خواهیم شد.

خیام نکویی در ادامه صحبت‌های خود افزود: دانش‌هایی که در حوزه کشاورزی تولید می‌شود، حتما باید به بخش خصوصی منتقل شود تا آنها به صورت کاربردی اجرایی کنند.

وی خاطرنشان کرد: در حال حاضر تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه کشاورزی مورد تایید مسؤولان نظام نیست و باید در این حوزه اقدام‌های جدی انجام شود.

* ۳ چالش عمده در بخش کشاورزی

خیام‌نکویی گفت: میانگین سنی بالای کشاورزان مهم‌ترین چالش شده است. میانگین سنی کشاورزان کشور اکنون 54 سال است و طی 10 سال آینده، بخش زیادی از افراد فعال در حوزه کشاورزی را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ نخواهیم داشت. در حال حاضر هم فارغ‌التحصیلان بخش کشاورزی تمایلی به فعالیت در روستا ندارند.

معاون وزیر جهاد کشاورزی همچنین عدم همکاری وزارتخانه‌های دیگر برای پیشبرد اهداف امنیت غذایی را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ چالش دوم عنوان کرد و گفت: برخی گمان می‌کنند فقط وزارت جهاد کشاورزی مسؤول امنیت غذایی کشور است در حالی 6 تا 7 وزارتخانه برای تامین امنیت غذایی کشور باید به وظایف خود عمل کنند، مثلا وزارت نفت باید به موقع کود ازته کشاورزان را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ بدهد و سایر وزارتخانه‌ها هم همین‌طور به وظایف تعیین‌شده‌شان عمل کنند.

خیام‌نکویی همچنین نبود الگوی مصرف مناسب را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ چالش بعدی در امنیت غذایی عنوان کرد و گفت: در حالی‌ که 93 درصد در تامین روغن وابسته به واردات هستیم اما دو برابر کشورهای دیگر یعنی 23 کیلوگرم در سال مصرف می‌کنیم. وی افزود: این در حالی است که 20 درصد کل واردات بخش کشاورزی که 16 میلیارد دلار است، مربوط به واردات روغن می‌شود. معاون وزیر جهاد کشاورزی اضافه کرد: همچنین از بین رفتن محصولات کشاورزی قبل از رسیدن به سفره مردم هم چالش بعدی است. حدود 30 تا 37.5 میلیون تن از غذای مردم قبل از رسیدن به سفره از بین می‌رود که با این میزان می‌توان 20 میلیون نفر را‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ تغذیه کرد.

معاون امور زراعی وزارت جهاد کشاورزی همچنین درباره میزان خرید گندم و زمان‌بندی خودکفایی در این محصول افزود: با اقدامات حمایتی دولت سیزدهم افزایش تولید تنها مربوط به محصول گندم نیست، بلکه در بقیه کالاهای اساسی مانند شکر، برنج، جو، پنبه و دانه‌های روغنی نیز روند افزایش تولید و عملکرد در واحد سطح را شاهد هستیم. به گفته علیرضا مهاجر، برداشت گندم تا پایان مرداد انجام می‌شود و فرآیند خرید تضمینی تا ۱۵ شهریور ادامه خواهد داشت. معاون امور زراعی وزارت جهاد کشاورزی تصریح ‌کرد: در محصول گندم بدون اینکه سطح زیرکشت افزایش یافته باشد، عملکرد افزایش یافته است. وی ادامه ‌داد: این دستاورد به دلیل توجه ویژه کشاورزان به علم تغذیه گیاهی و اجرای کشت قراردادی در یکی دو سال اخیر است. در گندم علاوه بر تغذیه، موضوع بذر و مبارزه با آفات، بیماری‌ها، علف‌های هرز و آبیاری‌های نوین مانند آبیاری تیپ نیز اهمیت دارد، زیرا علاوه بر صرفه‌جویی در مصرف آب، راندمان تولید نیز رشد داشته است.

