گروه اقتصادی: اربعین امسال، بانک مرکزی توانست با وجود افزایش تقاضای ارز، نرخ ارز را مدیریت کند، از سوی دیگر تخصیص ارز زیارتی به صورت دینار به جای دلار و عرضه ارز اربعین توسط ۶ بانک کشور در قالب ۱۷۹۰ شعبه شهری و روستایی، موجب شد زوار اربعین در تأمین ارز دینار با چالش مواجه نباشند.

دولت سیزدهم نشان داده‌ در بخش‌های مختلف مدیریت اجرایی کشور الگوی مناسب و جدیدی را ایجاد کرده است. یکی از مواردی که می‌توان در تحول مدیریتی در کشور به آن اشاره کرد، مدیریت مناسب و متفاوت در برگزاری راهپیمایی عظیم اربعین حسینی است. به اذعان بسیاری از زائرانی که به زیارت امام حسین (ع) در سال‌های گذشته و امسال رفته‌اند، تغییر شیوه مدیریت در اربعین امسال کاملا محسوس بود.

تسهیلاتی که دولت سیزدهم به طور مستقیم و غیرمستقیم برای راهپیمایی اربعین حسینی امسال تدارک دید، توانست رضایت زائران را جلب کند. یکی از موضوعاتی که هر سال مشکلات فراوانی را برای زائران حسینی ایجاد می‌کرد، مساله تامین ارز بود‌.

در زمینه تامین ارز، هر سال دولت و زائران با مشکلات زیادی مواجه بودند که در نهایت به تعداد کمی از افراد ارز تخصیص داده می‌شد، شیوه اخذ ارز نیز‌ هر سال انتقادهای فراوانی را از سوی زائران به دنبال داشت.

* تفاوت پرداخت ارز اربعین در‌ دولت سیزدهم در قیاس با دولت گذشته

فروش ارز اربعین امسال با سال گذشته تفاوت‌هایی داشت، به طوری که‌ سال گذشته هر زائر با ارائه کارت ملی و ثبت‌نام در سامانه سماح، چیزی حدود ۱۰۰ دلار یا معادل آن ۱۵۰ هزار دینار عراقی به نرخ مبادله‌ای ارز دریافت می‌کرد؛ رقمی که امسال با افزایش ۵۰ هزار دیناری همراه شده بود.

هنوز نبود مدیریت ارزی برای سفرهای اربعین در دولت گذشته و تصاویر تأسف‌بار نحوه ارائه ارز به زوار امام حسین (ع) ‌‌در کشور عراق، در دولت گذشته از اذهان مردم پاک نشده است، اما شیوه تخصیص ارز اربعین در سال گذشته و امسال تغییرات شگرفی داشته که بررسی آماری نیز موید این موضوع است.

* شیوه پرداخت ارز اربعین به زائران در دولت دوازدهم

بسیاری از کارشناسان پرداخت دلار و یورو به زائران اربعین را یک سیاست اشتباه در زمان تحریم‌ها می‌دانستند اما بانک مرکزی در آن دوره بی‌اعتنا به انتقادات، کار خود را می‌کرد و منابع ارزی کشور را به قیمت ناچیز در اختیار سوداگران قرار می‌داد.

نکته مهمی که بسیاری از زائران و کارشناسان اقتصاد از آن تقدیر کرده‌اند ماجرای تخصیص ارز زیارتی به صورت دینار بود. سهمیه ارز اربعین در سال 1402 نسبت به سال 1401 حدود 33 درصد افزایش یافت، زائران برای دریافت سهمیه ارز اربعین باید در سامانه سماح ثبت‌نام می‌کردند اما با بالا رفتن تقاضا در سال جاری حتی می‌توانستند بدون کد زائر، ارز اربعین بگیرند.

جایگزینی دینار به جای دلار برای سفر به عراق از جمله تجربه‌های موفق دولت و بانک مرکزی بود که بسیاری از آن راضی بودند؛ موضوعی که هم به چالش بانک مرکزی برای تامین ارز این سفر پایان داد و هم زوار کربلا نیز از آن راضی بودند.

جالب اینکه همواره این نگرانی وجود داشت که با آغاز سفر هموطنان به کشور عراق در ایام محرم و اربعین، با توجه به تقاضا برای خرید ارز، نرخ دلار با افزایش مواجه شود اما امسال با این ابتکار عمل دولت، نرخ ارز تغییر محسوسی نداشت و این نگرانی رفع شد.

