ابراهیم حاتمیکیا در برنامه تلویزیونی «راز» که از شبکه چهار سیما پخش شد، درباره ساخت فیلم «چ» گفت: ساخت فیلم را همیشه مثل سبدی که در رودخانه نیل میاندازیم تصور میکنم، یعنی ساخت فیلم باید انجام شود ولی باید برای استقبال از آن توسط مخاطبان به خدا توکل کرد. به گزارش تسنیم، کارگردان کشورمان با بیان اینکه ساخت فیلم «چ» یک ریسک بود، تصریح کرد: تا به حال چنین تجربهای نداشتم و از جنگ با افرادی که شناختهایی متفاوت از چمران داشتند، میترسیدم چرا که باید به آنها حرف مستقل خودم را میگفتم و قطعا این موضوع مسائل مختلفی را میطلبد.
متأسفم که وضعیت فرهنگ به جایی رسید که خود رهبری به میدان آمدند
کارگردان کشورمان ادامه داد: متاسفم از اینکه وضعیت فرهنگی به جایی برسد که رهبری خودشان مستقیما به این مساله اشاره کردند و امیدوارم مسؤولان تنها با یک ابلاغیه و بیانیه، موضوع فرهنگ و دغدغههای رهبری را تمام نکنند. حاتمیکیا با بیان اینکه انتظار دارم مسؤولان بعد از دید و بازدیدهای نوروزی درباره نکات مورد توجه رهبری در حوزه فرهنگ تشکیل جلسه دهند، تصریح کرد: مساله من سینما نیست، بلکه من قبل از اینکه فردی سینمایی باشم، خود را مدافع چنین جریانها و مسائلی میدانم؛ از این رو باید این مسائل گفته شود.
وی با بیان اینکه متاسفانه چمران و مسائل از این دست، دغدغه افراد نیست، افزود: آنها طوری درباره چمران صحبت میکنند که گویی در حال صحبت از مسالهای در کوبا هستند، در حالی که ما از کشورمان صحبت میکنیم، کشوری که تصورمان این بود به محض باز شدن درهای مذاکره به سرعت مشکلات حل میشود ولی میبینیم اینگونه نیست. ملت و جامعه آرمانی، دشمنان زیادی دارد و دشمنان انبوه ما نشاندهنده بزرگی ما است، از این رو نشان دادن چنین مسائلی در سینما جلوه دارد. کارگردان «چ» با بیان اینکه اگر الان شهید چمران زنده بود، نمیدانستم در کدام جایگاه قرار داشت، تصریح کرد: با این حال قطعا وی درباره مسائل امروز کشور تحلیلی داشت و به نظرم سینماگر هم باید از مسائل روز تحلیلی داشته باشد و با توجه به آنها کاری کند. حاتمیکیا با اشاره به هیاهیوی جشنواره فیلم فجر گفت: از افتادن در آن وضع متنفر بودم ولی وظیفه خود میدانستم مسائلی را مطرح کنم. من گاهی اوقات جیغ میزنم و هیاهو به پا میکنم که این جیغ نشاندهنده مشکلاتی است. متاسفانه وقتی حرف میزنم عدهای میگویند حاتمیکیا که خوب خورده و برده است ولی اینگونه نیست و باید مسائل را مطرح کنیم. وی با بیان اینکه باید افرادی باشند که از جشنواره فیلم فجر صحبت و انتقاد کنند، تصریح کرد: این جشنواره مانند سینمای جنگ است و باید برای این نوع از سینما هم این اتفاق رخ دهد چرا که وظیفه سینمای جنگ، ساخت فیلمهای این حوزه است. این کارگردان با اشاره به «آژانس شیشهای» گفت: این یک فیلم اجتماعی است ولی به مساله جنگ هم میپردازد. به عقیده من سینمایی که بیشتر به مردم نزدیک باشد، سینمای موفقتری خواهد بود، متاسفانه روی این مسائل کار نشده و امیدوارم بعد از صحبتهای رهبری درباره فرهنگ شاهد اتفاقات و تحلیلهای جدیدی در این حوزه باشیم. حاتمیکیا با بیان اینکه انتظار دارم افراد نالههایم را تحلیل کنند، اظهار داشت: متاسفانه به جای تحلیل، افرادی میگویند حاتمیکیا هرطور که دلش میخواهد فیلم میسازد و هر مقدار هم پول میخواهد در اختیارش است.
