کد خبر: 267050تاریخ: 1402/6/27 00:00
سهم اعضای بریکس از جمعیت، تولید ناخالص داخلی، تولید نفت و صادرات جهان چقدر است؟
مکمل‌های بریکس
ایده و استراتژی کشورهای عضو بریکس بویژه برای عضوگیری جدید، کامل کردن زنجیره اقتصادی است تا کشورهای عضو بتوانند نیازهای یکدیگر را برطرف کنند
گروه اقتصادی: با رویکرد متوازن سیاست خارجی دولت سیزدهم، ایران توانست عضو دائم گروه بریکس شود. این گروه که با هدف پایان دادن به سلطه دلار و تغییر نظم یک‌جانبه کنونی به نظم چندجانبه جهانی تشکیل شده است، می‌تواند بی‌اثر کردن تحریم‌ها را نیز برای ایران به همراه داشته باشد.
بریکس متشکل از ۵ کشور چین، روسیه، برزیل، هند و آفریقای جنوبی است که پس از بحران پولی و مالی سال ۲۰۰۸، این گروه را تشکیل دادند. هدف از تشکیل این گروه حذف دلار از معاملات اقتصادی و شکست هژمونی آمریکا بود. در واقع این کشورها که به عنوان قدرت‌های اقتصادی نوظهور نیز شناخته می‌شوند، برای گسترش روابط اقتصادی خود به دور از سلطه و دخالت آمریکا و داشتن عملکردی مستقل، دست به تشکیل بریکس زدند.
بریکس در واقع سازمان یا اتحادیه اقتصادی نیست، بلکه گروهی است که به نوعی در واکنش به گروه جی 7 یا همان گروه کشورهای صنعتی جهان تشکیل شده است. این واکنش به تصمیمات کلان و راهبردی این کشورها درباره اقتصاد، وضعیت آینده صنعت، تجارت، نظام بانکی، روابط مالی، سرمایه‌گذاری و... است.
یکی از مهم‌ترین مزایای پیوستن به بریکس بویژه برای ایران که مشمول تحریم‌های غرب است، بانک کشورهای بریکس است که «بانک توسعه بریکس» نام دارد. این بانک، که یک بانک توسعه چندملیتی توصیف شده است، سامانه اعلام پرداختی برای کشورهای عضو دارد که جایگزینی برای سوئیفت خواهد بود.
با عضویت ایران در بریکس، فعالیت، نقش و حضور ایران در نهادهایی که ذیل بریکس تعریف شده‌اند، افزایش خواهد یافت. یکی از این نهادها بانک توسعه بریکس است که با نام «NDB» شناخته می‌شود. این بانک با هدف تامین مالی و سرمایه‌گذاری در کشورهای عضو آن شکل گرفته است. این بانک در حوزه‌هایی مثل IT، حمل‌و‌نقل و انرژی سرمایه‌گذاری می‌کند و حجم سرمایه‌گذاری این بانک از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۲۲ حدود ۳۰ الی ۴۰ میلیارد دلار بوده است.
در حال حاضر ۵ کشور بریکس عضو این بانک هستند و علاوه بر آن کشورهایی مثل امارات، مصر و اروگوئه نیز عضو این بانک شده‌اند. در واقع تشکیل نهادی مثل NDB که تامین مالی و سرمایه‌گذاری در کشورها را انجام می‌دهد، ظاهرا بازویی برای پیشبرد اهداف بریکس بوده است.
