جنگ 23 روزه اسرائیل و مقاومت فلسطین بزرگترین موج عواطف و موضعگیریهای ضد صهیونیستی در میدان رسانههای اجتماعی را در جهان پدید آورده است. بیسابقهترین تظاهرات ضد اسرائیلی در خیابانهای لندن و دیگر شهرهای مهم اروپایی و آمریکایی نشانهای است از اینکه رسانههای زنجیرهای غربی در کنترل افکار عمومی بر اساس سیاست حمایت بیچون و چرا از صهیونیسم ناکام بودهاند. موج بزرگ حامیان فلسطین در شبکههای اجتماعی در برهم زدن تمرکز تبلیغاتی غرب موثر بوده است. با آنکه دستگاه سلطه تلاش داشت عملیات توفان الاقصی توسط مبارزان حماس را در روز نخست به عنوان تلاش مقاومت برای آغاز جنگ معرفی کند اما هر چه از آن روز فاصله گرفتهایم، این رویکرد هر چه بیشتر تحت تاثیر جنایتهای ضدبشری اسرائیل علیه مردم و زیرساختهای غیرنظامی نوار غزه قرار گرفته است تا آنجا که برای نخستینبار شاهد بودهایم حتی برخی گردانندگان ابررسانههای اجتماعیای که توسط شرکتهای آمریکایی اداره میشوند نیز به شکل عمومی به تغییر سیاست سانسور یک طرفه محتوای به اشتراک گذاشته شده توسط کاربران به نفع رژیم صهیونیستی اعتراف کرده و به این ترتیب از وجود گرایشی عظیم در میان کاربرانشان در حمایت از حقوق فلسطینیان در محکومیت جنایات اسرائیل پرده برداشتهاند. به عنوان مثال متا، شرکت مادر اینستاگرام در هفته دوم این جنگ وقتی با موج نارضایتی عظیمی از سوی کاربرانش در سراسر جهان از سیاست سانسور علیه مقاومت و فلسطین مواجه شد، احساس خطر و در بیانیهای عذرخواهی کرد. این شرکت آمریکایی که همزمان شبکههای اجتماعی فیسبوک و تریدز و پیامرسان واتساپ را اداره میکند، به خاطر باگ آشکاری که عبارت «تروریستهای فلسطینی» را به طور پیشفرض در بایوس برخی کاربران طرفدار فلسطین درج کرده، عذرخواهی کرد. این باگ نخستینبار توسط یک کاربر در شبکه تیکتاک افشا شد. او ویدئویی را منتشر کرد که توضیح میداد اینستاگرام، بیوگرافی دوستش را به صورت خودکار ترجمه کرده که حاوی کلمه «فلسطینی» به زبان انگلیسی و ایموجی پرچم فلسطین و کلمه «الحمدلله» بوده است اما در ترجمه عربی این پست، شبکه اجتماعی مزبور چنین عبارتی را تحویل داده است: «الحمدلله تروریستهای فلسطینی برای آزادی خود میجنگند!» این کاربر (ytkingkha) کشف کرد ترکیبهای مختلف کلمات و شکلکهای مشابه نیز نتیجه یکسانی را به همراه داشته، چرا که سامانه کنترل محتوای اینستاگرام کاربران خاص حامی فلسطین را با هوش مصنوعی شناسایی کرده و واژه «تروریست» را در سبایوس مربوط به حساب آنها میگنجانده است. پربازدید شدن این افشاگری در تیکتاک که رقیب چینی اینستاگرام است، مدیران شرکت متا را وحشتزده و مجبور به عذرخواهی کرد. با وجود این عقبنشینی، متا همچنان محتوای مربوط به «حماس» را ممنوع کرده و حذف میکند. اینستاگرام به این ترتیب به حذف میلیونها پست مربوط به جنگ اسرائیل و مقاومت غزه که به آنها برچسب «ناراحتکننده» زده است، مبادرت کرده است. در تبعیضی