محمد محمدی: پرتکرارترین واژه‌‌ای که  طی نزدیک به 30 ماهی که از ریاست محمد خزایی بر سازمان سینمایی می‌گذرد، از سوی وی بیان شده است، عبارت احیای دوباره سینما بوده است. رکود شدید ناشی از همه‌گیری کرونا اوضاع صنعت سینما را به مرحله‌ای رسانده بود که هیچ‌یک از سرمایه‌گذاران و تهیه‌کنندگان نه‌ تنها حاضر به تولید نبودند، بلکه حتی تمایلی به اکران آثار ساخته‌شده‌شان هم نداشتند، از این رو رونق دوباره سینما ‌عنوان اولویت کاری در دستور کار مدیران سازمان سینمایی دولت سیزدهم قرار گرفت.

 البته این وضع تنها اختصاص به سینما نداشت و همه هنرها از جمله تئاتر، تجسمی و موسیقی را شامل می‌شد. اسفند سال گذشته و با آغاز اکران نوروزی، آن هم در حالی ‌که ماه مبارک رمضان و نوروز پس از 3 دهه دوباره با هم تقارن پیدا کردند، آمارها حکایت از اقبال دوباره مردم به سینما داشت. در این بین نکته قابل ‌توجه اینکه تمرکز سازمان سینمایی و شورای صنفی برای برون‌رفت از رکود، پناه ‌بردن به اکران فیلم‌های کمدی بوده است؛ از «فسیل» و «شهرهرت» گرفته تا «ورود، خروج، ممنوع» و «معجزه عشق» که همگی در ژانر کمدی است. در ادامه نیز فیلم‌هایی چون «هتل» به این ترکیب اضافه شد اما در بین این فیلم‌ها تنها «فسیل» و «هتل» بودند که نه‌ تنها باعث رونق سینما شدند، بلکه با تداوم اکران فیلم «فسیل» به ‌عنوان نخستین فیلم اکران‌شده سال طی ۲۷۶ روز گذشته، این فیلم به رکوردهایی دست‌نیافتنی رسید. «فسیل» در کنار رسیدن به 7 میلیون مخاطب، نه ‌تنها در جایگاه نخست فهرست پرمخاطب‌ترین فیلم اکران شده در یک سال قرار گرفت که در جدول پر مخاطب‌ها به ‌رغم اکران 20 ساله «عقاب‌ها» با 10 میلیون و 15 ‌ساله «کانی مانگا» با 8 میلیون در جایگاه سوم قرار گرفت و با توجه ‌به 3 ماه باقیمانده از سال امکان رسیدن به جایگاه دوم هم دور از ذهن نیست. 

از طرفی اکران فیلم کمدی «هتل» با بیش از 4 میلیون تماشاگر هم ادامه دارد که با توجه به ۳ ماه باقیمانده از سال و با فرض استقبال ماهانه یک میلیون مخاطب و رسیدن به 7 میلیون، عملا می‌توان ۱۴۰۲ را سال احیای دوباره سینما توسط فیلم‌های کمدی خواند؛ موضوعی که اکنون مورد نقد بسیاری از منتقدان قرار گرفته و اساسا اهتمام و استمرار بیش از حد آثار کمدی در ساخت و اکران را باعث تضعیف سینما برمی‌شمارند. هرچند سکاندار سازمان سینمایی طی چند ماه گذشته و در سفرهای استانی صحبت از توجه و تمرکز بر اکران سایر گونه‌ها از جمله کودک، دفاع‌ مقدس و اجتماعی داشته است تا جایی که حتی در مقطعی بسیار کوتاه «فسیل» از پرده اکران در تهران کنار رفت اما بر اساس شواهد موجود از درگاه‌های فروش بلیت مشخص شد این فیلم همچنان رکورددار بیشترین سانس در اکران سینماهای تهران است.

با همه این اوصاف، پشت سرگذاشتن دوران رکود سینما و رسیدن به 18 میلیون مخاطب در ۳۶ هفته، به یکی از مهم‌ترین دستاوردهای سازمان سینمایی بدل شده و به‌ کرات نیز از سوی مسؤولان به آن اشاره شده است، هر چند همین عامل و پارامتر باعث شد تیغ تیز بسیاری از منتقدان به سمت دولت روانه شود و این میزان اقبال را صرفا به دلیل اکران یک یا چند فیلم کمدی که در تاریخ سینما خاص و ویژه هستند، بدانند و اعلام کنند این آثار اگر در هر زمان دیگری نیز اکران می‌شدند، چنین تأثیرگذاری را بر آمار مخاطبان بر جا می‌گذاشتند و عملا سیاست سازمان سینمایی را در رشد و عبور از بحران چندان مثمرثمر ندانند.

