گروه اقتصادی: بررسی‌ها نشان می‌دهد با گذشت 50 روز از موعد تعیین قیمت خرید تضمینی گندم، هنوز هیچ قیمتی مشخص نشده و بلاتکلیفی کشاورزان ادامه دارد، این در حالی است که 29 درصد مطالبات سال گذشته گندم‌کاران نیز هنوز پرداخت نشده؛ این اتفاقات در آستانه خودکفایی گندم باعث نگرانی کشاورزان شده است. 

به گزارش «وطن امروز» با وجود اینکه وزارت جهادکشاورزی موظف است در تیرماه هر سال قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی را تعیین و به هیات دولت ارسال کند، با گذشت حدود ۵۰ روز هنوز قیمت هیچ محصولی از جمله گندم برای سال زراعی ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ تعیین نشده است. براساس قانون، به منظور حمایت از تولید محصولات اساسی کشاورزی و ایجاد تعادل در نظام تولید و جلوگیری از ضایعات محصولات کشاورزی و ضرر و زیان کشاورزان، دولت موظف است همه‌ساله خرید محصولات اساسی کشاورزی (گندم، برنج، جو، ذرت، چغندر، پنبه وش، دانه‌های روغنی، ‌چای، سیب‌زمینی، پیاز و حبوبات) را تضمین کرده و حداقل قیمت خرید تضمینی را اعلام و نسبت به خرید آنها از طریق واحدهای ذی‌ربط اقدام کند. همچنین در تبصره یک این قانون آمده است که وزارت کشاورزی موظف است همه‌ساله قیمت خرید تضمینی محصولات فوق‌الذکر را با رعایت هزینه‌های واقعی تولید و در یک واحد بهره‌برداری متعارف و حفظ رابطه مبادله در داخل و خارج بخش کشاورزی تعیین و حداکثر تا آخر تیرماه به هیات دولت تقدیم کند. امسال با وجود گذشت حدود ۵۰ روز از زمان تعیین شده، هنوز قیمت خرید تضمینی محصولات اساسی از جمله گندم تعیین نشده است. در همین باره رئیس اتاق اصناف کشاورزی در پاسخ به چرایی تاخیر در تعیین قیمت‌ها گفت: شورای قیمت‌گذاری احتمالا این هفته جلسه‌ای در این باره برگزار و قیمت خرید تضمینی محصولات کشاورزی را تعیین کند. قاسم پیشه‌ور ادامه داد: بخشی از این تاخیر ناشی از تعیین وزیر جدید برای وزارت جهاد کشاورزی و جابه‌جایی‌ها بود. وی اضافه کرد: بخشی دیگر مربوط به این است که وزارت اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه بر اساس منابع‌شان می‌خواهند قیمت گندم را تعیین کنند، در صورتی که بر اساس ۴ روشی که در قانون پیش‌بینی  شده و نخستین روش آن  قیمت تمام‌شده با سود متعارف است، باید قیمت گندم تعیین شود. پیشه‌ور افزود: اگر قیمت تمام‌شده با سود متعارف در تعیین قیمت گندم در نظر گرفته نشود، ابزاری برای تشویق کشاورزان به کاشت گندم وجود ندارد و کشاورز نیز میل و رغبت کاشت این محصول استراتژیک را نخواهد داشت. رئیس اتاق اصناف کشاورزی با بیان اینکه اختلاف‌نظرهای موجود میان اعضای شورای قیمت‌گذاری برای تعیین قیمت خرید تضمینی باعث تاخیر در تعیین قیمت‌ها شده ‌است، گفت: معتقدیم قیمت خرید تضمینی گندم برای سال زراعی ۱۴۰۳ - ۱۴۰۲ باید بیش از ۲۰ هزار تومان باشد اما برخی اعضای شورا با این میزان موافق نیستند. به گفته وی، قیمت ۱۵ هزار تومان برای خرید تضمینی هر کیلوگرم گندم برای سال زراعی گذشته مصوب شد ولی ابلاغ نشد که این عدد شامل ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت پایه، ۱۵۰۰ تومان کود یارانه‌ای و ۲۰۰۰ تومان هم یارانه تحویل است که با احتساب تورم باید برای سال زراعی آینده بیش از ۲۰ هزار تومان باشد. رئیس اتاق اصناف کشاورزی در پایان گفت: کشاورزان حدود ۱۰ میلیون و ۳۰۰ هزار تن گندم تحویل دولت داده‌اند، لذا دولت هم باید از آنها حمایت کند تا بتوانند کشت بعدی را شروع کنند.

صاحبان رأی «شورای قیمت‌گذاری و اتخاذ سیاست‌های حمایتی محصولات اساسی کشاورزی» متشکل از ۹ عضو است؛۴ عضو از نمایندگان تشکل‌های مختلف کشاورزی (بنیاد ملی گندم‌کاران، نظام مهندسی کشاورزی، نظام صنفی کشاورزی و اتحادیه تعاونی‌های روستایی و کشاورزی ایران)، ۲ کشاورز خبره در محصولات مختلف کشاورزی و ۳ عضو دولتی (وزیر جهاد کشاورزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی و رئیس سازمان برنامه و بودجه) و همچنین ۲ نماینده از کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی به عنوان عضو ناظر که حق رأی ندارند. ریاست شورا بر عهده وزیر جهاد کشاورزی است.

