فاز 11 پارس جنوبی با ظرفیت تولید روزانه ۱۵ میلیون متر مکعب گاز با وجود کارشکنیهای توتال و دیگر شرکتهای خارجی افتتاح شد
گروه اقتصادی: بررسی تاریخچه توسعه فاز 11 پارس جنوبی نشان میدهد افتخار تولید گاز از این فاز پارس جنوبی فقط متعلق به مهندسان ایرانی است که بدون حضور خارجیها این پروژه را با دانش و تخصص بومی به بهرهبرداری رساندند.
سرانجام پس از گذشت بیش از 20 سال از تلاش دولتهای مختلف برای توسعه فاز 11 میدان مشترک پارس جنوبی، این فاز به همت مهندسان ایرانی و بدون حضور شرکتهای خارجی مثل توتال، با حضور رئیسجمهور به بهرهبرداری رسید.
طبق گفته جواد اوجی، وزیر نفت با حفاری 4 حلقه چاه در این فاز، تولید گاز با رقمی بین 10 تا 15 میلیون مترمکعب در روز آغاز خواهد شد. بررسیها نشان میدهد هر حلقه چاه فاز 11 میدان پارس جنوبی در ابتدا با «بالاترین توان خود» روزانه 2.8 میلیون مترمکعب گاز تولید میکند و به این ترتیب مجموع تولید 4 حلقه حفاری شده بیش از 11 میلیون مترمکعب گاز خواهد شد.
* فراز و نشیب 20 ساله توسعه فاز 11 پارس جنوبی
مروری بر تاریخچه توسعه فاز 11 پارس جنوبی به عنوان مرزیترین فاز بزرگترین میدان گازی دنیا نشان میدهد ابتدا سال 79 شرکت ملی نفت ایران و شرکت توتال فرانسه برای توسعه بخش بالادستی فاز 11 پارس جنوبی و همچنین ساخت یک کارخانه حدود 10 میلیون تنی تولید «الانجی» تفاهمنامه همکاری امضا کردند.
سپس با پیوستن شرکت پتروناس مالزی، طی توافق سهجانبهای، شرکت ملی نفت ایران با 50 درصد، شرکت توتال فرانسه با 40 درصد و پتروناس مالزی با 10 درصد، توسعه بخش بالادستی و همچنین پاییندستی فاز 11 پارس جنوبی را در اختیار گرفتند اما بعد از انجام مذاکرات طولانی و رد پیشنهاد 10 میلیارد دلاری توتال برای توسعه این فاز، این توافق کنار گذاشته شد.
سال 1388 چینیها برای توسعه این فاز پیشنهادی 4 میلیارد دلاری را روی میز گذاشتند که البته این مذاکرات نیز به سرانجام نرسید تا پروژه فاز 11 در اواخر دولت دهم و در مرداد 92 به شرکت ایرانی پتروپارس سپرده شود اما با روی کار آمدن دولت یازدهم بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت بدون هیچ دلیلی این پروژه را از پتروپارس گرفت و دوباره این پروژه بعد از انجام مذاکرات در سال 96 به کنسرسیومی از توتال فرانسه (50.1 درصد)، شرکت سیانپیسی چین (30 درصد) و شرکت پتروپارس (19.9 درصد) سپرده شد.
29 مرداد 1397 بعد از خروج آمریکا از برجام، شرکت فرانسوی توتال در بیانیهای اعلام کرد در پی ناتوانی از دریافت معافیت از تحریمها، از طرح توسعه فاز 11 پارس جنوبی خارج میشود و پس از آن نیز شرکت چینی سیانپیسی از پروژه خارج شد تا دوباره این پروژه در برزخ بلاتکلیفی قرار بگیرد.
در نهایت مجددا این پروژه توسط پتروپارس در مهر 1398 کلید خورد. در دولت قبل قرارداد ساخت جکت این پروژه امضا و جکت ساخته و نصب شد. همچنین برای حفاری یک حلقه چاه نیز اقداماتی در دستور کار قرار گرفت که به دلیل ضعیف بودن دکل ناموفق بود.
برخی کارشناسان معتقدند شرکت توتال از ابتدا هم قصد توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی را نداشت و با توجه به اینکه در بخش قطری میدان پارس جنوبی نیز مشغول کار است، عمدا دولت وقت ایران را سر کار گذاشت و هم اطلاعات مخزن را جمعآوری کرد و هم مانع توسعه آن در بخش ایرانی پارس جنوبی شد تا درآمد بیشتری از استخراج گاز در بخش قطر به دست آورد.
