گروه فرهنگ و هنر: فروش سینمای ایران در سال جاری رکورد خوبی را ثبت کرده است اما فروش تنها یک فیلم، بیش از نیمی از کل فروش سینمای ایران را شامل می‌شود تا به این ترتیب این رکورد حاشیه و بحث‌های متفاوتی را در پی داشته باشد. 

عده زیادی از منتقدان و اهالی سینما درباره چینش اکران انتقاد کرده دارند، نمونه‌اش تهیه‌کننده یکی از آثار طنز سینما که به این شرایط معترض است. حسین فرحبخش، تهیه‌کننده قدیمی و باسابقه سینمای ایران که در حال حاضر فیلم «شهر هرت» را در حال نمایش دارد، در گفت‌وگویی رادیویی به انتقاد از شرایط نابرابر اکران پرداخت و گفت: «اتفاقات عجیبی در حال رخ دادن است که نمونه آن را در 40 سال فعالیت گذشته خود ندیده‌ام و آنچه شاهدش هستیم یک جور مهندسی اکران به نفع یک فیلم خاص است که در عید بدون رقیب جدی به نمایش درآمد و امروز بعد از ۳ ماه اکران و با اضافه شدن فیلم‌های قابل توجهی که از هفته پیش اضافه شدند، همچنان مانند روز اول می‌فروشد».

در همین ارتباط شاهپور عظیمی، منتقد، مترجم و مدرس در پاسخ به این پرسش که اساسا معادلات فروش در سینمای ایران بر پایه چه مؤلفه‌هایی استوار است، تأکید می‌کند: «اساسا هیچ مؤلفه‌ای! ما در سینما فیلم بسیار خوبی داریم که اصلا فروش نمی‌کند، در مقابل فیلم بسیار بدی هم داریم که فروش بالایی دارد. زمان تولید، اتفاق‌های اجتماعی پیش و پس از نمایش یک فیلم و مؤلفه‌های دیگری که شاید مختص جامعه ما است روی فروش تأثیر می‌گذارد».

مصطفی قاسمیان هم در گفت‌وگویی درباره فیلم‌های به اصطلاح گیشه‌ای گفت: «فیلم‌های گیشه‌ای معمولا از اساس از نظر ساختار و محتوا فیلم‌های ویژه‌ای نیستند و درام قابل توجهی هم ندارند. در سینمای خارج از ایران هم این اتفاق مشابه سینمای ایران بوده و برای مثال برخی آثار سری مارول مانند «انتقام‌جویان» از نظر ساخت قابل مقایسه با آثار خوب سینمای کشور خودشان مانند آثار اسکورسیزی نیستند اما باید دانست برای وجود فیلم خوب ابتدا صنعت سینما وجود داشته باشد».

در این میان نکته مهم، رونق گیشه و البته رشد اقتصاد سینماست؛ موضوعی همه‌گیر در جهان سینما. برگردیم به سینمای ایران؛ حالا بعد از گذشت نزدیک به ۷ ماه از شروع اکران «فسیل» و صدرنشینی همیشگی این فیلم در آمار گیشه‌، «هتل» ساخته مسعود اطیابی به صدر پرفروش‌ترین فیلم‌های سینمای ایران رسیده است. انیمیشن «بچه زرنگ» هم دومین فیلم پرفروش گیشه سینماست. «هتل» به کارگردانی سیدمسعود اطیابی و تهیه‌کنندگی محمد شایسته و «بچه زرنگ» به تهیه‌کنندگی حامد جعفری اکران خود را از 5 مهر شروع کرده‌اند.

مطابق آمار اعلامی توسط موسسه سینماشهر  12 فیلم اول بر اساس فروش، به ترتیب فیلم‌های «هتل»، «بچه زرنگ»، «فسیل»، «گیج‌گاه»، «شهر هرت»، «نارگیل2»، «جنگل پرتقال»، «هولیا»، «سرهنگ ثریا»، «اخت‌الرضا»، «ستاره بازی» و «آهو» هستند.

بر اساس این گزارش، فروش فیلم سینمایی «هتل» بیش از 90 میلیارد تومان، «بچه زرنگ» بیش از 25 میلیارد تومان و «فسیل» بیش از 277 میلیارد تومان از ابتدای اکران تاکنون بوده است.

همچنین طبق جدول فروش فیلم‌ها در روز جمعه 12 آبان‌، فروش فیلم سینمایی «سرهنگ ثریا» که از روز چهارشنبه 10 آبان‌ اکران خود را آغاز کرده، بیش از 129 میلیون تومان بوده است. فروش فیلم سینمایی «ستاره بازی» نیز بیش از 3 میلیون تومان از ابتدای اکران تاکنون بوده است. «سرهنگ ثریا» در رتبه نهم و «ستاره بازی» در رتبه یازدهم جدول روز جمعه 12 آبان‌ قرار داشته‌اند.

البته در این میان اختلال در سامانه سمفا باعث شده آمار اعلامی دقیق و قابل اعتنا نباشد. در همین رابطه سعید خانی، تهیه‌کننده سینما و مدیر شرکت پخش خانه فیلم در گفت‌وگویی بیان کرده است: «اساسا سود و موضوعیت راه‌اندازی سامانه سمفا برای ما به ‌عنوان تهیه‌کننده تقسیم پول فروش بلیت از مبدا بود، به اضافه اینکه این سامانه این امکان را فراهم می‌کرد که «آی‌پی»‌های دیگری هم به روند بلیت‌فروشی اضافه شود تا انحصار هم از بین برود».