* رشد 4 برابری پرداخت ارز اربعین به زوار

آنگونه که بانک مرکزی اعلام کرده است در بازه زمانی 26 مرداد تا 14 شهریور، یک میلیون و ۸۰ هزار زائر ارز اربعین دریافت کردند که نسبت به سال گذشته، چهار برابر بیشتر بوده است؛ رقمی حدود 216 میلیارد دینار عراق که بدون فشار به بازار آزاد و تغییر قابل توجه نرخ دلار و سایر ارزها، نیاز ارزی زائران اربعین را تامین کرد و توانست دلار را از سبد زائران کربلا حذف و دینار را جایگزین آن کند.

* پرداخت ارز اربعین تجربه عملی دلارزدایی

در همین زمینه رئیس‌کل بانک مرکزی می‌گوید: خدمات ارز اربعین در سال جاری با چند تفاوت اساسی با سال‌های قبل توسط شبکه بانکی کشور انجام شد. امسال برای نخستین بار مراحل دریافت ارز اربعین ساده‌تر شد و تلاش کردیم سهم بیشتری از  ارائه خدمات توسط سامانه‌های غیرحضوری انجام شود.

فرزین تصریح کرد: در طول ایام اربعین حسینی نیز همگان شاهد بودند این اقدام هوشمندانه موجب کاهش نرخ دینار در بازار غیررسمی شد. الگوی به‌کار گرفته‌شده را که خوشبختانه مورد رضایت زوار اربعین حسینی و مقامات مختلف کشور نیز قرار گرفت، می‌توان برای سایر کشورهای منطقه نیز به کار برد.

وی افزود: در حال حاضر معاملات کالایی کشورمان با سایر کشورها عموما با ارزهای یورو، درهم، یوآن، روبل، روپیه و دینار انجام می‌شود، اما درباره معاملات سیاحتی و غیرتجاری، همچنان ارزهای غالب یورو و دلار است که تجربه عملی حذف دلار از مبادلات غیرتجاری و سیاحتی در ایام اربعین امسال برای نخستین بار در کشور اتفاق افتاد. بر این اساس تعمیم تجربه رضایت‌بخش استفاده از ارز محلی در اربعین حسینی امسال به سایر کشورهای منطقه، موضوعی است که در حال بررسی کارشناسی و برنامه‌ریزی عملیاتی است و ان‌شاءالله به‌زودی شاهد اجرای آن خواهید بود.

* 2 اقدام موفق بانک مرکزی در اربعین امسال

در همین راستا محمد بیات، کارشناس اقتصاد درباره تجربه موفق پرداخت ارز اربعین به زائران گفت: دولت در یک ماه گذشته چند تجربه موفق در زمینه تامین ارز داشت که بررسی هر یک می‌تواند چراغ راه سیاست‌گذاری‌های بعدی دولت و بانک مرکزی باشد. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: نخستین تجربه موفق به برنامه‌ریزی درست دولت در زمینه حذف ارزهای غیرملی بازمی‌گردد حذف دلار و یورو توانست به مدیریت بازار ارز کمک قابل توجهی کند. وی افزود: با این اقدام دولت دلالانی که منتظر ایجاد نوسان در بازار ارز بودند، ناکام شدند. این موضوع را می‌توان در نوسان کم و بعضا کاهش قیمت دلار در بازار غیررسمی طی یک ماه گذشته نیز مشاهده کرد.

بیات تاکید کرد: کاهش نرخ دینار عراق دومین تجربه موفق بانک مرکزی در یک ماه گذشته بود. بررسی نرخ دینار نشان می‌دهد از ابتدای محرم امسال و با افزایش سفرها به عراق، نرخ دینار در بازار آزاد تا 39 هزار تومان برای هر 1000 دینار عراق نیز افزایش یافت اما با برنامه بانک مرکزی و عرضه گسترده ارز در شعب مختلف بانک‌ها در سراسر کشور، این نرخ تعدیل شد و تا 34 هزار تومان نیز کاهش یافت.

کارشناس اقتصاد تصریح کرد: این دو تجربه موفق نشان می‌دهد بانک مرکزی در صورتی که دستش برای مدیریت بازار ارز باز باشد می‌تواند روندهای ناقصی را که دلالان و سوداگران در حال سوءاستفاده از آن و افزایش نرخ ارز هستند شناسایی و به طور کامل برطرف کند.