آشکار اما پستهای ضد حماس شامل این رویه نمیشود. این تبعیض به موج دوم نارضایتی کاربران اینستاگرام انجامید و تعداد زیادی از آنها در داخل خود این شبکه یا شبکههای دیگر شکایت کردند که حتی محتوای قانونی طرفداران فلسطین توسط الگوریتم این پلتفرم تنزل رتبه داده شده یا جزو دستهبندی «ممنوع در سایه» قرار میگیرد. یعنی متا نمیتواند به طور قانونی این محتواها را حذف کند اما به شکل سلیقهای محتوای آنها را فیلتر میکند. متا در یک عقبنشینی دیگر مجبور به پاسخگویی در مقابل دهها میلیون کاربر ناراضی از سانسور فلسطین در این شبکه اجتماعی شد و در پاسخ اعلام کرد: «ما هیچ وقت قصد سرکوب یک جامعه یا دیدگاه خاص را نداریم و ممکن است پستهای مزبور به اشتباه حذف شده باشد». رسوایی دیگر دستگاه سلطه رسانهای در شبکه ایکس بود، بویژه زمانی که متعاقب جنایت رژیم صهیونیستی در هدف قرار دادن بیمارستان المعمدانی غزه که به شهادت دستکم هزار غیرنظامی فلسطینی انجامید، تمهیدات ارتش سایبری اسرائیلیها برای انتشار اخبار دروغ در این شبکه اجتماعی لو رفت. ایکس که حالا با مدیریت ایلان ماسک تبدیل به میدان مبارزه تبلیغاتی جمهوریخواهان و صداهای مستقل جامعه آمریکا با دموکراتهای سانسورگر کاخ سفید شده است، در چارچوب این رقابت بخش مهمی از سیاست پیشین اسرائیلیمحور این شبکه اجتماعی را اصلاح کرد. به گزارش یورونیوز، نمونه این رویکرد جدید، حذف حسابی جعلی تحت عنوان خبرنگار شبکه الجزیره بود که اقدام به انتشار فیلمهای مورد نظر ارتش رژیم صهیونیستی برای متهم کردن جهاد اسلامی به حمله موشکی به بیمارستان مزبور میکرد.
پراودانیوز یکی از فعالترین رسانههای روسی در زمینه پوشش و تحلیل جنگ اخیر در فلسطین، به انعکاس پژوهشی در زمینه نحوه سوگیری کاربران شبکههای اجتماعی در کشورهای خارج از خاورمیانه پرداخته است.
اولگ والودین، نویسنده این گزارش با بررسی دادههای موجود چنین نتیجهگیری کرده که دستکم تا اینجای کار در جنگ اطلاعرسانی در شبکههای اجتماعی اصلی، میان رژیم صهیونیستی و حماس (مقاومت فلسطین)، بازنده اسرائیل بوده است.
گزارش پراودا به تحقیق پروژه «می دی» در واکاوی نحوه رفتار کاربران رسانههای اجتماعی در قبال رویدادهای جنگ غزه طی ۳ هفته اخیر پرداخته است. این تحقیق به تجزیه و تحلیل نزدیک به یک میلیون اشتراکگذاری، بازنشر، لایک و کامنت در شبکههای اجتماعی اصلی پرداخته و در نهایت چنین تزی صادر شده است: «حماس در جنگ اطلاعرسانی اسرائیل را شکست داد. همدردی جهانی با فلسطین بسیار بیشتر از اسرائیل است. همچنین در اکثر موارد (80 درصد) مردم بین نوار غزه و حماس تفاوتی قائل نیستند».
این به منزله شکست اصلیترین رویکرد رسانهای رژیم صهیونیستی و حامیان آمریکایی و اروپاییاش برای توجیه جنایتهای اخیر علیه مردم غزه به نام برخورد با نظامیان حماس است. کما اینکه سخنگوی کاخ سفید اعلام کرده برای مبارزه با حماس چارهای جز قتل عام غیرنظامیان غزه نیست!