خانی در ادامه بیان کرد: «متاسفانه در بحث تقسیم پول از مبدأ که اتفاقی نیفتاد و در بحث از بین بردن انحصار فروش هم که ۲ سامانه فروش دیگر اضافه شدند، خیلی موفق نبودند و همچنان در واقع سینماتیکت سهم بیشتری در این حوزه دارد. در نهایت باید گفت سمفا سودی برای ما نداشت، حتی باید گفت در سامانه قبلی هنگامی که سامانه قطع می‌شد، امکان فروش بلیت به ‌صورت آفلاین هم وجود داشت اما در سامانه سمفا این امکان وجود ندارد و به همین دلیل ممکن است خدای نکرده سینماداری بلیتی بفروشد و اعلام نکند».

مدیر شرکت پخش خانه فیلم در ادامه توضیح داد: «عملا  شفافیتی وجود ندارد که آیا واقعا میزان فروش‌هایی که اعلام می‌شود درست است یا نه؟ ما هم به‌عنوان پخش‌کننده اصلا هیچ اشرافی نداریم و یک ماهی هم هست در‌ واقع سامانه سمفا با خطا مواجه می‌شود و ما همه‌ بحث فروش و کارمان با سمفاست و هیچ‌کس هم پاسخگو نیست و امیدوارم روزی این مشکل به صورت کامل و زیرساختی حل شود».

خانی در رابطه با شرایط فعلی سمفا و این نکته که این سامانه در حال حاضر اعلام کرده است با وجود اختلال آمار برای سینماداران و شرکت‌های پخش در دسترس است، گفت: «بله! ما این آمار را می‌بینیم اما سمفا یک بحثی دارد که تمام ایران می‌توانند آمار فروش را ببینند و اختلال در آن خیلی ما را اذیت نمی‌کند و ما در پنل خودمان به‌ عنوان دفتر پخش به این آمار دسترسی داریم اما برای ما پشتیبانی بلیت‌فروشی است که وقتی زیر بار زیاد سامانه قطع می‌شود، طبیعتا مردم از گیشه سینما بلیت می‌خرند و گیشه‌دار هم توانایی فروش آفلاین ندارد و باید با دریافت پول کاغذی به مخاطب بلیت می‌دهد تا فیلم را ببیند و اگر سینمادار انصاف داشته باشد، بعد از آن آمار این بلیت را اعلام می‌کند اما امکان اینکه بلیتی فروش رفته و اعلام نشود هم هست، البته نمی‌شود به کسی تهمت زد اما می‌گوییم این شکل کار سامانه معیوب است و امکان شفاف نبودن آمار را دارد».

وی در پاسخ به این سوال که آیا آمار پنلی که در اختیار دارید هم دچار اختلال است؟ بیان کرد: «اگر بخواهیم آمار فروش‌ها را ببینیم با یک اشتباهی امکان مشاهده آن وجود دارد‌ اما گزارش‌گیری از این سامانه سخت است، ‌مثلا ما خودمان سینما داریم و نمی‌توانیم آخر شب آمار دقیقی داشته باشیم، البته بیش از هر چیزی بلیت فروشی اذیت می‌کند، چرا که زمان‌هایی سامانه قطع بوده و امکان بلیت‌فروشی نیست و این اهمیت دارد؛ برای مثال فروشی که فیلم «هتل» داشته و خود سینماشهر اعلام کرده با آماری که از فروش این فیلم در سامانه سمفا اعلام شده نزدیک به ۱۰ میلیارد تومان اختلاف دارد».

وی در رابطه با آمار اعلامی سینماشهر گفت: «آمار یک ماهه‌ای که توسط سینماشهر اعلام شده و برای مثال عدد فروش «هتل» در آن 70 میلیارد اعلام شده، صحیح است اما همین آمار هم با عدد اعلام شده در سمفا اختلاف دارد و باید خود سازمان سینمایی که متولی سمفاست این مورد را مدیریت کند و الان هم بیش از یک ماه است اختلال دارد».

فارغ از این مباحث، باید گفت از میان کل آثار در 6 رتبه ابتدایی گیشه سینما در بازه زمانی بررسی شده تنها «بچه زرنگ» و «نارگیل» برای مخاطب کودک ساخته شده‌اند و باقی آثار همگی جزئی سینمای کمدی به ‌حساب می‌آیند، هر چند این ۲ فیلم هم با گونه کمدی‌ بیگانه نیستند.

اگر به جمع کمدی‌های تخصصی پرفروشی که نام‌شان را ذکر کردیم (بدون احتساب آثار کودک) فیلم‌های «هولیا»ی مرتضی آتش‌زمزم، «آهنگ دونفره» آرزو ارزانش و «عروس مردم» مجید توکلی را اضافه کنیم، آثار کمدی در مجموع یک میلیون و 354 هزار و 785 مخاطب داشته‌اند که این یعنی از کل گیشه این 30 روز 76 درصد به آثار کمدی اختصاص داشته است.

این یعنی آثار طنز نقش بسیار مهمی در احیا و رشد اقتصاد سینما داشته‌اند.