گروه سیاسی: روز یکشنبه امنیتی‌ترین دیپلمات ترک، در قامت وزیر خارجه ترکیه میهمان ایران بود. رئیس سابق اطلاعات ملی ترکیه ظهر یکشنبه به دعوت رسمی حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران وارد تهران شد و مورد استقبال وی قرار گرفت. رایزنی‌های بین‌المللی هاکان فیدان با مقامات ایرانی در این سفر یک ‌روزه حول سفر آتی رئیس‌جمهور ایران به ترکیه، تسهیل در تعاملات تجاری 2 کشور، گفت‌وگوهای دوجانبه، تحولات سوریه و قفقاز همچنین تحولات جنگ روسیه و اوکراین بود. فیدان در این سفر در دیدار با رئیس‌جمهوری اسلامی ایران با وی گفت‌وگو کرد. حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابراهیم رئیسی ضمن اشاره به اشتراکات تمدنی و تاریخی 2 کشور، ابراز امیدواری کرد سطح همکاری‌های فی‌مابین در دوره جدید ریاست‌جمهوری اردوغان بیش از پیش ارتقا یابد و به تقویت تعاملات منطقه‌ای و بین‌المللی 2 طرف بینجامد. سیدابراهیم رئیسی با اشاره به نگرانی‌های امنیتی ترکیه در منطقه، موثرترین راهکار برای مقابله با تروریسم را احترام به حاکمیت ملی و تمامیت ارضی همه کشورهای منطقه دانست و تصریح کرد: اعمال موثر حاکمیت ملی هر دولتی بر تمامیت ارضی سرزمینی آن، بهترین راه جلوگیری از فعالیت‌های تروریستی و ضد امنیتی است.

وی با ضروری دانستن مقابله با حضور کشورهای بیگانه در مناطق مختلف از جمله قفقاز، بر حل و فصل مسائل از طریق گفت‌وگو و همکاری میان کشورهای هر منطقه تاکید کرد.

رئیس‌جمهور در ادامه فعال شدن کمیسیون مشترک همکاری‌های اقتصادی را در هموار کردن مسیر تعاملات تجاری 2 کشور و تبادل ظرفیت‌های متقابل موثر دانست. 

وزیر خارجه ترکیه نیز در این دیدار با بیان اینکه ایران و ترکیه ظرفیت‌های زیادی برای گسترش و تقویت همکاری‌ها و تعاملات خود با یکدیگر دارند، تحقق هدف ارتقای سطح مبادلات تجاری فی‌مابین به 30 میلیارد دلار را ممکن دانست و بر اراده ترکیه برای تحقق آن تاکید کرد. وزیر خارجه ترکیه با بیان اینکه گسترش سطح تعاملات 2 کشور نیازمند توجه و حمایت خاص سران ایران و ترکیه است، حمایت جمهوری اسلامی ایران از عضویت این کشور در گروه بریکس و گفت‌وگو و همکاری 2 کشور در زمینه حل‌وفصل مسائل منطقه‌ای را خوستار شد.

علاوه ‌بر این دیدار، بعدازظهر یکشنبه هاکان فیدان با علی‌اکبر احمدیان، نماینده مقام معظم رهبری و دبیر شورای عالی امنیت ملی دیدار و درباره راه‌های گسترش همه‌جانبه همکاری‌های 2 کشور بویژه در حوزه‌های امنیتی و اقتصادی با وی گفت‌وگو کرد.

در این دیدار دبیر شورای عالی امنیت ملی با اشاره به سوابق دیرینه همکاری‌های 2 کشور، مناسبات فی‌مابین را امنیت‌ساز و ثبات‌آفرین ذکر کرد. احمدیان گفت: توسعه روابط دوستانه میان 2 همسایه، تامین‌کننده منافع پایدار ایران و ترکیه است.

وی با تبریک پیروزی رجب طیب اردوغان و حزب او و انتصاب هاکان فیدان به عنوان وزیر خارجه ترکیه، ابراز امیدواری کرد روابط تهران - آنکارا در این دور به سطوح ممتاز مورد نظر رهبران 2 کشور ارتقا یابد. نماینده مقام معظم رهبری در شورای عالی امنیت ملی با اشاره به بیانات مقام معظم رهبری در دیدار سال گذشته با رئیس‌جمهور ترکیه که فرمودند امنیت ترکیه، امنیت ایران است، تصریح کرد: ایران و ترکیه سرنشینان یک کشتی‌اند و دشمنان با آگاهی از این ظرفیت تلاش می‌کنند ضمن اخلال در روند همکاری‌های دوجانبه، مانع هم‌افزایی ظرفیت‌های گسترده 2 کشور شوند. وی با بیان اینکه 2 کشور از تروریست‌هایی که با حمایت و پشتیبانی غرب و رژیم صهیونیستی تسلیح و تجهیز شده‌اند، آسیب دیده‌اند، گفت: خوشبختانه کشورهای منطقه به این درک مشترک رسیده‌اند که امنیت عاریتی، تضمین‌شده و پایدار نیست و سازوکارهای بومی و همکاری‌های منطقه‌ای تضمین‌کننده‌ امنیت پایدار است. احمدیان با تاکید بر ضرورت‌ تقویت همکاری‌های اقتصادی تهران - آنکارا بویژه در حوزه‌ انرژی و ترانزیت، هدف‌گذاری ۳۰ میلیارد دلاری برای مبادلات تجاری را سهل‌الوصول دانست. وی با اشاره به ضرورت‌ همکاری 2 کشور در موضوع مقابله با اسلام‌هراسی و اهانت به قرآن کریم اظهار داشت: ایران و ترکیه به عنوان 2 کشور بزرگ در جهان اسلام موظفند به وظیفه اعتقادی و تاریخی خود در برابر هجمه ناجوانمردانه عوامل صهیونیسم بین‌الملل به اعتقادات میلیون‌ها مسلمان در جهان عمل کنند. دبیر شورای عالی امنیت ملی همچنین با اشاره به تحولات منطقه قفقاز و مخالفت جمهوری اسلامی ایران با هرگونه تغییر ژئوپلیتیک در منطقه، برگزاری نشست ۳+۳ را اقدام موثری برای رفع سوءتفاهمات و حل موضوعات میان کشورهای منطقه ذکر کرد.

