printlogo


کد خبر: 272319تاریخ: 1402/9/4 00:00
گفت‌وگوی «وطن امروز» با حجت‌الاسلام ماندگاری درباره اصول سیره اجتماعی و سیاسی حضرت زهرا(س)
الگوی زنانه هدایت جامعه

گروه اندیشه: بارزترین ویژگی اخلاق اجتماعی حضرت فاطمه(س)، حضور ایشان در عرصه‌های اجتماعی در راستای دفاع از حق است. این نحوه رفتار فاطمی معیار و سرمشق خوبی برای یک زن مسلمان درباره حضور اجتماعی و حاکی از آن است که اسلام نه با اصل حضور زنان در جامعه که با حضور آمیخته با خودنمایی و تبرج مخالف است. برای بررسی بیشتر اصول حاکم بر سیره فردی و اجتماعی دختر و پاره تن رسول اکرم(ص) به منظور الگو‌برداری هر چه بیشتر جامعه، با حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدمهدی ماندگاری گفت‌وگو کردیم.
* بارها از زبان بزرگان دین شنیده‌ایم دختر بزرگوار پیامبر اکرم(ص) باید برای زن و مرد امروز جامعه ما الگو و اسوه باشد. چه اصولی بر سیره رفتاری حضرت زهرا(س) حاکم است که می‌تواند امروز هم برای جامعه ما مفید و راهگشا باشد؟
امام زمان ارواحنا له الفدا فرموده‌اند: «اِنَّ لی فی ابنه رسولِ‌الله اُسوةٌ حَسَنَهُ»؛ برای من، مادرم فاطمه زهرا(س) الگوست. حتما برای مهدی‌یاوران هم فاطمه زهرا(س) سلام‌الله‌علیها باید الگو باشد.
به نظر بنده بر اساس آیه «تَعَاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَلَا تَعَاوَنُوا عَلَى الْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ»، الگوی رفتاری حضرت بر 5 اصل مبتنی است که در ادامه عرض خواهم کرد. 
این 5 اصل، اصول موفقیت است که در خانه حضرت فاطمه(س) حاکم بود. فاطمه زهرا(س) الگوی کاملی بود برای رعایت این 5 اصل. هر جا ما در جامعه‌مان این 5 اصل را رعایت کردیم موفق شدیم و هر جا رعایت نکردیم شکست خوردیم. 
اصل اول؛ اگر می‌خواهید موفق شوید همه باید جمع شوید یعنی کار جمعی یاد بگیریم؛ باید امت شویم. امت که شدیم هم زورمان بیشتر است، هم سرعت‌مان، هم قوت‌مان و هم موفقیت‌مان. دو - سه مثال در این باره می‌زنم؛ در جامعه ایـــران مــا متاسفانه کار جمعی خیلی طرفدار ندارد و همه می‌خواهند تنهایی کار کنند. ما در خانه هـم باید یک امت باشیم. پدر، مادر و فرزندان یک امت کوچکند؛ اگر امت نشوند و جمع تشکیل ندهند کارهای خانه پیش نمی‌رود. 
شاه با آن قدرت را چون که همه با هم بودیم سرنگون کردیم، دفاع‌مقدس به آن سختی را همه با هم بودیم که مدیریت کردیم، کربلا با 20 میلیون زائر در اربعین چون که همه با هم هستیم آنقدر خوب مدیریت می‌شود؛ حتی یک نفر گرسنه نمی‌ماند، یک نفر بی‌جا نمی‌ماند، یک نفر زمین‌خورده نمی‌ماند. امام فرمودند اگــر همـــه مسلمان‌ها با هم باشند و هر کدام‌شان یک سطل آب بریزند اسرائیلی وجود نخواهد داشت. وقنی همه با هم شویم مشکلات خیلی راحت حل می‌شود. اهداف هم خیلی راحت محقق می‌شود.
باید روحیه کار جمعی باشد. یک مثال دیگر بزنم. می‌دانید چرا مشکل ترافیک ما هیچ وقت حل نمی‌شود؟ چون همه می‌خواهند با ماشین‌های تک سرنشین بیایند بیرون؛ شما ببینید در کشورهایی که توانستند مشکل ترافیک‌شان را حل کنند روحیه کار جمعی دارند. چرا روحیه کار جمعی نداریم؟ چون اهل مدارا نیستیم. باید همدیگر را تحمل بکنیم و انعطاف داشته باشیم. در یک خانه 5 نفره 5 بار سفره ناهار پهن می‌شود؛ خیلی بد است. آنقدر روایت داریم که دور هم بنشینید غذا بخورید. یک نفره غذا خوردن مکروه است. اگر دور هم باشیم انس و الفت زیاد می‌شود. نماز جماعت با یک نماز فرادا فرق ثوابش خیلی زیاد است.