نگاهی به اعضای این گروه نشان‌دهنده مکمل بودن اقتصادی کشورهای عضو است. در واقع کشورهای عضو بریکس هر کدام به نوعی مزیت اقتصادی‌ای دارند که آنها را متمایز می‌کند؛ روسیه پمپ بنزین جهان نام دارد و تولیدکننده بزرگ انرژی است. چین که از دیگر اعضای این گروه است، تولیدکننده و صادرکننده‌ای است که با تکیه بر تکنولوژی و علم روز توانسته حرفی برای گفتن داشته باشد. همچنین می‌توان این کشور را کارخانه بزرگ جهان دانست که در تولید ابزارآلات و تجهیزات صنعتی سرآمد است. برزیل نیز یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کالاهای اساسی در جهان بوده که می‌تواند محصولات استراتژیک دیگر کشورها را تامین کند. هند نیز که از دیگر اعضای این گروه است، دارای جمعیت بالایی است و طی این سال‌ها سعی داشته در حوزه توسعه صنعت، تولید و تجارت خود را ارتقا دهد.
گفتنی است طبق چشم‌اندازی که این کشور برای تجارت خود ترسیم کرده، باید منتظر ماند تا به‌زودی به تجارت هزار میلیارد دلاری با کشورهای دیگر دست یابد.
کشوری همچون آفریقای جنوبی نیز که از دیگر اعضای بریکس است، صادرکننده و منبع سرشاری از فلزات گرانبها نظیر طلا بوده و علاوه بر آن به نسبت سایر کشورهای آفریقایی رونق اقتصادی و توسعه صنعتی داشته است.
در واقع ایده و استراتژیک کشورهای عضو بریکس مخصوصا برای عضوگیری جدید، در راستای مکمل اقتصادی بودن است تا کشورهای عضو بتوانند در راستای تقویت اقتصاد داخلی خود، مستقل عمل کرده و نیازی به سایر کشورها نداشته باشند. هر کدام از کشورهای عضو بریکس وظیفه تامین بخشی از نیازهای سایر کشورها را بر عهده دارند. برزیل کالاهای اساسی را تامین می‌کنند. روسیه تامین‌کننده انرژی بوده و هند و چین کالاها و تجهیزات صنعتی را تولید می‌کند. آفریقای جنوبی نیز فلزات لازم را برای دیگر کشورهای عضو فراهم خواهد کرد. در همین راستا نیز 6 کشور قرار است به این گروه اضافه شوند؛ ایران، امارات، عربستان، اتیوپی، مصر و آرژانتین همان کشورهایی هستند که قرار است بریکس در آغاز سال 2024 پذیرای آنها باشد.
نگاهی به ظرفیت این کشورها نشان می‌دهد آرژانتین یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان کالاهای اساسی است. همچنین مصر نیز دارای منابع سرشار انرژی بوده و آن را با گاز می‌شناسند. عربستان و امارات نیز در حوزه‌هایی همچون نفت و گاز فعال هستند. اتیوپی نیز که از دیگر کشورهای عضو جدید بریکس خواهد بود، دومین کشور پرجمعیت آفریقای جنوبی بوده که از توسعه و پیشرفت خوبی برخوردار است.
گفتنی است ایران نیز برای بریکس دستاوردهایی خواهد داشت. البته این دستاوردها متقابل بوده و عضویت ایران نیز برای آن دستاوردهایی خواهد داشت. پرداختن به این سوال که «در چه شرایطی عضو بریکس شدیم؟» مهم است.
ایران کشوری است که به صورت سنتی صادرکننده نفت، گاز و میعانات گازی بوده و سرشار از منابع انرژی است. در این شرایط ایران باید نقش جدیدی پیدا کند تا بتواند بیش از پیش در تامین انرژی کشورهای هم‌پیمان خود که در بریکس هستند، ایفای نقش کند. در واقع کشورهایی که نیاز به انرژی ایران خواهند داشت از جمله چین، آفریقای جنوبی، اتیوپی و هند حساب دیگری روی بخش انرژی ایران باز خواهند کرد و توسعه‌ای در حوزه انرژی کشور رقم خواهد خورد. متقابلا نیز برای تامین امنیت انرژی این کشورها، ایران نیاز به جذب سرمایه‌گذاری در حوزه انرژی دارد که همین کشورها را می‌توان برای سرمایه‌گذاری و ساخت پالایشگاه، استخراج نفت، سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف صنعت انرژی و... جذب کرد.
