گروه بین‌الملل: وزارت خارجه ارمنستان پس از اعلام اقدامات نظامی محلی باکو در منطقه مورد مناقشه آرتساخ، آذربایجان را به «تجاوز گسترده دیگری به مردم قره‌باغ کوهستانی» متهم کرد؛ موضوعی که نشان‌دهنده اوج‌گیری دوباره جنگ در منطقه قره‌باغ کوهستانی است. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان دیروز نیروهای مسلح ارمنستان در منطقه قره‌باغ را به گلوله‌باران، مین‌گذاری مناطق و بهبود مهندسی مواضع جنگی متهم کرد. در همین حال ساکنان خانکندی (مرکز قره‌باغ) از به صدا درآمدن آژیرهای هشدار در این شهر خبر دادند. گزارش‌هایی نیز از وقوع انفجار مخابره شده و گفته شده این شهر توسط نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان گلوله‌باران می‌شود. رسانه‌های جمهوری آذربایجان همچنین خبر دادند حریم هوایی جمهوری آذربایجان به روی ارمنستان بسته و ارتباط ارمنستان با قره‌باغ نیز قطع شده است. وزارت دفاع ارمنستان نیز خبر داد نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان مواضع نظامی و نیروهای این کشور را هدف قرار داده‌اند. باکو در بیانیه خود آورده است: «جمهوری آذربایجان اقدامات ضدتروریستی محلی را در قره‌باغ برای بازگرداندن نظم قانون اساسی آغاز کرده است. از این رو، فعالیت‌های ضدتروریستی محلی برای اطمینان از اجرای مفاد بیانیه سه‌جانبه، سرکوب تحرکات گسترده در منطقه اقتصادی قره‌باغ، خلع سلاح و تضمین خروج نیروهای مسلح ارمنستان از سرزمین‌های ما، خنثی کردن ارتش آنها، امنیت زیرساخت‌ها، تامین امنیت جمعیت غیرنظامی بازگشته به سرزمین‌های آزادشده از اشغال، غیرنظامیان درگیر در کار ساخت و ساز و مرمت و پرسنل نظامی ما و در نهایت بازگرداندن نظم قانون اساسی جمهوری آذربایجان آغاز شده است». وزارت دفاع جمهوری آذربایجان همچنین اعلام کرده فرماندهی نیروهای حافظ صلح روسیه و رهبری مرکز نظارت را از رویدادهای جاری مطلع کرده است. این وزارتخانه افزوده است: «فرماندهی نیروهای حافظ صلح فدراسیون روسیه و رهبری مرکز نظارت ترکیه و روسیه در جریان فعالیت‌های جاری قرار دارند. این حملات پس از آن آغاز شد که جمهوری آذربایجان صبح دیروز خبر داد یک کامیون به دلیل انفجار مین کاشته شده از سوی ارمنستان در منطقه «خوجاوند» جمهوری آذربایجان منفجر شد که در نتیجه آن 7 نیروی امنیتی این کشور کشته شدند. 

