زهرا فریدزادگان: اکثر قریب به اتفاق کارشناسان بازار سرمایه در آخرین روزهای فعالیت این بازار در سال 1401 بر این باور بودند با توجه به وضعیت اقتصادی کشور، بورس محلی مناسب برای سرمایه‌گذاران در سال 1402 خواهد بود؛ مضاف بر اینکه معتقد بودند تحت تأثیر وجود ارزندگی در قیمت سهام شرکت‌ها، این احتمال وجود دارد سهامداران بتوانند به شرط نگاه بلندمدت به این بازار، بازدهی معقول و قابل توجهی را از بازار سرمایه در مقایسه با دیگر بازارهای مالی کسب کنند اما شک‌ و‌‌ تردید سهامداران نسبت به بازار سهام باعث شد با وجود پیش‌بینی اکثر کارشناسان مبنی بر وجود آینده‌ای روشن پیش‌ روی این بازار، سرمایه‌گذاران خرد از ورود نقدینگی‌ به این بازار دوری کنند و همین امر منجر شد در روزهای پایانی سال 1401 معاملات بورس کم‌رونق شود و ارزش معاملات این بازار کاهش یابد. با این حال کارشناسان پیش‌بینی کردند که در سال 1402 بازار سرمایه در میان‌مدت و بلندمدت روند خوب و رو به بالایی خواهد داشت. به هر حال بازار سهام با وجود تمام افت‌هایی که طی سال 1401 تجربه کرد اما بازدهی 43 درصدی در مجموع سال را به ثبت رساند. 

* آغاز بهاری بورس

پنجم فروردین‌ 1402 نخستین روز معاملاتی بازار سرمایه در سال جدید بود. فعالان بازار سهام امیدوار بودند سال جدید بورس وضع خوبی داشته باشد. اگرچه طولانی شدن تعطیلات بین ۲ روز معاملاتی یعنی 28 اسفند 1401 تا 5 فروردین 1402 معمولا باعث می‌شود اثرات مثبت پایان سال کمتر به بازار سال جدید کشیده شود اما دید مثبتی که فعالان بازار سهام به سال 1402 داشتند، نوید یک بازار صعودی در نخستین روز معاملاتی سال 1402 را می‌داد. البته ناگفته نماند که همیشه در روزهای معاملاتی نیمه اول فروردین‌ معمولا حجم و ارزش معاملات کم است. با وجود این در پایان نخستین هفته معاملاتی بازار سرمایه در سال 1402 شاخص کل بورس تهران نسبت به پایان اسفند یک کانال بالا آمد. در واقع در حالی که در انتهای اسفند شاخص به کانال 1.9 میلیونی صعود کرده بود، در نخستین روزهای سال جدید به کانال 2 میلیونی رشد کرد.

در پایان هفته سوم فروردین‌ نیز شاخص کل بورس با افزایش 18,357 واحدی به سطح 2 میلیون و 137 هزار واحدی و شاخص کل هم‌وزن نیز با افزایش 13,334 واحدی به سطح 651 هزار واحد رسید. معاملات بورس اما در آخرین روز معاملاتی هفته چهارم فروردین‌  در حالی انجام شد که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با افت 10 هزار و 385 واحدی - معادل 0.5 درصد این شاخص - رو‌به‌رو شد. بازار سرمایه در حالی فروردین‌ 1402 را به پایان رساند که معاملات این بازار در 30 فروردین‌ در شرایطی رقم خورد که نماگر اصلی بازار سرمایه با افت هزار و 304 واحدی - معادل 0.1 درصد این شاخص - رو‌به‌رو شد. به این ترتیب شاخص کل در پایان معاملات این روز در سطح ۲ میلیون و 324 هزار واحدی ایستاد. تحلیل شاخص بورس در فروردین‌ امسال نشان می‌دهد که به طور کلی در این ماه شاخص کل بورس نسبت به اسفندماه سال 1401 رشد چشمگیری را ثبت کرد. 