جمعیت اعضای بریکس
نگاهی به تعداد جمعیت کشورهای عضو بریکس نشان می‌دهد این گروه تا قبل از عضوگیری جدید، حدود 42 درصد جمعیت کل جهان را تشکیل می‌داد. در واقع جمعیت کل 5 کشور عضو این گروه 2.83 میلیارد برآورد شده بود.
اکنون اما با عضوگیری جدید گروه بریکس بالطبع تعداد کل جمعیت این گروه تغییر کرده است. نگاه دقیق‌تر به میزان جمعیت کشورهای قدیم و جدید عضو این گروه حاکی از آن است که چین با جمعیت بیش از 1.4 میلیارد نفری در جایگاه اول این گروه قرار گرفته است.
هند که یکی از اعضای قدیمی بریکس است از لحاظ جمعیت، با 1.39 میلیارد نفر در جایگاه دوم قرار می‌گیرد. جایگاه سوم در بین کشورهای عضو این گروه برای برزیل است که جمعیتی بیش از 213 میلیون نفر دارد. همچنین روسیه و اتیوپی به ترتیب با جمعیت بیش از 142 و 117 میلیون در جایگاه چهارم و پنجم قرار دارند.
بر همین اساس کشور مصر نیز با جمعیت 100 میلیون نفر در جایگاه ششم بوده و ایران با میزان جمعیت 84 میلیون نفر در جایگاه هفتم این گروه قرار گرفته است. آفریقای جنوبی نیز که از اعضای قدیم این گروه است با جمعیت بیش از 58 میلیون نفر در جایگاه هشتم این گروه قرار دارد. همچنین آرژانتین و عربستان نیز با جمعیت‌هایی بیش از 44 و 34 میلیون نفر، به ترتیب جایگاه‌های نهم و دهم را از آن خود کرده‌اند.
گفتنی است کشورهای عضو گروه بریکس از میزان جمعیت بالایی برخوردار بوده و بر همین اساس نیز جمعیت بالایی از کل جهان را در بر می‌گیرد که می‌تواند موجب ارتقای سطح تجارت کشورهای عضو این گروه شود.
سهم صادرات اعضای بریکس در جهان
کشورهای عضو بریکس کشورهایی هستند که در تولید و توسعه سرآمدند. همین موضوع موجب شده میزان صادرات این کشورها نیز بالا باشد. نگاهی کلی به کشورهای عضو این گروه و حضور کشوری همچون چین که کارخانه بزرگ جهان تلقی می‌شود، گویای بالا بودن سهم صادرات کشورهای این گروه خواهد بود. سهم صادرات چین در جهان به تنهایی 14.40 درصد است. این به این معنا است که حجم صادرات چین به نسبت بسیاری از کشورهای دیگر بالا بوده و همین امر نیز موجب شده تا این کشور در جایگاه اول در بین کشورهای عضو بریکس در این حوزه قرار بگیرد. چین به تنهایی می‌تواند با تکیه بر علوم و فنون صنعتی، تمام ابزارآلات مورد نیاز یک کارخانه را تولید کند. نگاهی به سهم دیگر کشورهای عضو بریکس در حوزه صادرات، حاکی از آن است که امارات عربی متحده سهم 2.40 درصدی در صادرات جهان دارد. همین امر موجب شده تا این کشور در جایگاه دوم در بین کشورهای عضو قرار بگیرد. سهم صادرات روسیه در جهان نیز 2.10 درصد است که موجب شده تا این کشور در جایگاه سوم در بین کشورهای عضو قرار بگیرد. گفتنی است سهم صادرات هند که از اعضای قدیم گروه بریکس است، 1.80 درصد در جهان است و این کشور را در جایگاه چهارم قرار می‌دهد. همچنین سهم صادرات عربستان که از اعضای جدید این گروه به شمار می‌رود، 1.60 درصد است که این کشور را در جایگاه پنجم قرار می‌دهد. جایگاه ششم برای کشور برزیل با سهم صادرات 1.30 درصد، جایگاه هفتم برای آفریقای جنوبی با سهم صادرات 0.5 درصد، جایگاه هشتم برای آرژانتین با سهم صادرات 0.4 درصد و جایگاه نهم برای ایران با سهم صادرات 0.3 درصد است. پس از این کشورها، مصر با سهم صادرات 0.2 درصد در جهان در جایگاه دهم قرار گرفته و پس از آن اتیوپی با سهم صادرات 0.02 درصد در جایگاه یازدهم در بین کشورهای بریکس قرار دارد. گفتنی است به طور کلی سهم صادرات کشورهای عضو بریکس در جهان 25.10 درصد است که حاکی از سهم زیاد این گروه در صادرات جهان است.
