گروه اقتصادی: برای نخستین ‌بار در کشورمان اوراق مرابحه ارزی منتشر شد. پیش از این به کرات اوراق مرابحه به شکل ریالی در اقتصاد ایران منتشر شده بود و جایگاه مناسبی در تامین مالی پروژه‌های اقتصادی پیدا کرده بود. اوراق ارزی در کنار اینکه در صورت افزایش قیمت ارز مشمول سود ریالی می‌شود سود 6 درصد نیز دارد. البته در شرایط کنونی ثبات بازار ارز بعید به نظر می‌رسد سودی بیش از 6 درصد به خریداران این اوراق برسد. فارغ از امتیازاتی که این اوراق برای تهیه‌کننده دارد، می‌تواند ابزار بسیار مطمئن و خوبی برای تامین مالی صنایع بزرگ کشورمان که عمدتا نیازمند ارزهای جهان‌روا هستند باشد. در حال حاضر صنایعی مانند پتروشیمی، پالایشگاه‌ها، فولادی‌ها و... نیازمند ارز برای توسعه زنجیر خود هستند که این اوراق این ظرفیت را برای آنها ایجاد می‌کند. از نکات مثبت این روش تامین مالی غیرتورمی بودن است. یعنی احتیاج نیست دولت برای تامین مالی پروژه‌های ملی دست به انتشار پول یا ارائه تسهیلات تکلیفی که در نهایت منجر به برداشت ذخیره قانونی می‌شود بزند. همچنین فشاری نیز به شبکه بانکی کشور برای پروژه‌های پیشران وارد نمی‌شود. بخشی از ناترازی موجود شبکه بانکی ناشی از تسهیلاتی است که در اختیار صنایع بزرگ قرار داده است. به گزارش «وطن امروز»، مدیرعامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران در این باره گفت: انتشار اوراق به شکل یورو است و مبتنی بر یورو وصول می‌شود. مصارف این اوراق تحت نظارت کامل است و خرید آن از محل منابع رفع تعهد صادراتی ممنوع است، بنابراین هیچ تاثیری در بازار داخلی از لحاظ تقاضا ایجاد نمی‌کند. 

علی سعیدی گفت: خرید این اوراق از محل منابع رفع تعهد ارز صادراتی ممنوع است. حداقل سرمایه برای ورود به این اوراق یک میلیون یورو است. هر ورقه ۱۰۰۰ یورو و در هر خرید باید حداقل ۱۰۰۰ ورقه خریداری شود. 

مدیر عامل مرکز مبادله ارز و طلای ایران اظهار کرد: دوره اول عرضه این اوراق فردا انجام می‌شود. البته تا به امروز نیز با تلاش بانک ملت و شرکت پالایش خلیج‌فارس میزان پذیره‌نویسی این اوراق بیش از میزان عرضه بوده است و تمام اوراق به فروش رسیده است. این اوراق در مرحله اول به میزان ۱۰۰ میلیون یورو عرضه شده و ۲ ماه دیگر نیز ۱۰۰ میلیون یوروی دیگر پذیره‌نویسی می‌شود. بانک ملت به عنوان عامل پرداخت مسؤول صحت‌سنجی اطلاعات خریداران اوراق و دریافت و پرداخت مبالغ این اوراق است و در سری اول برای پذیره‌نویسی به عنوان عامل عمل می‌کند. 

ناشر این اوراق نیز شرکت بیدبلند خلیج‌فارس، مشاور عرضه شرکت تامین سرمایه بانک ملت، امین انتشار اوراق نیز سازمان حسابرسی و ضامن آن بانک ملت است.

بنا بر این گزارش، اوراق ارزی روش و فرصتی برای تامین مالی پروژه‌های بزرگ کشور با استفاده از منابع ارزی در اختیار بخش خصوصی است که تاکنون مغفول مانده بود. در این روش، یک پروژه مشخص و پذیره‌نویسی می‌شود و سرمایه‌گذاران با ارزهای خود این اوراق را می‌خرند و سود ارزی دریافت می‌کنند.