* مناقشه سال گذشته قیمت گندم

قیمت گندم در سال زراعی ۱۴۰۲-۱۴۰۱ در شهریور ۱۴۰۱ تعیین شد و به این ترتیب دولت موظف شد هر کیلو گندم را به مبلغ ۱۳ هزار تومان (۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان قیمت پایه گندم، به اضافه 1500 تومان یارانه کشت) خریداری کند. در ادامه در نیمه دوم سال بویژه ۳ ماه پایانی سال نرخ دلار در بازار دچار نوسان بسیار شد و این امر خدمات مربوط به گندم‌کاران را تحت تأثیر قرار داد. بنابراین بنیاد ملی گندم‌کاران بهمن ۱۴۰۱ در خبری غیرمنتظره خواهان افزایش قیمت خرید تضمینی گندم متناسب با نرخ تورم شد. تا پیش از این قیمت پایه کالاهای اساسی یک بار در سال تعیین می‌شد اما جهش نرخ دلار تا ۵۰ هزار تومان سبب شد گندمکاران عنوان کنند کشت گندم برای کشاورزان صرفه اقتصادی ندارد.

این موضوع بارها بین نمایندگان مجلس، دولت و مقامات ارشد کشور مطرح شد. بر اساس آنالیز قیمتی، نرخ هر کیلو گندم ۱۶.۸۰۰ تومان به دست آمد. محمدجواد عسکری، رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی درباره نرخ جدید خرید تضمینی گندم عنوان کرد بر اساس آنالیزی که از قیمت تمام شده کاشت، داشت و برداشت گندم در سراسر کشور انجام شد، قیمت تمام شده به اضافه سود متعارف حدود ۱۶ هزار و ۸۰۰ تومان استخراج شد که به مبلغ ۱۷ هزار تومان رند شد. این عدد طی 2 نامه از سوی اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس برای رئیس‌جمهوری ارسال و قیمت به دولت اعلام شد.

وی بیان کرد: با 3 دلیل توضیح داده شد اگر این عدد تعیین نشود، چه اتفاق‌هایی برای این محصول استراتژیک رخ خواهد داد. نخستین اتفاق قاچاق شدن گندم به کشورهای همسایه است که با قیمت بالاتری حاضر به خرید هستند. دلیل دوم برای افزایش قیمت این بود که ممکن است محصولات خوراک دام شوند. موضوع سوم هم چراگاه شدن مزارع سبز بود.

با این وجود در نهایت ۱۶ اردیبهشت ۱۴۰۲ پس از ۳ ماه کش و قوس قیمت جدید خرید تضمینی گندم از سوی رئیس وقت شورای قیمت‌گذاری محصولات اساسی کشاورزی ۱۵ هزار تومان برای هر کیلو اعلام و ابلاغ شد.‌ 

* داستان دنباله‌دار دیرکرد پرداخت مطالبات گندم‌کاران

دیرکرد پرداخت مطالبات گندم‌کاران موضوع دیگری است که گلایه آنها را به دنبال داشته است. به طور میانگین در سنوات گذشته پول گندم خریداری شده از سوی دولت ظرف ۲۸ روز پرداخت می‌شد اما امسال این تأخیر به چند ماه کشیده است.

بر اساس مصوبه داخلی شورای قیمت‌گذاری محصولات اساسی کشاورزی در سال گذشته، مقرر شد پول گندم تحویلی حداکثر بعد از ۴۸ ساعت انجام شود. همچنین در قانون آمده است اگر این تأخیر بیش از یک ماه باشد، بر اساس نرخ بانکی باید خسارت دیرکرد پرداخت شود. به گفته عطاء‌الله هاشمی، رئیس بنیاد ملی گندم‌کاران، گندم تحویلی به دولت تا صبح شنبه ۱۸ شهریور ۱۰ میلیون و ۲۹۱ هزار تن بوده است. مبلغ این حجم ۱۵۳ هزار میلیارد تومان (همت) است که تا این تاریخ ۱۱۰ همت یعنی معادل ۷۱ درصد پرداخت شده است. ۲۹ درصد باقیمانده که معادل ۴۳ همت می‌شود بنا به گفته مسؤولان بزودی پرداخت می‌شود. ۱۱ شهریور معاون امور زراعت وزارت جهاد کشاورزی گفته بود قرار است کل پول گندم‌کاران تأمین و تا ۱۰ روز آینده (۲۱ شهریور) پرداخت شود. البته رئیس سازمان برنامه و بودجه هم عنوان کرده بود تا نیمه شهریور بخش عمده مطالبات گندم‌کاران پرداخت خواهد شد. مدیرعامل شرکت بازرگانی دولتی ایران هم گفته: مبالغی که بابت خرید تضمینی گندم پرداخت شده به صورت علی‌الحساب با قیمت ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان است و مابه‌التفاوت آن بزودی پرداخت می‌شود؛ در این زمینه سازمان برنامه و بودجه در حال تدارک تأمین بقیه پول‌هاست. گفتنی است مطالبات پرداخت شده در برخی مناطق با قیمت پایه یعنی ۱۱ هزار و ۵۰۰ تومان بوده و در مناطق دیگر این پرداخت بر اساس قیمت کامل یعنی هر کیلو ۱۵ هزار تومان انجام شده است.