میزان صادرات کشورهای عضو بریکس
سهم صادرات کشورهای عضو بریکس در جهان 25.10 درصد است. این به این معناست که کشورهای عضو این گروه اهتمام ویژه‌ای در بحث تولید و صادرات محصولات خود دارند. نگاهی به میزان صادرات این کشورها در جهان نشان می‌دهد میزان صادرات چین 3594 میلیارد دلار است. این کشور بیشترین میزان صادرات را در بین کشورهای عضو بریکس دارد. امارات که در جایگاه دوم این گروه قرار گرفته است، میزان صادراتش 599 هزار میلیارد است. پس از امارات عربی متحده که عضو جدید بریکس است، روسیه با میزان 532 هزار میلیارد دلار در جایگاه سوم قرار گرفته است. هند با میزان صادرات 453 هزار میلیارد دلار در جایگاه چهارم، عربستان با میزان صادرات 410 هزار میلیارد دلار در جایگاه پنجم، برزیل با میزان صادرات 334 هزار میلیارد دلار در جایگاه ششم، آفریقای جنوبی با میزان صادرات 123 هزار میلیارد دلاری در جایگاه هفتم و آرژانتین با میزان صادرات 88 هزار میلیارد دلاری در جایگاه هشتم در بین کشورهای عضو این گروه قرار گرفته‌اند. ایران نیز که از دیگر کشورهای جدید این گروه است با میزان صادرات 73 هزار میلیارد دلاری در جایگاه نهم در بین کشورهای عضو این گروه قرار گرفته است. پس از ایران، کشورهای مصر و اتیوپی با میزان صادرات 49 هزار میلیارد دلار و 4 هزار میلیارد دلار به ترتیب در جایگاه دهم و یازدهم در بین این کشورها قرار می‌گیرند.
سهم تولید نفت اعضای بریکس در جهان
بسیاری از کشورهای عضو گروه بریکس در بحث انرژی سرآمد بوده و میزان تولید بالایی در حوزه نفت و گاز دارند. روسیه به عنوان پمپ بنزین جهان تلقی شده و سرشار از منابع نفت و گاز است. عربستان نیز مملو از انرژی بوده و در بحث تولید نفت و فروش آن، جایگاه بالایی در جهان دارد. ایران و دیگر کشورهای عربی نیز سرشار از منابع نفت و گاز بوده و حالا اعضای جدید گروه بریکس محسوب می‌شوند.
با این حال می‌توان به این نتیجه رسید که مکمل بودن اقتصادی در بین کشورهای عضو بریکس، برای متشکلان این گروه بسیار مهم بوده و در همین راستا نیز حرکت خواهد کرد. البته گفتنی است که اگر این مکمل بودن در بین اعضای این گروه نباشد، هم‌افزایی و کنار هم قرار گرفتن این کشورها نتیجه‌ای نخواهد داشت.