* اردیبهشت صعودی بازار سرمایه

با ورود به دومین ماه از سال 1402 بازار سهام نخستین هفته فعالیت خود را با صعود پشت سر گذاشت و با وجود اینکه تنها سه روز معاملاتی داشت اما ارزش معاملات خرد در سطوح بالا حفظ شد. بازار سهام در حالی نخستین هفته اردیبهشت‌ را به پایان رساند که تمامی شاخص‌های بازار رشد هفتگی را ثبت کردند. در همین حال حضور پررونق معامله‌گران، ارزش معاملات خرد را در سطوح بالا حفظ کرد تا نشانه روشنی از خروج قطعی بازار سهام از رکود باشد. این هفته شاخص کل بورس بازدهی 1.75 درصدی را ثبت کرد و از ۲ میلیون و ۳۲۴ هزار و ۱۳۲ واحد در لحظه نخست معاملات هفته، به ۲ میلیون و ۳۶۵ هزار و ۲۸۸ واحد در آخرین ساعت معاملات رسید و در نهایت، هفته موفقیت‌آمیزی را پشت سر گذاشت. شاخص بورس هفته دوم اردیبهشت‌ را نیز در حالی به پایان رساند که شاخص کل بورس با کاهش 3,651 واحدی به سطح 2 میلیون و 514 هزار واحد رسید. نگاهی به آمار و ارقام پایانی دادوستدهای هفته دوم اردیبهشت‌ بورس نشان می‌دهد با وجود افت اندک شاخص کل اما ارزش معاملات خرد توانست با عبور از سطح 23 هزار میلیارد تومانی، رکورد ۲ ساله خود را بشکند.

در آخرین روز معاملاتی هفته سوم اردیبهشت‌ پس از یک تنفس مصنوعی شاخص کل که در میانه هفته رقم خورد، امیدها به پایان اصلاح بورس زنده شد اما شاخص کل در این تاریخ هم روی قرمز خود را به سهامداران نشان داد. همین امر سبب شد بار دیگر ترس از ریزش بازار سهام در دل بورسی‌ها زنده شود. به عبارت دیگر در پایان هفته سوم اردیبهشت بازار سهم روند نزولی خود را در پیش گرفت و شاخص کل به سطح ۲ میلیون و 227 هزار واحد رسید. کارشناسان در رابطه با اصلاح یا ریزش شاخص، معتقد بودند شاخص با در پیش گرفتن استراتژی پول‌بک به سقف تاریخی سال 99 قصد کاهش ارتفاع را دارد، بنابراین با وجود سنگینی اصلاح بورس، روزهای سرخ بازار سهام اجتناب‌ناپذیر است.

آخرین هفته اردیبهشت و در واقع آخرین روز معاملاتی هفته چهارم، بورس در حالی کار خود را آغاز کرد که شاخص کل بورس با رشد 19 هزار و 969 هزار واحدی به 2 میلیون و 321 هزار واحد رسید. به این ترتیب پس از روز‌های اصلاحی بازار سهام در هفته ماقبل، شاخص کل توانست در ۳ روز متوالی سبز رنگ و از عرضه‌های سنگین خارج شود. به اعتقاد کارشناسان بورس، در پایان اردیبهشت بالاخره از فاز عرضه هیجانی خود فاصله گرفت و نماگرهای بازار سرمایه در معاملات توانستند گامی مثبت بردارند.

* حرکت کند شاخص در خردادماه

هفته نخست خرداد سال جاری، تنها ۳ روز معاملاتی برای بازار سرمایه رقم خورد. شاخص کل در این ۳ روز ابتدایی خرداد توانست روند صعودی خود را ادامه دهد و به این ترتیب نماگر اصلی بازار سهام 15 هزار واحد دیگر به ارتفاع خود افزود. تحلیل‌ها نشان می‌دهد بازار سهام در ابتدای معاملات تحت تاثیر تقاضای نسبی خریداران، تا 0.92 درصد بالا رفت اما رفته‌رفته با شروع فاز دوم معاملات، این نماگر اندکی پایین آمد و در سطح ۲ میلیون و 345 هزار واحد در سومین روز از نخستین هفته خردادماه به کار خود خاتمه داد.

معاملات بورس در دومین هفته خرداد در حالی آغاز شد که از همان دقایق ابتدایی، بازار سهام با عرضه‌های سنگین از سوی فروشندگان روبه‌رو بود. همین امر سبب شد عموم نمادها در نقشه بازار سهام، رنگ سرخ به خود بگیرند و از ارزش پرتفوی اهالی بازار سرمایه بکاهند. این در حالی است که اواسط هفته بازار سهام به معامله‌گران روی خوش نشان داد. به این ترتیب شاخص کل بورس با 18 هزار واحد رشد روبه‌رو شد تا اینکه در آخرین روز از هفته دوم خرداد بازار سرمایه با افت قیمت سهام روبه‌رو شد و بیش از 17 هزار واحد عقب نشست. به این ترتیب بازار سهام با ریزش دسته‌جمعی نمادهای بزرگ و کوچک روبه‌رو شد و شاخص کل در پله 2 میلیون و 271 هزار واحدی قرار گرفت.

