گروه بین‌الملل: با وساطت روسیه، آتش‌بس بین ارتش آذربایجان و نیروهای جدایی‌طلب ارمنی در قره‌باغ برقرار شد و به نظر می‌رسد آذربایجان توانست منطقه قره‌باغ را به خاک خود ملحق کند. نیروهای مسلح جدایی‌طلب ارمنی مستقر در منطقه قره‌باغ اعلام کردند سلاح‌های خود را زمین می‌گذارند، مواضع رزمی و پست‌های نظامی خود را ترک می‌کنند و به ‌طور کامل خلع ‌سلاح می‌شوند. باکو گزارش داد وزارت دفاع در این مورد مطلع شده است. 

بر اساس اخبار غیررسمی، مذاکرات نمایندگان قره‌باغ و دولت آذربایجان برای ادغام این منطقه امروز در منطقه یولاخ آذربایجان آغاز خواهد شد. 

متن کامل توافقنامه آتش‌بس به شرح زیر است:

1- 20 سپتامبر سال 2023 درباره توقف کامل آتش از ساعت 13 در قره‌باغ کوهستانی توافق از پیش تعیین شده حاصل شد. 

2- توافقی درباره خروج یگان‌ها و نیروهای نظامی باقیمانده از نیروهای مسلح جمهوری ارمنستان از منطقه استقرار نیروهای حافظ صلح روسیه و انحلال و خلع سلاح کامل تشکیلات مسلح «ارتش دفاعی قره‌باغ کوهستانی» حاصل شد. همچنین خروج تجهیزات سنگین و تسلیحات آنان از قلمرو قره‌باغ کوهستانی مورد توافق قرار گرفت. 

3- مسائل مربوط به ادغام مجدد، تامین حقوق و امنیت ارامنه قره‌باغ کوهستانی که توسط طرف آذربایجانی مطرح شده و همچنین مسائل تامین معیشت مردم قره‌باغ کوهستانی در چارچوب قانون اساسی آذربایجان، بر اساس توافق شکل گرفته، در نشستی بین نمایندگان جمعیت محلی ارمنی و نمایندگان دولت مرکزی جمهوری آذربایجان مورد بحث و بررسی قرار خواهد گرفت. این جلسه 21 سپتامبر برگزار شده و همچنین جلسات بعدی در شهر یولاخ برگزار می‌شود. 

درگیری‌ها در منطقه قره‌باغ با حمله نیروهای نظامی آذربایجان به ‌صورت هوایی آغاز شد. باکو دلیل این اقدام را عملی شدن توافق آتش‌بس سال 2020 و همچنین کشته شدن 7 نیروی پلیس این کشور بر اثر انفجار مین اعلام کرد. نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان دیروز در یک سخنرانی ویدئویی خاطرنشان کرد: «بر اساس آخرین اطلاعات دریافتی از قره‌باغ، از شدت عملیات نظامی در این منطقه کاسته شده است. نمی‌توانم بگویم خصومتی وجود ندارد اما [شدت] کاهش یافته است. ما امیدواریم درگیری نظامی ادامه نیابد». پیش از این وزارت دفاع روسیه اعلام کرده بود جمهوری آذربایجان و نمایندگان جمعیت ارمنی قره‌باغ بر سر توقف کامل درگیری‌ها با میانجی‌گری نیروهای حافظ صلح روسیه به توافق رسیده‌اند. نخست‌وزیر ارمنستان گفت در تهیه متن توافقنامه آتش‌بس کامل در منطقه کوهستانی قره‌باغ مشارکت نداشته و به عنوان یک طرف مذاکره نبوده است. وی در ادامه تاکید کرد ایروان این سند را مورد توجه قرار داده است. 

پاشینیان همچنین تصریح کرد: متن این سند به نیروهای مسلح ارمنستان اشاره می‌کند و درباره خروج واحدهای باقیمانده نیروهای مسلح ارمنستان از قره‌باغ صحبت می‌کند. این وضعیت در شرایطی که بارها اعلام کرده‌ایم جمهوری ارمنستان از اکتبر 2021 ارتشی در قره‌باغ ندارد، برای ما کاملا روشن نیست. وی افزود: ارمنستان امیدوار است نیروهای حافظ صلح روسیه به ‌طور کامل به تعهدات خود در این منطقه عمل کنند. وزارت دفاع جمهوری باکو نیز دیروز اعلام کرد توافق درباره تعلیق عملیات نظامی در قره‌باغ حاصل شده و حملات از ساعت یک عصر به وقت محلی متوقف شده است. وزارت دفاع جمهوری آذربایجان پس از متهم‌کردن نیروهای ارمنی مستقر در قره‌باغ به یک بمب‌گذاری که منجر به کشته شدن 7 پلیس این کشور شد، از آغاز «اقدامات ضدتروریستی» در خانکندی، مرکز قره‌باغ خبر داد. این در حالی است که مقام‌های ارمنی ساکن قره‌باغ اعلام کردند آتش‌بس و پیشنهادهای فرماندهی صلح‌بانان روسیه را پذیرفته‌اند. آنها همچنین اعلام کردند: ما توافق کردیم تشکیلات مسلح را منحل، نیروهای ارمنی را از قره‌باغ خارج و خلع سلاح کامل کنیم. ما درباره ادغام مجدد، حقوق و امنیت ارامنه قره‌باغ در چارچوب قانون اساسی آذربایجان بحث خواهیم کرد. باکو می‌گوید توافق آتش‌بس، خروج یگان‌های نظامی ارمنستان، منحل‌کردن تشکل‌های نظامی در قره‌باغ و خلع سلاح آنها را شامل می‌شود. 