بر همین اساس نگاهی به آمارها نشان می‌دهد سهم عربستان از تولید نفت در جهان، 12.9 درصد است و همین امر موجب شده تا در بین کشورهای عضو این گروه در جایگاه اول قرار بگیرد. سهم روسیه نیز از تولید نفت در جهان، 11.9 درصد بوده و جایگاه دوم را برای این کشور در بین اعضای بریکس فراهم کرده است. سومین جایگاه در بین کشورهای عضو، برای چین است که 4.4 درصد است. امارات عربی متحده سهم 4.3 درصدی داشته که در جایگاه چهارم قرار گرفته و پس از آن ایران با سهم تولید 4.1 درصدی در جایگاه پنجم قرار گرفته است.
گفتنی است برزیل با سهم تولید نفت 3.3 درصد در جایگاه ششم، هند و آرژانتین با سهم تولید 0.8 درصد در جایگاه هفتم و مصر نیز با سهم تولید نفت 0.7 درصدی، در جایگاه هشتم قرار دارند. آفریقای جنوبی و اتیوپی نیز سهم‌شان از تولید نفت صفر است.
تولید ناخالص داخلی در کشورهای عضو بریکس
همانطور که گفته شد، گروه بریکس توسط اقتصادهای نوظهور تشکیل شده است. بر همین اساس نیز می‌توان مطمئن بود این گروه اهتمام ویژه‌ای بر مسائل اقتصادی خواهد داشت. چین که از اعضای قدیم گروه بریکس است، به عنوان کارخانه بزرگ جهان تلقی شده و در بحث تولید سرآمد است. آمارها حاکی از تولید ناخالص داخلی 19374 میلیارد دلاری این کشور است که موجب شده چین در جایگاه اول در بین کشورهای عضو این گروه قرار بگیرد.
هند که از دیگر کشورهای عضو قدیم گروه بریکس است با میزان تولید ناخالص داخلی 3737 میلیارد دلاری در جایگاه دوم قرار گرفته است. برزیل و روسیه نیز با میزان تولید ناخالص داخلی 2081 و 2063 میلیارد دلاری به ترتیب در جایگاه‌های سوم و چهارم قرار گرفته‌اند.
عربستان که عضو جدید این گروه محسوب می‌شود با تولید ناخالص داخلی 1062 میلیارد دلاری در جایگاه پنجم در بین کشورهای عضو این گروه قرار می‌گیرد. آرژانتین و امارات عربی متحده نیز که از اعضای جدید این گروه هستند به ترتیب با تولید ناخالص داخلی 641 و 499 میلیارد دلار، در جایگاه ششم و هفتم قرار گرفته‌اند.
در این بین آفریقای جنوبی با تولید ناخالص داخلی 399 میلیارد دلاری در جایگاه هشتم، مصر با تولید ناخالص داخلی 387 میلیارد دلاری در جایگاه نهم و ایران با تولید ناخالص 368 میلیارد دلاری در جایگاه دهم قرار گرفته‌اند. همچنین اتیوپی با میزان تولید ناخالص داخلی 156 میلیارد دلاری در جایگاه آخر در بین کشورهای عضو بریکس قرار گرفته است.
میزان تولید نفت اعضای بریکس
نگاه دقیق‌تر به میزان تولید نفت کشورهای عضو بریکس حاکی از آن است عربستان با 12136 هزار بشکه در روز در رتبه اول تولیدکنندگان نفت در بین اعضای بریکس قرار دارد. روسیه نیز با تولید 11202 هزار بشکه در روز در رتبه دوم در بین این کشورها قرار گرفته است.
چین با تولید 4111 هزار بشکه نفت در جایگاه سوم، امارات با تولید 4020 هزار بشکه نفت در جایگاه چهارم، ایران با تولید 3822 هزار بشکه در روز در رتبه پنجم، هند با تولید 737 هزار بشکه در روز در رتبه ششم، آرژانتین با تولید 706 هزار بشکه در روز در جایگاه هفتم و مصر نیز با تولید 613 هزار بشکه در روز در رتبه هشتم قرار گرفته‌اند. اتیوپی و آفریقای جنوبی نیز میزان تولید نفت‌شان صفر است.