با توجه به برآورد درآمد سالانه ۵ میلیارد دلاری ایران از استخراج گاز از فاز ۱۱ پارس جنوبی، معطلی ۸ ساله دولت روحانی سبب عدمالنفع ۴۰ میلیارد دلاری ایران در این بخش شد.
* ابتکار دولت سیزدهم برای شکست طلسم تولید از فاز 11
سرانجام در دولت سیزدهم ضمن جایگزینی و به کارگیری یک دستگاه دکل حفاری پیشرفته و با توان بالا و حفاری ۴ حلقه چاه، احداث خطوط لوله جریانی و انجام عملیات پیچیده برداشت سکو برای نخستینبار در دنیا با شناور اوشنیک و نصب سکوی جدید، گام بزرگی برای تولید گاز از مرزیترین فاز پارس جنوبی برداشته شد.
با روی کار آمدن دولت سیزدهم، در دی 1400 دو قرارداد مهم برای تسریع در توسعه فاز 11 ابلاغ رسمی شد که این قراردادها مربوط به اجرای خط لوله دریایی، همچنین انتقال، اصلاح و نصب سکوی تولیدی در موقعیت SPD11B بود.
7 ماه بعد، مرداد 1401 عملیات لولهگذاری دریایی خط انتقال گاز نخستین سکوی فاز 11 تکمیل شد که شامل یک رشته خط لوله 32 اینچ دریایی گاز ترش و یک رشته خط لوله 4.5 اینچ تزریق منواتیلن گلایکول بود.
برای تولید از این فاز تصمیم گرفته شد برای نخستینبار در دنیا، عملیات برداشت و بارگیری سکوی گازی توسط شناور اوشنیک انجام شود و سکوی سوم فاز 12 به موقعیت B فاز 11 منتقل شود. این ابتکار موجب جلو افتادن پروژه به میزان 3 تا 5 سال شد و زمان ساخت سکوی جدید را از این پروژه حذف کرد.
سرانجام فروردین امسال حفاری 4 حلقه چاه تکمیل شد و امروز فاز 11 پارس جنوبی با تولید بین 10 تا 15 میلیون مترمکعب گاز به بهرهبرداری رسمی رسیده است.
در این باره محسن خجستهمهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت با اشاره به اهمیت توسعه فاز 11 پارس جنوبی عنوان کرد: در حوزه میادین گازی، حدود 50 درصد ذخایر گازی ایران در میدان مشترک پارس جنوبی است که هماکنون 70 درصد گاز تولیدی کشور از این میدان رقم خورده است. در دولت سیزدهم فاز 11 پارس جنوبی بعد از 20 سال معطلی در 20 ماه به تولید رسید؛ همچنین سفارشگذاری ساخت یک سکوی دیگر و جکت دیگر برای این فاز در سال 1400 انجام شده تا بلافاصله با حفاریهای جدید، توسعه تکمیلی و رسیدن به تولید روزانه 56 میلیون مترمکعب گاز به عنوان تولید نهایی این فاز در آینده عملیاتی شود.
مدیرعامل شرکت ملی نفت درباره آخرین وضعیت پروژه فشارافزایی میدان گازی پارس جنوبی نیز توضیح داد: در حوزه فشارافزایی میدان گازی پارسجنوبی ما نخستین قرارداد EPC را برای طراحی و مطالعات مهندسی پایه امضا کردهایم. اجرای این طرح به حدود 20 میلیارد دلار سرمایهگذاری نیاز دارد که نیازمند یک عزم ملی است و به نظرم بخش قابل توجهی از این منابع تأمین خواهد شد.
در مجموع بررسی تاریخچه توسعه فاز 11 پارس جنوبی نشان میدهد افتخار تولید گاز از این فاز پارس جنوبی تنها متعلق به مهندسان ایرانی است که با وجود بیتوجهی دولتمردان به توان آنها در نهایت توانستند بدون اتکا به شرکتهای خارجی این پروژه کلیدی را به بهرهبرداری برسانند.