معامله‌گران بازار بورس در پایان هفته سوم خرداد و پس از رشد شاخص کل در میانه هفته، شاهد نزول اندک این نماگر بودند، چراکه برآیند معاملات بورس سبب شد تا نماگر اصلی بازار سهام حدود هزار و 100 واحد معادل 0.05 درصد افت کند و به ارتفاع ۲ میلیون و 288 هزار واحد بازگردد. آخرین روز معاملاتی هفته در حالی پایان یافت که شاخص کل باز هم به دنبال دلار حرکت کرد و پس از نزول سه روزه، در ۲ روز متوالی افزایش ارتفاع داد. به طوری که با نزدیک شدن دلار به کریدور 50 هزار تومان، شاخص کل نیز به کانال 2.2 میلیون واحدی نزدیک شد. در پایان هفته چهارم شاخص کل در ارتفاع ۲ میلیون و 182 هزار واحدی به کار خود خاتمه داد. نماگر اصلی تالار شیشه‌ای نیز با افزایش 26 هزار و 909 واحدی که معادل 1.25 درصد این شاخص است، رو‌به‌رو شد. تثبیت نرخ دلار در کانال 49 هزار تومانی سبب شد رشد شاخص کل، چشمگیرتر از روز‌های گذشته باشد. ۳ ماهه نخست امسال در حالی به پایان رسید که معاملات بورس در آخرین روز از بهار 1402 به گونه‌ای پایان یافت که نماگرهای بازار سرمایه افزایشی بودند. هرچند صعود شاخص‌های بورس، آنطور که باید و شاید قدرتمند نبود. معاملات بورس در 31 خردادماه سال جاری در حالی انجام شد که شاخص کل در سطح ۲ میلیون و 173 هزار واحدی ایستاد. به طوری که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با افزایش 6 هزار و 940 واحدی که معادل 0.32 درصد این شاخص است، مواجه شد.

* بازار سرخ تابستان

تابستان امسال، بازار سرمایه کار خود را نزولی آغاز کرد و در پایان نخستین هفته از تیرماه سرخپوش شد. به گفته کارشناسان بازار سرمایه، این اتفاق به دنبال افشای تصمیم دولت برای افزایش 2 هزار تومانی نرخ خوراک پتروشیمی‌ها شدت گرفت تا جایی که 2 گروه فرآورده‌های نفتی و محصولات شیمیایی در راس گروه‌های قرمز بازار قرار گرفتند. بورس از یک سو اهرم قیمت دلار را از دست داد و به دلیل روند کاهشی آن، توان رشد دوباره را نداشت و از سوی دیگر هر روز با تصمیمات خلق‌الساعه روبه‌رو شد. از جمله زمانی که گفته شد رشد نرخ دلار فرآورده‌های ویژه نفتی قرار است با قیمت حواله مرکز مبادله یعنی حدود 38 هزار تومان محاسبه شود و دیگر قیمت 28 هزار و 500 تومان نیمایی در این موضوع، محلی از اعراب ندارد. این خبر سیگنال مثبتی برای بازار سهام بود اما به دنبال فشارهای انجمن قیر، این تصمیم تنها یک روز دوام آورد و به سرعت ملغی شد. یا  انتشار نامه محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهور درباره افزایش نرخ خوراک پتروشیمی‌ها از 5 هزار تومان به 7 هزار تومان که حاشیه‌ساز شد. این خبر موج ریزشی جدیدی را در بازار سهام ایجاد کرد به نحوی که بازار رشد خفیف روزهای نخست هفته را به آسانی از دست داد و دوباره نزولی شد. 

این روند تا اواسط هفته دوم تیرماه ادامه داشت تا اینکه بورس در آخرین روز هفته دوم تیرماه در حالی کار خود را آغاز کرد که شاخص کل بورس با افزایش 18 هزار و 694 واحدی روی کانال 2 میلیون و ۲۰۲ هزار و ۱۰۰ واحد آرام گرفت.

اما معاملات بازار سرمایه در شروع هفته سوم تیرماه به نحوی رقم خورد که روند صعودی هفته ماقبل آن متوقف و برآیند معاملات سبب از دست رفتن کانال 2.2 میلیون واحدی شد. به گفته کارشناسان و تحلیلگران بازار سرمایه، از آنجا که در هفته‌های منتهی به تیرماه نوسان قابل توجهی در بازارهای خودرو، دلار و مسکن دیده نشد، لذا می‌توان گفت نزول بورس در آغاز هفته سوم تیرماه هم به دنبال صعود هفته ماقبل شاخص‌های بازار سهام بود. 

