ماه عسل 11 ماهه لیونل مسی به عنوان قهرمان جامعه آرژانتین به سرعت به اتمام رسیده و حالا بدل ترامپ، سوژه اول اخبار این کشور است. همبستگی ملی موقت ناشی از قهرمانی آرژانتین در جام‌جهانی سال گذشته نیز حریف آشفتگی اجتماعی و سیاسی ناشی از اقتصاد نابسامان و تورم افسارگسیخته این کشور نشد. مثل اغلب مواقع از دل آشفته بازار لیبرال - دموکراسی، یک چهره شبه‌فاشیست بیرون آمد.  

آرژانتین که تا ۳ سال پیش صاحب تنها دولت چپگرای آمریکای جنوبی خارج از حوزه بولیواری بود، حالا با پیروزی خاویر میلی، اقتصاددانی که خود را یک سرمایه‌دار آنارشیست می‌خواند و با دونالد ترامپ مقایسه می‌شود، تبدیل به یکی از معدود کشورهای لاتین ‌شده که تن به یک دولت راستگرای حامی آمریکا می‌دهد. یکشنبه شب پس از اتمام مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری آرژانتین و در حالی که 86.59 درصد آرا شمارش شده بود، رئیس‌جمهور چپگرای این کشور به رقیب راستگرای خود تبریک گفت، چرا که میلی با 56 درصد پیشتاز بود. رقیب اصلی او سرخیو ماسا، وزیر اقتصاد و رئیس پیشین مجلس نمایندگان پارلمان تنها 44 درصد آرا را به دست آورد.

ماسا از تابستان سال گذشته سکان اقتصاد بحران‌زده آرژانتین را در دست دارد و به خاطر افزایش شدید تورم در این فاصله چندان محبوب نیست با این حال همچنان مهم‌ترین چهره ائتلاف حاکم چپ میانه با عنوان «یونیون پور لا پارتیا» پس از رئیس‌جمهور مستقر آلبرتو فرناندز محسوب می‌شود. او پیش از اعلام نتایج رسمی مرحله دوم انتخابات ریاست‌جمهوری 2023، شامگاه یکشنبه در یک سخنرانی شکست خود را پذیرفت و با تشکر از هوادارانش گفت: «نتایج آن چیزی نیست که ما انتظار داشتیم و من با خاویر میلی تماس گرفتم تا به او تبریک بگویم و برایش آرزوی موفقیت کنم». رئیس‌جمهور فرناندز نیز در توئیتی نوشت: «من مرد مردم‌سالاری هستم و برای هیچ چیزی بیش از حکم مردم ارزش قائل نیستم. مطمئنم فردا می‌توانیم با خاویر میلی کار کنیم تا از انتقال منظم قدرت اطمینان حاصل کنیم».

میلی 53 ساله‌ رهبر حزب راستگرای لیبرتاریو در پارلمان است که یک بدل کلاسیک حزب جمهوری‌خواه آمریکا در آرژانتین با مواضعی مانند ابرمحافظه‌کاری اجتماعی، اقتصاد کاملا باز و دولت کوچک محسوب می‌شود. او یک اقتصاددان لیبرال بشدت متمایل به ایالات متحده و رژیم صهیونیستی است که به دلیل شخصیت گاه گستاخ، عجیب و غریبش و شورش علیه طبقه سیاسی حاکم با ترامپ مقایسه می‌شود.

جالب اینکه ترامپ نخستین شخصیت بین‌المللی بود که پیروزی او را تبریک گفت. او در شبکه اجتماعی خود به نام تروث نوشت: «تمام دنیا تماشا می‌کردند! من بسیار به تو افتخار می‌کنم. شما کشور خود را بازمی‌گردانید و واقعا آرژانتین را دوباره عالی خواهید کرد!» جمله آخر او اشاره به شعار میلی یعنی «دوباره آرژانتین را بزرگ کنید!» بود که از شعار کارزار انتخاباتی ترامپ رونوشت شده است. میلی هم مثل ترامپ به عنوان یک فرد خارج از گود سیاست وارد انتخابات شد و وعده داد تشکیلات سیاسی حاکم چپ و راست را از میان می‌برد. او سخنرانی‌هایی آتشین علیه طبقه سیاسی حاکم آرژانتین انجام داد که در آنها از کلیدواژگان ادبیات خاص ترامپیست‌ها مثل «خشکاندن باتلاق» استفاده کرد. همچنین مثل مرشد آمریکایی‌اش وعده‌ اصلاحات اقتصادی چون کاهش هزینه‌های اجتماعی، کنترل تورم و اتخاذ موضعی تند علیه قدرت رو به رشد چین و همچنین عدم عضویت در پیمان بریکس را داد.  او حتی از این هم فراتر رفت و در طول مبارزات انتخاباتی خود چندین پیشنهاد افراطی از جمله انحلال بانک مرکزی آرژانتین و تعویض واحد پول پزو با دلار آمریکا به عنوان واحد پول رسمی این کشور ارائه کرد. حزب لیبرتاریو (آزادی‌خواه) که او آن را رهبری می‌کند؛ هرگز در چنین سطحی به عنوان رقیب اصلی رئیس‌جمهور مستقر در یک انتخابات ریاستی سراسری که در آن علاوه بر رئیس حکومت، معاون رئیس‌جمهور، اعضای کنگره ملی و فرمانداران ایالت‌ها انتخاب می‌شوند، شرکت نکرده بود. این حزب که دقیقا از اساسنامه و اهدافی مشابه لیبرتارین‌های آمریکا – شاخه‌ای از حزب جمهوری‌خواه – برخوردار است، حتی یک حزب ملی محسوب نمی‌شود و بخشی  از ائتلاف لا لیبرتاد آوانتزاست. این جریان سیاسی سابقا محدود در آرژانتین همانند هم‌مسلکان یانکی‌شان فعالیت دولت را تجاوز به آزادی فردی می‌داند و از رویکرد بازار آزاد همراه با مالیات‌های بسیار کم و حذف هزینه‌های اجتماعی حمایت می‌کند. پیروزی او به حکومت تقریبا مطلق ۲ دهه‌ای حزب پرونیست که یک ماشین سیاسی چپگراست پایان داد؛ حزبی که از 13 انتخابات ریاست‌جمهوری آرژانتین که از سال 1946 و به قدرت رسیدن ژنرال پرون، مجاز به شرکت در آن بوده است، در 10 انتخابات پیروز شده است.