***
توانمندیهای فنی و مهندسی نفت ایران صادر میشود
رئیسجمهور در مراسم «آغاز تولید گاز از فاز 11 میدان مشترک پارس جنوبی» در عسلویه، راهاندازی این فاز را اقدامی بزرگ و ماندگار در حوزه صنایع نفت و گاز کشور دانست و گفت: اجرای این طرح از سوی متخصصان توانمند داخلی در حالی صورت گرفت که شرکتهای خارجی طرف قرارداد برای اجرای آن به بهانه تحریم تعهدات خود را رها کرده بودند و کشور تحت شدیدترین تحریمها قرار داشت.
رئیسی انتقال سکوی گازی از فاز 12 میدان عظیم پارس جنوبی به این میدان و راهاندازی این طرح 3 سال زودتر از زمان لازم برای اجرای چنین طرحی را از دیگر ویژگیهای خاص این پروژه عنوان کرد و افزود: در اجرای این طرح همچنین صرفهجوییهای مالی قابل توجهی هم حاصل شده است.
رئیسی اجرای این طرح را یک عملیات فنی پیچیده و به نوعی منحصربهفرد و درآمدزا برای کشور برشمرد و اظهار داشت: با راهاندازی این فاز، بخش قابل توجهی از حق کشورمان از میدانهای مشترک احصا خواهد شد و جا دارد از زحمات همه کارکنان و تلاشگران صنعت نفت در این بخش و صبوری خانوادههای آنان صمیمانه قدردانی کنم.
رئیسجمهور با اشاره به اینکه تولید 7 میلیون مترمکعبی این فاز تا بیش از 50 میلیون مترمکعب افزایش خواهد یافت، تصریح کرد: امروز اقدامات و طرحهای حوزه نفت و گاز و به طور کلی انرژی در کشور با انگیزه بالایی دنبال میشود.
رئیسی اضافه کرد: امروز باید افتخار کنیم نهتنها دیگر صنعت نفت کشور وابسته به حضور و اقدامات مستشاران خارجی نیست، بلکه توانمندیهای فنی و مهندسی متخصصان صنعت نفت کشور به سطحی رسیده که امروز جمهوری اسلامی به عنوان کشوری توانمند و فناور به دیگر کشورها و بویژه کشورهای تحت تحریمهای ظالمانه نظام سلطه نیز خدمات فنی و مهندسی ارائه میکند. رئیسجمهور در ادامه توانمندی متخصصان ایرانی در ساخت و تکمیل پروژههای عظیم صنعتی را از دیگر مولفههای قدرت جمهوری اسلامی در کنار اقتدار دفاعی نیروهای مسلح دانست و افزود: امروز توانمندی متخصصان کشورمان با قدرتافزایی در اقتصاد و در بخش انرژی موجب شده ما در بهرهمندی از میدانهای مشترک عقب نمانیم و حق ملت را از این منابع احصا کنیم.
رئیسجمهور ادامه داد: موضوع جمعآوری گازهای مشعل از ابتدای آغاز به کار دولت در دستور کار بوده و حالا 500 شرکت دانشبنیان طرف قرارداد شرکت نفت، مهار و تبدیل گازهای مشعل به گاز قابل استفاده برای مردم را دنبال میکنند. طبق برنامهریزیهای صورت گرفته تا 2 سال آینده گازهای مشعل به طور کامل مهار خواهد شد.
رئیسجمهور اضافه کرد: امروز روزگار جنگ ارادههاست؛ خواست دشمن توقف پیشرفت، تولید و رشد اقتصادی ایران و اراده ملت ما مهار تورم، افزایش تولید و رشد اقتصادی است که بحمدالله در 2 سال گذشته توفیقات خوبی به دست آمده و از رشد اقتصادی صفر درصد به رشد اقتصادی 4 درصدی رسیدهایم و آینده را نیز بسیار روشنتر میبینیم.
رئیسی تکمیل و بهرهبرداری فاز 11 پارس جنوبی به دست متخصصان ایرانی را نشانه تمایز گفتمان این دولت با دوره گذشته که حل مشکلات کشور را به اخم و لبخند بیگانگان گره زده بود، دانست و گفت: ما برخلاف دوره گذشته که نگاهشان به دستان بیگانگان بود، با تکیه بر باور عمیق «ما میتوانیم»، نگاه به دستان توانمند متخصصان داخلی و ظرفیتهای موجود در کشور، مشکلات را حل خواهیم کرد.