* رشد ۱۱۴ درصدی خرید تضمینی گندم نسبت به سال ۱۴۰۰

نگاهی به آمارهای خرید تضمینی گندم خبر از رشد 114 درصدی خرید نسبت به سال 1400 می‌دهد. در همین باره مهاجر یادآور شد: آمار خرید تضمینی گندم در سال ۱۴۰۰ حدود 4.5 میلیون تن و سال ۱۴۰۱ نزدیک به 7.5 میلیون تن بوده است؛ بر این اساس خرید تضمینی گندم امسال نسبت به سال ۱۴۰۰ حدود ۱۱۴ درصد و نسبت به سال ۱۴۰۱ نزدیک ‌به ۴۱ درصد رشد داشته است.

* تغذیه گیاهی و کشت قراردادی علل اصلی افزایش تولید گندم

معاون وزیر جهادکشاورزی عوامل اصلی افزایش خرید گندم را نسبت به سال‌های گذشته، قیمت‌گذاری مناسب، اعلام به‌موقع قیمت، اجرای کشت قراردادی (ارائه کودهای پایه و بذر)، تغذیه گیاهی و حمایت کودی دانست و گفت: در واقع تولید گندم به عنوان یک کالای اساسی مهم باید برای کشاورزان از نظر قیمتی و درآمدزایی صرفه اقتصادی داشته باشد.

وی اضافه کرد: در بحث تغذیه گیاهی نیز کشاورزان باید به طور همزمان از کودهای پایه همچون کود اوره (ازت، نیتروژن، سفید یا شکری)، کود فسفاته (کود سیاه) و کود پتاسه (کود زرد یا قهوه‌ای) استفاده کنند، زیرا به‌ کارگیری یکی از کودها به تنهایی منجر به افزایش عملکرد در هکتار نمی‌شود، بلکه زمانی مصرف کود منجر به افزایش عملکرد در هکتار می‌شود که در کنار کود اوره از کودهای فسفاته و پتاسه استفاده شود. معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور زراعت گفت: سال ۱۴۰۰ بخشنامه‌ای با عنوان «جلوگیری از مصرف جداگانه کودهای پایه به طور همزمان در فصل کاشت» به سراسر کشور ابلاغ شد که این موضوع برای برخی دغدغه‌هایی ایجاد کرد اما در نهایت مصرف همزمان کودهای پایه به منظور افزایش عملکرد در واحد سطح مورد تایید قرار گرفت، بنابراین اکنون کشاورزان موظفند برای افزایش تولید در هکتار از کودهای پایه به ‌طور همزمان استفاده کنند.

* صرفه‌جویی ۲ میلیارد دلاری واردات گندم نسبت به ۲ سال گذشته

واردات گندم در صورتی رخ خواهد داد که تولیدکنندگان داخل نتوانند میزان مورد نیاز کشور را تامین کنند. با توجه به میزان خرید گندم توسط دولت، می‌توان این امید را داشت که امسال نیازمند واردات نبوده و کشور به خودکفایی برسد.

معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی درباره میزان واردات امسال با توجه به خرید خوب گندم افزود: سال‌های گذشته که میزان خرید گندم پایین بود، بخشی از نیاز کشور از محل واردات تامین می‌شد اما برآوردها نشان می‌دهد تا پایان فصل برداشت، خرید گندم کشور به ۱۰ میلیون تن برسد که منجر به خودکفایی در گندم نان خواهد شد. وی ادامه‌ داد: بنابراین برای تامین گندم نان نیازی به واردات نیست، بلکه در نهایت برای صنف و صنعت بین 1.5 تا ۲ میلیون تن گندم نیاز داریم که باید از محل واردات تامین شود. مهاجر گفت: در ۲ سال اخیر با کاهش ۵ میلیون تن واردات گندم، توانستیم ۲ میلیارد دلار صرفه‌جویی ارزی داشته باشیم.