به این ترتیب او تا همین جا به یکی از مهم‌ترین شعارهای سیاسی‌اش عمل کرده و حتی قبل از شکست ائتلاف حاکم سوسیالیست، نامزد حزب جمهوری‌خواه را که سال‌ها بخش راست میانه سیاست این کشور را نمایندگی می‌کرد، به حاشیه برده است. او در نطق پیروزی خود از نظام سیاسی حاکم بر آرژانتین به عنوان «مدل انحطاط به پایان خط رسیده» یاد کرد و گفت: «قدرت فقیرکننده این طبقه بس است. امروز ما بار دیگر الگوی آزادی را پذیرفته‌ایم تا بار دیگر به یک قدرت جهانی تبدیل شویم!» اشاره او به جایگاه بین‌المللی ممتاز آرژانتین در نیمه اول قرن بیستم آن هم به عنوان بزرگ‌ترین کلنی اروپایی‌نشین قاره آمریکا بعد از ایالات متحده بود؛ جایگاهی که بلافاصله پس از جنگ دوم جهانی توسط آمریکا به چالش کشیده شد.

جالب اینکه در جریان کارزار انتخاباتی اخیر، نظرسنجی‌های متوالی نتوانسته بودند پیروزی میلی را پیش‌بینی کنند. به نظر می‌رسد دلیل اقبال ناگهانی اکثریت رای‌دهندگان این کشور به چنین شخصیت تابوشکنی که رفتار و عقاید سیاسی‌اش از جهاتی به فاشیسم پهلو می‌زند، آشفتگی اوضاع اقتصادی و البته خسته شدن جامعه از چرخش تکراری و بی‌فایده قدرت میان راست و چپ میانه بوده باشد. 

نخستین تحلیل‌های رسانه‌های آمریکای لاتین نیز حاکی از آن است که میلی به عنوان یک بیگانه سیاسی است، جذابیت خود را حول وعده‌های احیای اقتصاد بنا کرده، زیرا آرژانتین در مسیر سقوط برای ششمین‌بار در یک دهه به یک رکود اقتصادی است.

بحران هزینه زندگی در آرژانتین تابستان گذشته به تورم ۳ ‌رقمی 140 درصدی انجامید که بالاترین سطح گرانی از اوایل دهه 1990 میلادی در دومین کشور بزرگ و سومین جامعه بزرگ آمریکای لاتین محسوب می‌شود.

این تورم دیوانه‌وار عاملی بود تا ماسا، وزیر اقتصاد و رقیب اصلی میلی، در یک اقدام تبلیغاتی سود بانکی سالانه را به 133 درصد افزایش دهد تا مردم پول خود را از بانک‌ها بیرون نکشند و در عین حال ترغیب به رای دادن به او شوند اما این حربه بی‌فایده بود. حال بر اساس آمارهای رسمی در حالی که پزوی آرژانتین به پایین‌ترین نرخ برابری تاریخی در مقابل دلار آمریکا رسیده، از هر 5 نفر در این کشور ۲ نفر در فقر زندگی می‌کنند.

میلی علاوه بر ترامپ با ژائیر بولسونارو، رئیس‌جمهور راستگرای پیشین برزیل نیز مقایسه می‌شود، با این تفاوت که وابستگی او به واشنگتن به مراتب بیشتر است، چنانکه بولسونارو با همه نزدیکی‌اش به جمهوری‌خواهان آمریکا، حاضر نشد بر خلاف منافع ملی کشورش از اتحاد ضدغربی بریکس شامل برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی خارج شد. 

تابستان گذشته 5 عضو بریکس از آرژانتین دعوت کردند به همراه مصر، اتیوپی، ایران، عربستان و امارات به این اتحادیه اقتصادی بپیوندند اما دیانا موندینو، مشاور ارشد اقتصادی خاویر میلی همین ابتدا آب پاکی را روی دست متحدان غیرغربی دولت پیشین بوئنوس‌آیرس ریخته است. او که نامزد وزارت خارجه آرژانتین است، دیروز به بخش برزیل خبرگزاری روسی اسپوتنیک گفت: «نمی‌دانم چرا این همه علاقه به بریکس وجود دارد. آرژانتین قصد ندارد در اول ژانویه 2024 به عضویت بریکس درآید».