گروه سیاسی: مساله مهاجران افغانستانی حالا هر روز بیشتر از دیروز تبدیل به یکی از چالش‌های ذهنی جامعه می‌شود؛ چالشی که در صورت عدم دقت کافی و برنامه‌ریزی صحیح می‌تواند آغازگر دومینویی از مشکلات جدید باشد. کنترل و مهار نسبی ورود غیرقانونی اتباع از یک‌سو و فعالیت فرهنگی و رسانه‌ای برای جلوگیری از واکنش‌های خشونت‌آمیز و هیجان‌زده را می‌توان به موازات هم علاجی برای این شرایط دانست.

به گزارش «وطن امروز» پنجشنبه ‌شب خبر یک حادثه تلخ در میبد استان یزد منتشر شد. براساس اخبار منتشر شده در یک درگیری خیابانی یک نوجوان 15ساله به ضرب چاقوی یکی از اتباع خارجی به قتل رسیده بود. انتشار این خبر واکنش‌های تندی را در فضای میبد به همراه داشت تا جایی که برخی شهروندان میبدی به محل سکونت اتباع خارجی در این شهر حمله کردند. این واکنش غیرقانونی در شرایطی بود که پلیس در یک نیمروز قاتل نوجوان میبدی را دستگیر کرد. در همین زمینه معاون سیاسی - امنیتی استاندار یزد ضمن اعلام خبر دستگیری قاتل جوان میبدی در مخفیگاهش گفت: قاتل این جوان که از اتباع خارجی است، در مخفیگاهش دستگیر و آلت قتاله نیز از وی کشف شد. علی‌اکبر عزیزی در ادامه گفت: به دنبال قتل این جوان میبدی، عده‌ای از مردم شهرستان با حضور در محل نماز جمعه، دستگیری و مجازت قاتل را خواستار شدند.

* اتباع خارجی؛ فرصت و تهدید توأمان

با سرعت گرفتن دوباره ورود مهاجران افغانستانی به ایران در سال‌های گذشته اما و اگرهای زیادی درباره سرنوشت این رویه طرح شد. از سویی افغانستانی‌ها در دهه‌های گذشته زندگی مسالمت‌آمیزی را با میزبانان ایرانی خود تجربه کرده بودند و از سوی دیگر ورود غیرقانونی اتباعی که نام و مشخصات‌شان در هیچ سامانه‌ای ثبت نمی‌شود باعث شد برخی ورود این اتباع را سرآغاز بحران‌های امنیتی جدید بپندارند.

در این میان 2 گزاره غیرقابل انکار وجود داشت. نخست اینکه باید ورود غیرقانونی و بی‌حساب مهاجران به داخل خاک ایران را مهار کرد و دوم باید موج‌های تبلیغاتی ضداتباع را که عمدتا در رسانه‌های فارسی‌زبان خارج از کشور و شبکه‌های اجتماعی طرح می‌شد تضعیف کرد.

در زمینه مورد اول هرچند دستگاه‌های دولتی منفعل نبودند اما هنوز نمی‌توان مدعی شد طرح موفقی توانسته ورود گسترده اتباع غیرقانونی را مهار کند. در این باره وزیر کشور چهارشنبه هفته گذشته پیش از رخ دادن حادثه قتل در میبد درباره آخرین آمار از بازگرداندن اتباع خارجی به کشورهای‌شان گفت: حدود ۴۰۰ هزار نفر از اتباع خارجی به کشورشان عودت داده شدند ولی بخشی از آنان دوباره باز‌می‌گردند؛ متاسفانه در این زمینه قانون کافی نداریم و باید این قانون تکمیل شود تا مساله حل شود. احمد وحیدی درباره صدور شناسنامه برای اتباع گفت: صدور شناسنامه یعنی دادن تابعیت که ویژگی‌های خودش را دارد و به این سرعت داده نمی‌شود و کار سختی است.

در بحث رسانه‌ای و فرهنگی نیز هنوز متولیان امر فعالیت مسؤولانه جدی‌ای نداشته‌اند. به گونه‌ای که می‌توان ادعا کرد بیشترین نقش را در جهت دادن به افکارعمومی، شبکه‌های اجتماعی ایفا کردند؛ نقش‌آفرینی این شبکه‌ها نیز بیشتر حول تبدیل این وضعیت به یک فشار روانی و زمینه‌چینی برای یک بحران امنیتی است.

* باید با نبض روانی جامعه همراه شد

با مجموعه این اوصاف چه دستگاه‌های امنیتی و چه رسانه‌ها و دستگاه‌های فرهنگی باید بپذیرند سوژه مهاجران در یک سال گذشته یکی از موضوعات ذهنی جامعه شده است. موضوعیت یافتن این پدیده در گام اول باید به رسمیت شناخته شود تا چه در مهار ورود غیرقانونی اتباع و چه در فعالیت فرهنگی و رسانه‌ای توجه کافی به دغدغه ذهنی جامعه معطوف شود.

یقینا تبدیل موضوع اتباع به یک سوژه ملتهب که آبستن جنگ شهری و درگیری خیابانی شود یکی از نقشه‌های مورد علاقه دشمنان خارجی ایران است. این نقشه البته فاقد پیشینه تاریخی درخوری است، چرا که پیوندهای مذهبی، قومی و زبانی میان ایران و همسایگان شرقی و در کنار این پیوند، مذموم بودن اندیشه‌های نژادپرستانه در فرهنگ عمومی جامعه مانع آن شده که در دهه‌های گذشته حضور اتباع خارجی به جنگ و خشونت منتهی شود.

مهار این توطئه نیازمند آن است که رسانه‌ها و دستگاه‌های فرهنگی با روشنگری پیرامون پیوندهای تاریخی 2 ملت مانع آن تبدیل تراژدی‌هایی همچون حادثه میبد به نقطه شروع یک چرخه خشونت شوند. از سوی دیگر دستگاه‌های امنیتی باید با ارائه توضیحات دقیق، نقشه راه مواجهه با ورود گسترده اتباع غیرقانونی را توضیح دهند.