«الهام علی‌اف» رئیس جمهوری باکو پیش‌تر گفته بود «اقدامات مقابله با تروریسم زمانی پایان می‌یابد که ارمنی‌ها سلاح بر زمین بگذارند و خلع سلاح شوند». به گزارش اسپوتنیک، وزارت دفاع جمهوری آذربایجان اعلام کرد تعلیق فعالیت‌های نظامی خود را تحت این شروط که «شبه‌نظامیان ارمنی و تشکیلات مسلح غیرقانونی در قره‌باغ سلاح‌های خود را زمین بگذارند، مواضع رزمی و پست‌های نظامی خود را ترک کنند و کاملاً خلع سلاح شوند و خاک جمهوری آذربایجان را ترک کنند، شبه‌نظامیان غیرقانونی منحل شوند و در عین حال همه سلاح‌ها و تجهیزات سنگین تسلیم شود» پذیرفته است. طبق اعلام این وزارتخانه، تحقق همه این فرآیندها در هماهنگی با نیروهای حافظ صلح روسیه تضمین می‌شود. 

* قره‌باغ، منطقه‌ای راهبردی برای رسیدن به اروپا

مسیر اصلی آذربایجان برای صادرات نفت خط لوله باکو – تفلیس - جیهان (BTC) است که حدود 80 درصد صادرات نفت این کشور از این طریق انجام می‌شود و از گرجستان تا سواحل مدیترانه در ترکیه می‌گذرد. این مسیر ظرفیت صادرات 1.2 میلیون بشکه در روز یا بیش از 1 درصد عرضه جهانی نفت را دارد. مجموع صادرات نفت آذربایجان در ژانویه تا ژوئیه امسال 23.1 میلیون تن (800 هزار بشکه در روز) بود که 76.3 درصد آن از طریق BTC جریان داشت. تولید نفت این کشور در ماه آگوست به 498 هزار بشکه در روز رسید. آذربایجان همچنین از طریق روسیه از طریق خط لوله باکو - نووروسیسک و از طریق گرجستان از طریق راه‌آهن و همچنین یک خط لوله از باکو به سوپسا در گرجستان نفت صادر می‌کند. آذربایجان برنامه‌هایی برای افزایش صادرات گاز طبیعی به اروپا دارد و منطقه قره‌باغ می‌تواند این مسیر را راهبردی کند. تولید گاز از میادین آذری - چراغ - گونشلی (ACG) در سال 2022 در مجموع 13.4 میلیارد مترمکعب بوده است، در حالی که 25.2 میلیارد مترمکعب از پروژه گازی شاه‌دنیز تولید شده است. آذربایجان در ماه‌های ژانویه تا ژوئیه 6.6 میلیارد متر مکعب گاز طبیعی به اروپا صادر کرده است.

شامگاه سه‌شنبه بود که رسانه‌های محلی از شروع دور دوم حملات هوایی و راکتی نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان به مناطق ارمنی‌نشین قره‌باغ کوهستانی خبر دادند. پیش‌تر، وزارت بهداشت قره‌باغ کوهستانی از ۸۰ زخمی و ۵ کشته در نتیجه عملیات نظامی جمهوری آذربایجان خبر داده بود. مقامات جمهوری آذربایجان نیز گفته بودند در حمله خمپاره‌ای نیروهای مسلح ارمنستان در «شوشا» یک غیرنظامی کشته شده است.

جمهوری آذربایجان عصر سه‌شنبه با استفاده از توپخانه و پهپاد حمله گسترده‌ای را به قره‌باغ کوهستانی آغاز کرد. باکو این حمله را «عملیات ضدتروریستی» برای بازگرداندن ساختار قانون اساسی در قره‌باغ اعلام کرده بود.