به هر حال هفته سوم تیرماه در حالی به پایان رسید که سهام بسیاری از شرکت‌ها با کاهش قیمت روبه‌رو شد. این روند در پایان بورس، سبب از دست رفتن کانال 2.1 میلیون واحدی شد به طوری که شاخص کل سقوط آزادی با ارتفاع حدود 57 هزار واحدی را تجربه کرد اما این روند چندان ادامه پیدا نکرد و شاخص کل بورس در شروع معاملات آخرین روز از آخرین هفته تیرماه با رشد ۸۹۲۸ واحدی، به 2 میلیون و 9 هزار واحد رسید. در پایان معاملات نیز در نهایت با رشد بیش از ۱۶ هزار واحدی مواجه شد.

* ادامه روند کاهشی در مرداد

بازار سرمایه در نخستین روز از مردادماه سال جاری در حالی کار خود را آغاز کرد که شاخص کل بورس با کاهش 6 هزار و 195 واحدی به سطح یک میلیون و 976 واحد رسید و این روند را تا پایان هفته نخست مرداد ادامه داد. به این ترتیب هفته نخست مرداد در حالی به پایان رسید که شاخص کل تمایلی به  تثبیت در بالای کانال 2 میلیون واحد را نداشت. به عبارت دیگر معاملات بورس در این بازه زمانی در حالی رقم خورد که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با افت هزار و 335 واحدی که معادل 0.07 درصد شاخص کل بود روبه‌رو شد. در نهایت شاخص کل در پایان معاملات هفته نخست مردادماه در سطح 2 میلیون واحدی ایستاد. بررسی آمار مالکیت افراد حقیقی حکایت از خروج سرمایه حقیقی‌ها از بازار سهام داشت. شاخص ورود و خروج سرمایه در پایان این روز، خبر از خروج 86 میلیارد تومانی پول از سهام، حق‌تقدم و صندوق‌های سهامی می‌داد.

هفته سوم مرداد بازارهای مالی در روند کاهشی قرار داشتند اما بازار سهام توانست با بازدهی مثبت بسته شود. بازارهای مالی با سیاست‌های بانک مرکزی در بیشتر روزهای هفته کاهش قیمت داشت و سکه پرچمدار بیشترین کاهش قیمت در بازارهای مالی بود. اما معاملات سومین هفته مردادماه به گونه‌ای رقم خورد که پورتفوی سهامداران را تا حدودی بزرگ‌تر کرد، چرا که شاخص‌های بورسی طی این هفته، به دنبال رشد قیمت دلار توانستند بر ارتفاع خود بیفزایند به طوری که شاخص کل در این هفته توانست با رشد 2.17 درصدی از ارتفاع یک میلیون و 993 هزار واحد به 2 میلیون و 36 هزار واحد برسد. با این حال سهام شرکت‌های کوچک بازار مانند شرکت‌های بزرگ مورد استقبال نبودند، چرا که شاخص هم‌وزن در معاملات این هفته بازار سرمایه 1.02درصد رشد کرد و از تراز 705 هزار و 917 واحد به ارتفاع 713 هزار و 148 واحد رسید.

نگاهی به معاملات آخرین روز از هفته چهارم مرداد نشان می‌دهد بورس به دنبال بهانه‌ای برای ریزش بیشتر بوده و حتی برخی اخبار آنچنان که عموم تصور می‌کردند روی بورس تاثیری نگذاشته است اما ترس ناشی از ریزش‌های سنگین در دل سهامداران وجود داشت و اجازه نمی‌داد بازار سهام راه خودش را برود. به این ترتیب معاملات بورس در پایان هفته چهارم مردادماه به گونه‌ای بسته شد که شاخص کل، باز هم مثل همیشه راه کاهش ارتفاع را در پیش گرفت به طوری که نماگر اصلی تالار شیشه‌ای با افت 4 هزار و 497 واحدی که معادل 0.23 درصد این شاخص است، روبه‌رو شد. بر این اساس شاخص کل در پایان معاملات در سطح یک میلیون و 973 هزار واحدی ایستاد.