خلاصه تحقیق جامع گروه «می دی» در بررسی توزیع همدردی در رسانههای اجتماعی با یکی از طرفین جنگ اسرائیل و فلسطین به شرح زیر است:
- کاربران روس، عرب و ترک رسانههای اجتماعی فعالانه از فلسطین حمایت میکنند و خشم خود را از رفتار اسرائیل در برابر دشمن ضعیفتر بروز میدهند.
- کاربران اوکراینی به طور مطلق و کامل از اسرائیل حمایت میکنند (با در نظر گرفتن سیاست سانسور همهجانبه شرایط جنگی که دولت کییف بر شهروندان این کشور اعمال میکند).
- کاربران فرانسوی به شکل میانگین دیگر تمایلی به حمایت همهجانبه از اسرائیل ندارند (کارشناسان معتقدند این به دلیل تسلط مهاجران مسلمان از کشورهای آفریقایی است).
- کاربران ایالات متحده به طور میانگین طرفدار اسرائیل هستند اما اخیرا احساسات طرفدار فلسطین به شکل بیسابقهای در میان کاربران آمریکایی افزایش یافته است.
- کاربران بلاروس تقریبا علاقهای به این بحران ندارند و در جایی هم که علاقه وجود دارد، فقط از فلسطین حمایت میشود.
- کاربران ژاپن تقریبا به طور کامل در کنار اسرائیل هستند (با توجه به اینکه این کشور به لحاظ اطلاعاتی همچنان مستعمره آمریکاست و فاقد سازمان اطلاعات و امنیت مستقل یا نهاد ارزشگذاری محتوای رسانهای است که از شرکتهای آمریکایی ادارهکننده شبکهها مستقل باشد).
- کاربران چینی بزرگترین جامعه مجازی جهان را تشکیل میدهند. در این کشور شبکههای اجتماعی انحصاری کاملا داخلی مثل ویچت، بایدو و ویبو نیز وجود دارند اما در اینجا تنها کاربران تیکتاک که یک شبکه اجتماعی جهانی چینی است، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتهاند. در این جامعه بزرگ کاربری بلافاصله پس از حمله حماس در روز نخست، حمایت از اسرائیل غالب شد اما بعدا یک موج معکوس در حمایت از فلسطین به وجود آمد.
- کاربران هندی، دومین جامعه مجازی بزرگ جهان را تشکیل میدهند. جالب اینکه در هند فضایی کاملا دوقطبی در این عرصه را شاهد هستیم و کاربران تقریبا 50-50 از یک طرف حمایت میکنند. در این مورد باید توجه کرد فقط کمتر از یک پنجم جامعه هند را مسلمانان صاحب عواطف همسو با فلسطین تشکیل میدهند و در عین حال دولت حاکم حزب بهاراتیا جاناتا که احساسات اکثریت هندو را تحت کنترل دارد، متحد نزدیک تلآویو است.
در مجموع «می دی» چنین برآورد میکند که تغییر لحن و رویکرد کاربران شبکههای اجتماعی بویژه در اینستاگرام، ایکس، تیکتاک و فیسبوک به نفع فلسطین چنان بارز بوده که مسؤولان رژیم صهیونیستی را واداشته برای اولینبار رسما به جنگ اطلاعرسانی با شبکههای اجتماعی جهانی بروند که پیش از این حامی اسرائیل تلقی میشدند. همچنین برای اولینبار رژیم تلآویو اقدام به فیلترینگ مقطعی این شبکهها در داخل کرده است. پراودا چنین استنتاج میکند که فضای جهانی به وجود آمده طی جنگ ۳ هفته اخیر اسرائیل و فلسطین، نه تنها رژیم صهیونیستی را غافلگیر کرده، بلکه باعث شده رژیم اوکراین، با وجود تمام لفاظیهای ولادیمیر زلنسکی و فشارهای تیم جو بایدن در رأس حاکمیت آمریکا عملا از عرصه افکار عمومی جهانی محو شده و پوشش اخبار مربوط به آنها 46 برابر نسبت به قبل از 7 اکتبر کاهش یابد. این فاجعهای برای زلنسکی و فاشیستهای حاکم بر کییف است که تلاش دارند خود را «اسرائیل دوم» معرفی کنند.