مهدی گرگانی: «دیپلماسی عزت» که این روزها در ادبیات سیاسی کشورمان رونق پیدا کرده است، پاسخی به «دیپلماسی التماسی» دولت حسن روحانی است که ۸ سال کشور را معطل مذاکرات بی‌حاصل و نگاه به کدخدای غربی کرده بود. دولت حجت‌الاسلام‌والمسلمین سیدابراهیم رئیسی از آغاز تلاش کرده ابتدا نگاه جهانیان را به راهبرد دیپلماسی جمهوری‌اسلامی ایران تغییر دهد و مختصات دیپلماتیک ایران را از رویکرد غرب‌محور مبتنی بر التماس و مذاکره به دیپلماسی مبتنی بر عملگرایی و عزتمندانه از موضع اقتدار بازتعریف کند. امروز بعد از 2 سال از عمر دولت، نتایج این راهبرد در حال نمایان شدن است؛ از اشتیاق کشورهای آمریکای لاتین برای توسعه همکاری‌ها با ایران تا عزم راسخ عربستان برای احیای روابط با کشورمان و تمایل چین و روسیه برای تعمیق شراکت استراتژیک با ایران همگی در این چارچوب قابل ارزیابی است. سفر «حسین امیرعبداللهیان» وزیر امور خارجه کشورمان به عربستان سعودی و دیدار با مقامات عالی سعودی جدیدترین دستاورد دیپلماسی عزت در برابر دیپلماسی ملتمسانه است. دیپلماسی ملتمسانه با جدا کردن میدان از دیپلماسی و با خلع سلاح خودساخته در برابر رقبا از پیش باخته بود. امروز اما به پشتوانه میدان، دیپلماسی ایران با سرعت قابل قبولی در حال پیشتازی است و عربستان در تقلای توسعه همه‌جانبه روابط با جمهوری اسلامی ایران است. توسعه روابط با عربستان - به عنوان لیدر کشورهای عربی منطقه - به نوبه خود باعث توسعه و تقویت روابط ایران با دیگر کشورهای حوزه خلیج‌فارس خواهد شد. وزیر خارجه کویت ضمن استقبال از سفر امیرعبداللهیان به عربستان تاکید کرد این سفر می‌تواند موجب گشوده‌ شدن صفحه جدیدی در مناسبات ایرانی - عربی بر پایه اصل حسن همجواری شود و به حفاظت از امنیت و ثبات منطقه بینجامد. آزادسازی دارایی‌های بلوکه شده ایران در نقاط مختلف دنیا از جمله آزادسازی ۶ میلیارد دلار از پول ایران که تحت تحریم‌های ظالمانه در بانک‌های کره‌جنوبی مسدود بود و همچنین انتقال 3 میلیارد دلار از بدهی‌های گازی عراق به حساب‌های بانک مرکزی کشورمان، از دیگر دستاوردهای دیپلماسی عزت طی ماه‌های اخیر است. حجت‌الاسلام‌والمسلمین رئیسی در جلسه هیات دولت، آزادسازی بخشی از منابع ارزی بلوکه‌شده کشورمان را جلوه‌ای از دستاوردهای دیپلماسی عزتمندانه در مقابل دیپلماسی ملتمسانه توصیف و تصریح کرد: این اقدامی ارزشمند، مایه افتخار و در راستای تامین منافع ملی بود. نکته حائز اهمیت درباره موافقت آمریکا با آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده این است که این مهم در شرایطی حاصل شده که نیروهای مسلح ایران شاهد برگزاری رزمایش‌های مختلف ارتش و سپاه در زمین و هوا و دریا بود و ناوگروه ۸۶ نیروی دریایی ارتش با عبور از آبراه‌های مهم و راهبردی، دور زمین گردش کرد و به وطن بازگشت. این دقیقا نقطه مقابل دیپلماسی التماسی بود که از سپاه و ارتش تقاضا می‌کرد در زمان مذاکره از برگزاری هرگونه رزمایش که آن را اقدامات تنش‌زا و مغایر اصول مذاکره می‌خواند خودداری کنند! عضویت رسمی ایران در سازمان شانگهای را هم باید یکی دیگر از نقاط عطف دیپلماسی دولت سیزدهم خواند. ایران به عنوان یک شاهراه اقتصادی مهم در جهان با عضویت در شانگهای می‌تواند منافع سرشاری را به اعضای آن برساند و خود نیز از منافع اقتصادی، تجاری و امنیتی آن بهره‌مند شود. وزیر امور خارجه کشورمان پیش از این در یادداشت خود در روزنامه «مردم» چین به اهمیت این سازمان اشاره کرد و نوشت: سازمان همکاری شانگهای به بزرگ‌ترین و پرجمعیت‌ترین سازمان بین‌المللی منطقه‌ای در جهان امروز تبدیل شده است؛ کشورهای عضو آن ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی جهان (GDP) را تشکیل می‌دهند که بالغ بر ۲۰ تریلیون دلار است و بیش از ۱۳ برابر از زمان تشکیل آن افزایش یافته است. 

جلب حمایت برخی کشورهای عضو بریکس برای پیوستن ایران به این نهاد که در برگیرنده طیف بزرگی از قدرت‌های نوظهور جهان است، یکی دیگر از اهداف بالقوه دولت در عرصه دیپلماسی جدید است. حضور آقای رئیسی در نشست بریکس (31 مرداد) در ژوهانسبورگ که به دعوت رسمی آفریقای جنوبی انجام خواهد شد را باید در راستای همین هدف ارزیابی کرد. آزادی «اسدالله اسدی» دیپلمات بی‌گناه کشورمان از زندان بلژیک را هم باید یکی از دستاوردهای مهم دولت در این عرصه خواند؛ اتفاق مهمی که بسیاری از تحلیلگران همزمانی آن با رونمایی از موشک رادارگریز و نقطه‌زن «خرمشهر ۴» را نمادی از هماهنگی و هم‌افزایی «میدان/ دیپلماسی» دانستند.

رویکرد متعادل و متوازن دولت سیزدهم در دیپلماسی، گشایش‌های زیادی را در عرصه سیاست خارجی به روی ایران گشوده است. سفرهای مهم حجت‌الاسلام‌والمسلمین رئیسی به روسیه، چین، آمریکای لاتین، آفریقا، اندونزی، سوریه، ترکمنستان، تاجیکستان، عمان و قطر و میزبانی از سران کشورهای مختلف و امضای صدها قرارداد و سند همکاری نمونه‌هایی از دیپلماسی پویای جمهوری اسلامی ایران و شروع یک دوران جدید بر پایه اصل احترام متقابل و دیپلماسی عزت است.

این تازه آغاز راه است!