حضرت زهرا(س) بانی این بود خانه را دور هم جمع کند و از همین رو خواست امت را هم دور هم جمع کند ولی نتوانست. حضرت تلاش خود را کرد ولی مردم نخواستند دور هم جمع شوند.
هر جا از اول انقلاب به این اصل قرآنی عمل کردیم موفق شدیم. پس اصل اول این شد که همه با هم باشیم و روحیه کار جمعی داشته باشیم. لذا فاطمه زهرا(س) بر اساس این اصل مهم، 40 روز رفت در خانه مهاجر و انصار تا برای امیرالمومنین(ع) یارگیری کند. امام صادق فرمودند یک نفر به مادر ما جواب مثبت نداد و این خیلی دردناک است. 
برای مثال در یک محل اگر کسی بیمار شد همه اهل محل بنا بگذارند کمکش کنند. یک نفر می‌خواهد دختر و پسر عروس و داماد کند همه بروند کمک کنند. من بارها گفته‌ام یک میز کوچک را یک نفری آدم بخواهد بردارد اذیت می‌شود ولی اگر یک میز بزرگ را 10 نفر بیایند کمک کنند، بار خیلی سبک می‌شود. مساله ترافیک، مساله اشتغال، مساله اقتصاد و مســـــائل مختلف در مملکت ما با همین با هم بودن حل می‌شود.
اصل دوم از «تعاونو على‌ البر والتقوا» استنباط می‌شود که باید امام داشته باشیم. امام خانه کیست؟ پدر خانه.
امیرالمومنین(ع) هم از باب شوهر بودن ولی خانه فاطمه بود و هم از باب امام معصوم بودن ولی فاطمه بود، لذا تمام تلاش فاطمه این بود که امیرالمومنین(ع) به عنوان ولی خانه حفظ شود. 
* حفظ ولی و امام جامعه به چه معناست؟ جامعه اسلامی باید چه اقداماتی انجام دهد تا بتواند ولی جامعه را حفظ و تقویت کند؟
امیرالمومنین(ع) به مردم فرمودند بیایید برویم جبهه. گفتند هوا سرد است بگذار هوا کمی گرم شود. امیرالمومنین(ع) فرمودند هوا گرم شده بیایید برویم جبهه با دشمنان جنگ کنیم، گفتند آقا هوا خیلی گرم است. حضرت فرمودند: «لا رأی لمن لا یُطـاع». امام در اوامر و دستوراتش حفظ می‌شود. اگر امت و جامعه اسلامی به حرف ولی جامعه گوش دادند و دستورات و توصیه‌های او را عمل کردند پیشرفت می‌کنند.
در 40 سال انقلاب ما، هر وقت مسؤولان و مردم درست به حرف خدا، پیغمبر و ائمه و ولایت فقیه گوش کردند موفق بودیم. هر جا هر کسی خواسته به اجتهاد خودش عمل یا تکروی کند یا خودش هرچه به ذهنش رسید به آن عمل بکند ضربه خورده‌ایم. اسلام دستور می‌دهد همسر و مادر خانه به حرف پدر عمل کنند. البته پــدر هـم نباید از جایگاه خودش سوءاستفاده بکند، پدر حتما باید در ولایتش در خانه محبت هـم داشــته باشـد، عدالت هم داشته باشد، گذشت و سخاوت هــم داشته باشد تا جایگاهش برای همه پذیرش داشته باشد.  
فاطمه زهرا(س) این امامت را خیلی حفظ کرد. شاید بشود گفت در بین معصومان کسی که در باب امامت و ولایت با تمام وجود ایستاد و بیشترین حرف را زد فاطمه زهرا(س) و پس از ایشان امام رضا(ع) بود. 
فاطمه زهرا(س) علی(ع) را با تمام وجود حمایت کرد؛ امام جامعه و امام امت باید حفظ و حمایت شود. فاطمه زهرا(س) با بیانش، با مالش، با جسمش، با وصیتش و با تمام وجود از علی ابن ابیطالب سلام‌الله علیه دفاع کرد. 
حفظ امام به اطاعت کردن از او است. اگر دور امام حسین(ع) بچرخیم ولی به حرف‌های ایشان گوش نکنیم امامتش را حفظ نکرده‌ایم.