به این ترتیب بازار سهام در حالی معاملات مردادماه را به پایان رساند که شاخص کل ریزشی بود و ارزش و حجم معاملات نیز به کمترین میزان خود طی ماه‌های اخیر رسید. برخی فعالان بازار از ایجاد حباب منفی در بورس خبر دادند و رکود بورس را کمی عجیب دانستند به طوری که گویا بازار سهام شاهد معاملات سراسر رانتی است. در دقایق ابتدایی معاملات آخرین روز مردادماه بازار منفی اما نسبتا متعادل دنبال می‌شد و ناگهان سهم‌های خودرویی با رنج منفی روبه‌رو شدند و حتی نوسان منفی آنها به 5 رسید.

* بازدهی 8.2 درصدی بازار در شهریور

در شهریورماه و پس از شایعاتی مبنی بر آزادسازی قیمت خودرو، بازار سرمایه روند صعودی در پیش گرفت به طوری که شاخص کل در پایان معاملات روز 4 شهریور با لیدری خودرویی‌ها توانست جهش بزرگی را به ثبت برساند. گفته‌های وزیر صمت نیز در جهت‌گیری بازار سرمایه بی‌تاثیر نبود؛  عباس علی‌آبادی در گفت‌وگویی مدعی شد امکان توقف تولید در صورت ادامه یافتن قیمت‌گذاری دستوری وجود دارد.  به هر حال شاخص کل بورس در نخستین روز از نخستین هفته شهریور با رشد ۳ هزار و ۷۳۱ واحدی در ارتفاع  یک میلیون و ۹۵۰ هزار و ۳۲۵ واحدی قرار گرفت.

شاخص بورس در هفته دوم شهریور تحت تاثیر اخبار حذف ارز نیمایی قرار گرفت و روزگار خوش پتروشیمی‌ها، اوضاع و احوال کلیت بازار را خوب کرد به طوری که شاخص‌های بورسی در پایان هفته دوم توانستند بر ارتفاع خود بیفزایند و پرتفوی اهالی سرمایه را سبز کنند. در واقع معاملات بورس به نحوی رقم خورد که شاخص کل با رشد 14 هزار و 840 واحدی که معادل 0.69 درصد این شاخص است روبه‌رو شد. بر این اساس شاخص کل در پایان معاملات 14 شهریور در سطح 2 میلیون و 150 هزار واحدی ایستاد.

اما چرخ معاملاتی بازار سرمایه در ابتدای هفته سوم شهریور برگشت و روند صعودی 2 هفته‌ای بازار سرمایه به اتمام رسید و شاخص‌های بورسی با کاهش ارتفاع شدیدی روبه‌رو شدند به طوری که شاخص کل حدود یک درصد و شاخص هموزن 1.32 درصد افت کرد. در ابتدای هفته سوم شهریورماه و در حالی که معاملات میدان فردوسی خبر از رشد قیمت دلار ‌می‌داد، بازار سرمایه در کمال ناباوری پس از صعود حدود 15 روزه خود گارد نزولی گرفت. در رسانه‌ها نیز خبر خاصی که بازار را منفی کند وجود نداشت. 

کارشناسان معتقدند این روند نزولی را می‌توان تا حدودی به افزایش قیمت خودرو مرتبط دانست. به این ترتیب می‌توان گفت با احتمال مطرح شده، پول از بورس خارج و وارد بازار خودرو شده است. بر اساس آمارها معاملات بورس در ابتدای هفته سوم شهریور به نحوی رقم خورد که شاخص کل پس از چند روز افزایش ارتفاع بالاخره به روند صعودی خود پایان داد به طوری که در پایان روز معاملاتی،  شاخص کل، با ریزش 21 هزار و 308 واحدی که معادل 0.99 درصد این شاخص است روبه‌رو شد. بر این اساس شاخص کل در پایان معاملات در سطح 2 میلیون و 129 هزار واحدی قرار گرفت.

هفته چهارم بازار سرمایه در حالی به پایان رسید که شاخص کل بورس تهران در پایان معاملات روز چهارشنبه، ۲۲ شهریور با ۳۰۸ واحد کاهش در ارتفاع ۲ میلیون و ۱۲۶ هزار واحدی ایستاد.  اما در آخرین روز از شهریورماه سال جاری با ایستادن شاخص بورس در سطح 2 میلیون و 121 هزار و 188 واحدی، بازدهی بورس در شهریور به مثبت 9.44 درصد رسید. شاخص کل در این ماه 7 روز نزولی را پشت سر گذاشت و در 12 روز صعود کرد و افزایش تراز  182 هزار و 963 واحدی را تجربه کرد. 

به این ترتیب بورس در 6 ماه نخست سال جاری 8.2 درصد برای سهامداران بازدهی داشت.