وزارت دفاع آذربایجان اعلام کرد: یگان‌های نیروهای مسلح ارمنستان انواع مختلف سلاح‌ها را به سمت مواضع ارتش آذربایجان واقع در منطقه آغدام شلیک می‌کنند. آنها آتش سنگینی را گشوده‌اند که اقدامات متقابل انجام خواهد شد. در این میان رسانه‌های ارمنستان از قطع تمام ارتباطات با مناطقی در قره‌باغ که درگیری‌ها و جنگ گزارش شده، خبر می‌دهند. همچنین وزارت خارجه روسیه از تماس با باکو درباره عملیات در قره‌باغ خبر داد. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت: فدراسیون روسیه با توجه به «عملیات ضد تروریستی» باکو در قره‌باغ در تماس دائمی با باکو است. پیشنهادی رسمی از سوی ترکیه برای برگزاری نشست چهارجانبه درباره حل‌وفصل مناقشات بین ارمنستان و آذربایجان دریافت نکرده‌ایم. توافقات مربوط به قره‌باغ باید برای دستیابی به صلح بین ارمنستان و آذربایجان به جای تشدید تنش‌ها اجرا شود. فدراسیون روسیه از تشدید تنش‌ها در قره‌باغ بشدت نگران است. از ارمنستان و آذربایجان می‌خواهیم عملیات نظامی خود را متوقف کرده و به حل و فصل دیپلماتیک بازگردند.  از سویی وزارت دفاع آذربایجان اعلام کرد: «هدف اقدامات انجام شده منحصرا تشکیلات نظامی و زیرساخت‌های نظامی غیرقانونی است. وزارت دفاع از مردم غیرنظامی قره‌باغ می‌خواهد از تاسیسات نظامی دور بمانند و از تشکیلات نیروهای ارمنستان حمایت نکنند». وزارت خارجه آذربایجان نیز تنها راه صلح در منطقه را خروج کامل نظامیان ارمنی از قره‌باغ و انحلال رژیم خودخوانده در خانکندی دانست و اعلام کرد: به منظور تخلیه جمعیت ارمنی از منطقه خطر، کریدورهای بشردوستانه در امتداد جاده لاچین و سایر جهات باز شود. زنان، کودکان، سالمندان و همچنین افراد دارای معلولیت و بیماران، تحت مراقبت‌های پزشکی لازم قرار می‌گیرند و آب آشامیدنی و غذا به آنها ارائه می‌شود. حفاظت و امنیت تأسیسات اداری، اجتماعی، آموزشی، پزشکی، مذهبی و... سازماندهی خواهد شد که ایمنی آنها مطابق قوانین جمهوری آذربایجان و هنجارهای حقوق بشردوستانه بین‌المللی تضمین شده است. خروج کامل نیروهای مسلح ارمنستان از قره‌باغ تنها راه صلح در منطقه است. تنها با انحلال جمهوری و ارتش آرتساخ عملیات نظامی متوقف می‌شود. در مقابل، ارمنستان، جمهوری آذربایجان را هم به خاطر آخرین تحولات و هم به خاطر «جنایت‌های جمعی» که ادعا می‌کند باکو در جریان جنگ‌های 3 سال پیش مرتکب شده است، محکوم کرد. وزارت خارجه ارمنستان ادعا کرد آذربایجان «پاکسازی قومی» ارامنه ساکن در قره‌باغ کوهستانی را دنبال کرده است. ارمنستان مدعی شد باکو با توجه به اینکه آشکارا اقدامات خود را پذیرفته است، احساس «مصونیت» می‌کند. پیش از این، وزارت دفاع آذربایجان آغاز عملیاتی را علیه آنچه ادعا می‌کرد دارایی‌های نظامی ارمنستان در قره‌باغ کوهستانی است، آغاز کرد. در همین حال، وزارت دفاع ارمنستان حضور هر واحدی در منطقه را تکذیب کرد. در این میان باکو متعهد شده است فقط به اهداف نظامی حمله خواهد کرد و مدعی شده است به دنبال «خنثی کردن تحریکات گسترده» توسط طرف ارمنی است. 

قره‌باغ کوهستانی در آخرین روزهای اتحاد جماهیر شوروی از باکو جدا شد. جمعیت عمدتاً ارمنی منطقه در دهه ۱۹۹۰ برای استقلال، جنگی تمام‌عیار داشتند و روابط نزدیکی با ایروان دارند. درگیری ۲۰۲۰ دومین درگیری بزرگ بر سر قره‌باغ کوهستانی بود که با کنترل آذربایجان بر بخش قابل توجهی از مناطقی که قبلا از دست داده بود، به پایان رسید. 