* اوراق مرابحه چیست؟

اوراق مرابحه (Murabahah) بر اساس نوعی از قرارداد بیع طراحی شده که با نام بیع مرابحه شناخته می‌شود و در آن فروشنده قیمت تمام‌شده کالا را که شامل قیمت خرید، هزینه‌های حمل و نقل، نگهداری و سایر هزینه‌های مربوطه است با درصد مشخصی سود به اطلاع خریدار می‌رساند و معامله در صورت توافق شکل می‌گیرد. همان‌طور که گفته شد اوراق صکوک مرابحه نیز بر اساس این قرارداد پایه‌ریزی شده است و برای تامین مالی شرکت‌هایی استفاده می‌شود که قصد خرید تجهیزات یا اموال فیزیکی دارند و در آن اوراقی با مبلغ اسمی مشخص با مقدار سود ثابتی به فروش می‌رسند که این سود در سررسیدهای مشخصی به فروش می‌رسند. این اوراق به پشتوانه همان دارایی خریداری‌شده منتشر می‌شوند و از یک‌سو منجر به تامین مالی شرکتی می‌شود که نیاز به نقدینگی دارد و از سوی دیگر با پرداخت سود به سهامدارانی که به صورت مشاع در این دارایی سهیم هستند بازدهی معینی برای این نوع سرمایه‌گذاری ایجاد می‌کند، بنابراین می‌توان گفت اوراق مرابحه اوراق بهاداری است که دارندگان آنها به صورت مشاع، مالک دارایی مالی (دینی) هستند که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است و دارنده‌ ورق، مالک و طلبکار آن دین است.

* بیدبلند با اوراق ساخته می‌شود

اولین پروژه سرمایه‌گذاری اوراق مرابحه ارزی مربوط به هلدینگ خلیج‌فارس است. عبدالعلی علی عسکری، مدیرعامل هلدینگ خلیج‌فارس در این باره گفت: پروژه‌های خلیج‌فارس با توجه به محدودیت‌های موجود عمدتا نیاز به تامین مالی ارزی دارند، بنابراین به فکر استفاده بهینه از ارز‌های ایرانیان داخل و خارج از کشور برای تامین مالی پروژه‌های بزرگ افتادیم. وی ادامه داد: خوشبختانه پروژه‌های پتروشیمی و پالایشی ارزآوری و سودآوری خوبی دارند، پروژه بیدبلند نیز در ابعاد ملی و حتی جهانی اهمیت قابل توجهی دارد که با حمایت بانک مرکزی و بانک ملت به تامین مالی آن کمک خواهد شد. گاز‌های فلری که سال‌هاست می‌سوزد و هدر می‌رود و محیط‌ زیست را آلوده می‌کند با این پروژه مدیریت و تبدیل به ثروت خواهد شد که در تامین گاز مورد نیاز کشور موثر است. مدیرعامل هلدینگ خلیج‌فارس افزود: این ابرپروژه از ۲۷ پروژه تشکیل شده و ۱۰ پیمانکار دارد. این پروژه در ۴ استان کشور در حال انجام است و از نظر وسعت بزرگ‌ترین پروژه کشور است.

* اوراق مرابحه ارزی، فشار تأمین مالی در کشور را کاهش می‌دهد

همان‌طور که اشاره شد در این روش تامین مالی فشاری به دارایی‌ها و ترازنامه بانک‌ها وارد نمی‌شود، در این باره رضا دولت‌آبادی، از مدیران بانکی گفت: در حالی که در دنیا تامین مالی کوتاه‌مدت برعهده بانک‌ها قرار دارد، در ایران علاوه بر این، تامین مالی سرمایه‌ای و سایر مواردی که باید برعهده بازار سرمایه باشد، عمدتا برعهده شبکه بانکی است. بانک‌ها با این حجم تقاضا واقعا دچار مشکل هستند. 

وی افزود: سیاست‌های جدید و درست بانک مرکزی باعث شده بانک‌ها به دنبال روش‌های جدید تامین مالی بروند. دولت آبادی تصریح کرد: با روش جدید، هم فشار به رشد دارایی‌ها و ترازنامه بانک‌ها کمتر می‌شود، هم سیاست‌های سیاست‌گذار پولی دنبال می‌شود و هم امکان اجرای ابرپروژه‌ها فراهم می‌شود، بنابراین امروز شاهد بهره‌برداری از یک طرح جدید در تامین مالی هستیم که فشار به بستر تامین مالی کشور را کم می‌کند. 

وی با اشاره به امتیازات این اوراق توضیح داد: با تامین ارزی از طریق اوراق مرابحه محدودیت پرداخت تسهیلات به سایر بخش‌ها در شبکه بانکی کمتر خواهد شد و منابع ارزی به سمت سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های مولد هدایت می‌شود، بانک ملت در این طرح به عنوان ضامن نقدشوندگی، متعهد پذیره‌نویسی و عامل فروش، دریافت و پرداخت مشارکت دارد.