یاران امام حسین(ع) 72 نفر بودند ولی امام‌شان را حفظ کردند و تا زمانی که یاران زنده بودند امام‌شان صدمه ندید و در تاریخ جاودانه شدند. یک امت 72 نفره بودند. در مباهله یک امت 5 نفره بر تمام بزرگان مسیحیان پیروز شدند. در انقلاب اسلامی یک امت 30 میلیون نفره پیروز شدیم. در دفاع‌مقدس 36 میلیون نفر بودیم و پیروز شدیم. امروز که 80 میلیون هستیم اگر تمام دنیا مقابل ما بایستند، اگر ما امت شویم پیروز می‌شویم؛ شک نکنید، این وعده خداست.
اصل سوم این است که وحدت داشته باشیم و متفرق نباشیم؛ «وأعتَصِموا بحبل‌الله جمیعاً ولا تفرقوا». امام صادق فرمودند: «نحن والله حبل‌الله»؛ این حبل‌الله که خدا فرموده ما اهل‌بیت هستیم. تفرقه بینداز حکومت کن مال ابلیس است. انگلستان هم چون نوچه ابلیس است از او پیروی می‌کند؛ تفرقه سیاسی، تفرقه مذهبی، تفرقه قومیتی. هرجا با هم بودیم و وحدت داشتیم دشمن عقب‌نشینی کرده است.
در اعتراض‌های مختلف مردم در این سال‌ها، دشمن تمام تلاش خود را کرد تا مردم را به جان هم بیندازد ولی  مردم فهیم ما تا احساس کردند دشمن می‌خواهد از این اعتراضات سوءاستفاده کند صف‌شان را از این فتنه‌گرها جدا کردند؛ فاطمه زهرا(س) نگذاشت در میان امت اسلام  تفرقه شود.
اصل چهارم این است که باید به یکدیگر خیر برسانیم. فاطمه زهرا(س) خیررسانی‌اش به حدی بود که غذای افطار خود و بچه‌هایش را داد به فقیر و یتیم و اسیر؛ «وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَىحُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا».
خیررسانی‌اش به حدی بود که بارها و بارها روی پا می‌ایستاد جواب مردم را می‌داد که مسائل شرعی‌شان حل شود. خیررسانی‌اش به حدی بود که لباس شـب عروسی‌اش را به فقیر داد. خیررسانی‌اش به حدی بود که پرده خانه‌اش را باز کرد و به نیازمند داد.
* این روایاتی که در باب ازخودگذشتگی‌های حضرت زهرا(س) می‌شنویم این مساله را در ذهن مردم به وجود می‌آورد که ما نمی‌توانیم مثل حضرت زهرا(س) به این میزان ایثار داشته باشیم. پس حضرت زهرا(س) نمی‌تواند الگوی ما باشد؛ پاسخ شما چیست؟
ما نمی‌گوییم عین حضرت زهرا(س) برویم همه زندگی‌مان را به نیازمندان بدهیم، بلکه می‌گوییم اضافه بر نیازمان را بدهیم. اگر مردم یک بخشی از اموال‌شان را به فقرا می‌دادند امروز باید حدود 20 میلیون فقیر در جمهوری اسلامی می‌داشتیم؟ عدالت را برقرار نکردیم که پولدارها روزبه‌روز پولدارتر شدند و خانه و ویلاهای چند میلیاردی و ماشین‌های آنچنانی دارند. یکی آنقدر دارد که نمی‌داند چطور مصرف کند و یکی آنقدر بی‌چیز که دارد از بین می‌رود. این فاصله طبقاتی است. این اصلی است در قرآن که ما به آن عمل نکردیم.
اهل‌بیت که علمدار ایثار و  خیر‌رسانی  به دیگران بودند، در عالم قیامت و محشر داراترین موجوداتند. هرکس خیر نرساند خودش فقیر است. یک نفر از در خانه حضرت زهرا(س) ناامید نرفت. اسیر در آیه «وَیُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْکِینًا وَیَتِیمًا وَأَسِیرًا»  اصلا مسلمان نیست و مشرک است ولی باز هم از در خانه فاطمه زهرا(س) ناامید نشد.
اصل پنجم رعایت تقواست. حدود الهی باید رعایت شود. فاطمه زهرا(س) در برابر کور هم رو می‌گرفت. پیامبر به ایشان فرمود: فاطمه جان کور که چشم ندارد شما را ببیند. گفت من که چشم دارم؛ حد الهی باید رعایت شود.
در مجموع می‌شود گفت فاطمه زهرا(س) مدیریت خانه و جامعه را به ما یاد می‌دهد.

 


Page Generated in 0/0048 sec