آتش‌بس با میانجیگری روسیه که به خصومت‌ها پایان داد، راه را برای استقرار نیروهای حافظ صلح روسیه در منطقه مورد مناقشه هموار کرد. باکو مدعی شده است در حال حاضر به دنبال اجرای مفاد توافقنامه سه‌جانبه با ایروان و مسکو در رابطه با ماموریت حفظ صلح است و فرماندهان نیروهای روسیه مستقر در منطقه از مقاصد آن مطلع شده‌اند. ماریا زاخارووا، سخنگوی وزارت خارجه روسیه گفت این هشدار «دقایقی قبل از شروع عملیات نظامی» صادر شده است. وزارت دفاع ارمنستان در واکنش به اتهامات جمهوری آذربایجان مبنی بر تحرکات ایروان در قلمروی جمهوری آذربایجان گفت ایروان هیچ یگان نظامی در منطقه قره‌باغ کوهستانی ندارد و اظهارات مقام‌های جمهوری آذربایجان در این باره گمراه‌کننده است. بنا بر گزارش خبرگزاری روسی ریانووستی، وزارت دفاع ارمنستان با تأکید بر اینکه ایروان هیچ نیرو و تجهیزات نظامی در قره‌باغ ندارد، گفت: «مثل گذشته و در حال حاضر، گزارش‌های رسمی و رسانه‌های جمهوری آذربایجان همچنان به انتشار بیانیه‌های دروغین درباره حضور یگان‌ها و تجهیزات نظامی و پرسنل نیروهای مسلح ارمنستان در قره‌باغ کوهستانی ادامه می‌دهند». در ادامه این بیانیه آمده است: «وزارت دفاع ارمنستان به طور مکرر تأکید کرده است و در حال حاضر نیز اعلام می‌کند جمهوری ارمنستان هیچ ارتشی در قره‌باغ کوهستانی ندارد». از طرف دیگر، «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان در پی جدیدترین تحولات در قره باغ، جلسه شورای امنیت ملی تشکیل داد. در بیانیه وبسایت شورای امنیت ملی ارمنستان در این باره آمده است: «نشست شورای امنیت ارمنستان تحت رهبری نیکول پاشینیان در حال برگزاری است. دستور کار این نشست، شامل اقدامات گسترده نظامی جمهوری آذربایجان در قره‌باغ کوهستانی می‌شود». اوایل دیروز، وزارت دفاع ارمنستان ادعاهای باکو مبنی بر آنکه نیروهای این کشور نیمه شب گذشته به مواضع باکو حمله کرده‌ بودند را رد کرد. باکو مدعی شده بود این رخداد در مرز بین 2 کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان در منطقه‌ای واقع در ۱۰۰ کیلومتری قره‌باغ کوهستانی رخ داده است.

پس از آن وزارت خارجه جمهوری آذربایجان تصریح کرد بر اثر انفجار مین‌هایی که ارمنستان در منطقه قره‌باغ کاشته بود، 4 نظامی و 3 غیرنظامی جمهوری آذربایجان کشته شدند. به گزارش «رادیو ارمنستان» نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان با حملات توپخانه‌ای و راکت در طول خط تماس سعی کردند تا عمق نیروهای  وابسته به ارمنستان  پیشروی کنند. این وزارتخانه از مقاومت نیروهای خود برابر نیروهای جمهوری آذربایجان خبر داد. برخی منابع خبری نزدیک به ارمنستان گزارش کردند جمهوری آذربایجان «مناطق مسکونی  و غیرنظامی استپاناکرات (خانکندی) را گلوله باران می‌کند». پاییز ۲۰۲۰ جمهوری آذربایجان در نبردی ۴۴ روزه چندین شهر، روستا و آبادی را آزاد کرد و جنگ با توافقنامه صلح با میانجیگری روسیه پایان یافت. به‌رغم گفت‌وگوهای جاری بر سر توافقنامه صلح بلندمدت، تنش‌ها بین این دو کشور همسایه در ماه‌های اخیر بر سر جاده لاچین، تنها مسیر زمینی که ارمنستان را به منطقه قره‌باغ وصل می‌کند، افزایش یافته است. وزارت خارجه جمهوری آذربایجان روز دوشنبه مدعی شد نیروهای مسلح ارمنستان با بیش از ۱۰ هزار نفر در خاک جمهوری