هاکان فیدان نیز ضمن اعلام علاقمندی کشورش بر گسترش همه‌جانبه روابط با ایران، ابراز امیدواری کرد در این دور، فصل جدیدی از همکاری‌های دوجانبه و چندجانبه آغاز شود.

فیدان تاکید کرد: در این مسیر باید مراقب شیطنت دشمنان که با اقدامات مخرب خود بویژه با ابزار رسانه روابط 2 کشور را هدف گرفته‌اند، باشیم. وزیر خارجه ترکیه با ابراز خرسندی از توافق بین ایران و عربستان، از ایران به عنوان کشوری بزرگ و مسؤولیت‌پذیر در منطقه یاد و از نقش جمهوری اسلامی در مبارزه با تروریسم تمجید کرد. 

* ایران – ترکیه؛ همکاری در عین رقابت

همجواری و همسایگی ایران و ترکیه، فراز و فرودهای بسیاری را در روابط تهران و آنکارا رقم ‌زده است. ایران و ترکیه در یک بستر تمدنی و با توجه به اشتراکات دینی و فرهنگی متعدد، گریزی از یکدیگر ندارند و در عین رقابت، باید به همکاری با یکدیگر بپردازند. در کنار اشتراکات فرهنگی و دینی، ایران و ترکیه 2 شریک اقتصادی بزرگ هم هستند. به همین خاطر این روابط در چشم‌انداز دولت سیزدهم و در راستای استراتژی تعامل با همسایگان گسترده‌تر از همیشه پیگیری می‌شود. حجم تجارت ایران و ترکیه ۱۲ میلیارد دلار است اما ظرفیت‌های موجود به اندازه‌ای است که 2 کشور ارتقای این حجم به ۳۰ میلیارد دلار را هم قابل دستیابی می‌دانند. آنکارا پس از پکن و ابوظبی، شریک سوم تجاری ایران در میان پایتخت‌های آسیاست. همین امر تاییدی است به پیش‌فرض مذکور مبنی بر اینکه بعد از اشتراکات فرهنگی، تعاملات اقتصادی در اولویت 2 کشور است. 

پیرامون مساله سوریه نیز جمهوری اسلامی ایران سال‌هاست تلاش می‌کند با توسل به راهکارهایی چون مذاکرات صلح، به جنگ داخلی در سوریه پایان دهد. با ثبات نسبی ایجاد شده در سوریه، موضوع مرزهای مشترک بین این کشور و ترکیه و اختلاف نظرهای موجود میان 2 سرزمین همچنان مورد توجه است. ترکیه نگران قدرت‌یابی گروهک‌های تروریست و جدایی‌طلبان کرد در مرز مشترک خود با سوریه است و سوری‌ها هم دغدغه تمامیت ارضی خود را دارند و نگران به خطر افتادن آن هستند. همچنین مسائلی نظیر آوارگان سوری نیز از مصادیقی است که این معادله و نقش میانجیگری ایران را نسبت به قبل مهم‌تر می‌کند. به علاوه آنکه ایران در مساله قفقاز نیز نکات خود را به صراحت بیان کرده و وزیر امور خارجه هم خاطرنشان کرد زمان عبور از دوره تنش و درگیری به دوره صلح و همکاری فرا رسیده است. همچنین ایران قویا به این نکته اشاره کرد که هر گونه تغییر در ژئوپلیتیک منطقه و اقدام برای مسدود یا محدود کردن مسیرهای تاریخی ترانزیتی و موجود را هرگز برنمی‌تابد. همه‌ اینها از مواردی است که ایران در نشست گذشته نسبت به آن نکات خود را بیان کرده و نسبت به افق پیش‌رو با ذکر موانع موجود، راه را برای تعامل و پیشبرد اهداف و اشتراکات فرهنگی و اقتصادی تشریح کرده است. 

***