 از سوی دیگر رسانه‌های همسو و نزدیک به سازمان سینمایی نیز برای دفاع از عملکرد این دستگاه اظهار داشتند همواره و در سال‌های گذشته نیز وضعیت چنین بوده و بار مخاطب بر دوش یک یا 2 فیلم در سال قرار می‌گرفته و امسال نیز مستثنا نیست.

 این در حالی  است که با مراجعه به سالنامه آماری سینما که از سوی سازمان سینمایی هر سال به ‌عنوان سند رسمی آمار آثار اکران شده منتشر می‌شود، بسادگی می‌توان محاسبه کرد تا نیمه آذر سال جاری سهم فیلم «فسیل» از کل مخاطبان سینما ۳۶ درصد بوده است که با توجه ‌به آمار سایر فیلم‌های پرمخاطب در سال‌های اکران شده، نه‌ تنها عدد بسیار بزرگی است، بلکه در این زمینه نیز رکوردشکنی اتفاق افتاده است و عملا نقد منتقدان پیرامون نقش و سهم چند فیلم کمدی در افزایش مخاطب در سال جاری صحیح و بجا بوده است. 

فارغ از سال‌های 1399، ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱ که به دلیل اوضاع و شرایط ویژه کشور نمی‌توان جامعه آماری را با سایر سال‌ها مورد قیاس قرارداد، باید اذعان کرد تنها در سال ۸۸ فیلم «اخراجی‌ها ۲» به ‌عنوان فیلم پرمخاطب سال با 30 درصد از کل مخاطبان رکورددار این سهم پررنگ بوده که امسال با حضور «فسیل» به رده دوم سقوط کرد.

در همین راستا «عقاب‌ها» و «کانی‌مانگا» به‌ عنوان فیلم‌هایی پرمخاطب، در نخستین سال‌های اکران‌شان تنها ۴ درصد کل مخاطبان را داشتند که نشان از رونق همه فیلم‌ها در آن سال‌ها دارد. در دهه 60 میانگین سهم فیلم‌های پر مخاطب هر سال که توسط سازمان سینمایی اعلام شده است تنها ۴ درصد بوده که در دهه 70 به ۱۰ درصد و در دهه 80 به ۱۲ درصد و در دهه 90 به ۱۷ درصد رسیده است و در سال‌های ۱۴۰۰، 1401 و 1402 به ترتیب به ۳۴، ۱۸ و ۳۶ درصد رسیده است که نشان از سهم پر رنگ یک فیلم در اکران سال دارد. 

البته با توجه ‌به فرآیند رو به صعود آمار ذکر شده باید اذعان کرد دولت سیزدهم و سازمان سینمایی میراث‌دار این رشد بوده‌اند که از دهه 70 آغاز شده اما انتظار از سیاست‌ها و اقدامات سازمان سینمایی روند کاهشی این رشد بوده تا با تولیدات انجام شده حداقل در سال آینده شاهد اقبال عموم مردم و علاقه‌مندان به همه یا اغلب فیلم‌های تولید شده در سینمای ایران باشیم.

 در هر صورت آنچه از جامعه آماری مشخص است، شاید اهتمام بر ژانر کمدی در کوتاه‌مدت سینما را از گردنه بحران مخاطب عبور دهد اما استمرار بر آن بدون شک باعث تضعیف شدید سینما خواهد شد و اساسا وضعیت سینمای ایران را چه به لحاظ کیفیت و غنای محتوا که شهره سینمای دنیا بوده است به ورطه نابودی خواهد کشاند؛ از این‌ رو تلاش برای تولیدات مناسب و مطلوب باید گام بعدی سیاست‌گذاران سینما باشد تا در سال آینده شاهد اکران سایر ژانرهای سینمایی باشیم. 

همچنانکه بارقه اقبال از ژانر کودک با اکران «بچه زرنگ» طی ماه‌های گذشته، همچنین استقبال مردم از آثار دفاع مقدسی طی سالیان گذشته نشان داده جامعه ایرانی در کنار کمدی از این ژانرها و گونه‌ها نیز به ‌شرط تولید خوب و مناسب استقبال می‌کند.