آذربایجان مستقر هستند. وزارت خارجه جمهوری آذربایجان اعلام کرد بیش از ۱۰۰ دستگاه تانک و سایر خودروهای زرهی، بیش از ۲۰۰ توپخانه سنگین از جمله سامانه‌های موشکی پرتاب چندگانه، ده‌ها سامانه مختلف جنگال و بیش از 200 سامانه خمپاره‌انداز ارمنستان در خاک جمهوری آذربایجان مستقر هستند. در این میان رئیس شورای اتحادیه اروپایی  بعد از ظهر سه‌شنبه به وقت تهران از جمهوری آذربایجان خواست حمله به قره‌باغ کوهستانی را متوقف کند. به گزارش رادیو ارمنستان، «شارل میشل» در پستی در شبکه اجتماعی ایکس (توئیتر سابق) نوشت: «اقدامات نظامی آذربایجان باید فورا متوقف شود». وی نوشت اخباری ویرانگر از قره‌باغ  به گوش می‌رسد. میشل نوشت: «اقدامات نظامی جمهوری آذربایجان باید فوراً متوقف شود تا امکان گفت‌وگوی واقعی فراهم شود». همزمان با حملات  بعد از ظهر دیروز ارتش جمهوری آذربایجان به منطقه ارمنی‌نشین قره‌باغ کوهستانی، وزرای دفاع جمهوری آذربایجان و ترکیه تلفنی گفت‌و‌گو کردند. به گزارش منابع خبری، ژنرال «ذاکر حسن‌اف» وزیر دفاع جمهوری آذربایجان، همتای ترکیه‌ای خود را در جریان آخرین اقدمات نظامی انجام شده در قره‌باغ کوهستانی قرار داد. «یاشار گولر» وزیر دفاع ترکیه نیز در این مکالمه از ادامه حمایت از جمهوری آذربایجان خبر داد. وزیر دفاع ترکیه چندی قبل گفته بود ترکیه حفظ ثبات و صلح  در قفقاز را در اولویت قرار می‌دهد و از کشور برادر، جمهوری آذربایجان حمایت می‌کند. ترکیه در جریان نبرد دوم قره‌باغ بین باکو و ایروان، از جمهوری آذربایجان حمایت کرد و اطلاعات نظامی قابل توجهی را در اختیار این کشور قرار داد. وزیر دفاع ترکیه اظهار داشت: «ما به ثبات در قفقاز اهمیت زیادی می‌دهیم. ما تلاش‌های  قابل توجهی برای برقراری صلح پایدار در منطقه انجام می‌دهیم و به حمایت از کشور برادر خود جمهوری آذربایجان با درک «یک ملت، 2 دولت» ادامه می‌دهیم». 

از سویی، وزارت خارجه فرانسه بعدازظهر دیروز به وقت تهران در بیانیه‌ای شروع عملیات نظامی جمهوری آذربایجان در قره‌باغ کوهستانی با استفاده از سلاح‌های سنگین را محکوم کرد. به گزارش رادیو ارمنستان، وزارت خارجه فرانسه اعلام کرد: «هیچ بهانه‌ای نمی‌تواند چنین اقدام یکجانبه‌ای را توجیه کند. فرانسه از جمهوری آذربایجان می‌خواهد فورا تهاجم خود را متوقف کند و به قوانین بین‌المللی احترام بگذارد». وزارت خارجه فرانسه همچنین خواستار تشکیل فوری نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد شد. در همین ارتباط نخست‌وزیر ارمنستان بعد از نشست شورای امنیت ملی این کشور گفت: برخی چهره‌ها دعوت می‌کنند که برای تجمع به میدان جمهوری بروند، همان‌طور که قبلا گفتیم همزمان با حمله آذربایجان به قره‌باغ، عوامل نیروهای خارجی نیز فعال‌تر می‌شوند که وظیفه اصلی آنها بی‌ثبات کردن است. هر گونه تلاش برای شورش در طول جنگ خنجر از پشت به ارتش است. آذربایجان در تلاش است ارمنستان را به یک عملیات نظامی گسترده بکشاند. از سوی دیگر  نخست‌وزیر ارمنستان گفت ایروان در پس‌زمینه تشدید تنش‌ها در قره‌باغ، هیچ گام اشتباهی برنخواهد داشت. نیکول پاشینیان گفت: بسیار مهم است که حاکمیت قانون در ارمنستان رعایت شود و ثبات حفظ شود، زیرا نقض قانون و نظم و ثبات، هدف نیروهایی است که به دنبال اقدام علیه جمهوری ارمنستان هستند. 

***