اگر به هشدار رهبری درباره فرهنگ توجه نشود، من باز هم جیغ میکشم
وی با بیان اینکه متاسفانه همیشه مسؤولان فرهنگی عقبتر از ما بودهاند، ادامه داد: سینماگران همیشه با دغدغه فیلم ساختهاند و نگرانیشان هم تایید اثرشان بوده، چرا که گاهی فیلمهایی ساخته شده که مورد قبول واقع نشده است. مسؤولان جدید فرهنگی عنوان کردهاند میخواهند حرفهای نگفته در سینما گفته شود که امیدوارم این اتفاق بیفتد چرا که اگر به هشداری که رهبری در خصوص فرهنگ دادهاند، توجه نشود، من باز هم جیغ خواهم کشید. حاتمیکیا گفت: بخشی از هیاهوهای برپا شده مربوط به مسائل سینمایی و شهرت و... است و نگرانی اصلیام این است که مسؤولان فرهنگی هم گول این مسائل را بخورند، به طور مثال وقتی قطاری در هندوستان از ریل خارج میشود عدهای دنبال مشکل میگردند و عدهای هم مرتاضی را میبینند که باعث این اتفاق شده؛ سینمای ما هم همین طور است. حاتمیکیا در بخش دیگری از صحبتهایش با بیان اینکه وقتی وارد سینمای دفاع مقدس نمیشویم و آن را تحلیل نمیکنیم، باید بگوییم که سینمای جشنوارهای زنده باد، افزود: چرا که این سینما با کمترین هزینه فیلم میسازد و حتی سازندگانش میتوانند با تور به کشورهای دیگر هم سفر کنند؛ در حالی که ما با این کار سینما را ویران کردهایم. چه تعداد از بزرگان سینمای جشنوارهای عاقبت به خیر شدهاند؟ بسیاری از آنها نه در کشورهای دیگر جایی برای ماندن دارند و نه دیگر توانایی ساخت فیلم را در کشور دارند.
جای ژنرال آوینی در فرهنگ و سینمای امروز خالی است
وی با بیان اینکه جریان نقد در کشور جریان ترجمهای است، اظهار داشت: الگو را از کشورهای غربی گرفتهایم و با این الگو فیلمهای ایرانی را تحلیل میکنیم، در حالی که مردم اینگونه به سینما نگاه نمیکنند. حاتمیکیا گفت: فیلمی به اسم چ را ساختم و قطعا هیاهوهایی هم برپا شده است، در حال حاضر جای شهید آوینی را برای ارائه یک تحلیل درست از نالههایم خالی میبینم؛ زمانی که وی زنده بود حتی درباره مسائل زندگیام هم با وی صحبت میکردم ولی الان چنین کسی را در اطرافم ندارم. وی با بیان اینکه در حال حاضر نیز افرادی هستند که قلم در دستشان است، گفت: با این حال کسی مثل شهید آوینی که قلمی قدرتمند داشته باشد، وجود ندارد که در توفانهای شدید فعلی ساحل را به ما نشان دهد. البته زمان شهادتش این خلأ را احساس نکردم ولی امروز حس میکنم. این کارگردان با بیان اینکه وقتی شهید آوینی زنده بود، در بسیاری از محافل حرف درباره وی بود، اظهار داشت: شهید آوینی همیشه جلوتر از بقیه میایستاد و همین مساله باعث ایجاد مخالفت با وی شده بود. هنوز برخی مقالات و مطالب شهید آوینی برایمان تازه است و به عقیده من، وی منشوری بود که انوار زیادی را در همه زمینهها از خود ساطع میکرد که متاسفانه بخشی از آنها را نادیده گرفتهایم. حاتمیکیا گفت: شهید آوینی از مادرش اینگونه زاده نشد، بلکه مسیرها و فراز و فرودها و گناههایی را پشت سر گذاشته و وی از جنس حضرت آدم است و حتی هبوطش هم مقدس بود و ما باید این مسائل را مطرح کنیم. در واقع متاسفانه فرهنگ رسمی به شهید آوینی قبل از انقلاب نمیپردازد و همین مساله باعث میشود که افراد احساس کنند آوینی از اول اینگونه بوده و نتوانند از وی الگو بگیرند.
وی افزود: گاهی انتقاداتی هم به نگاه انتخابگرانه شهید آوینی شده بود و به همین دلیل عدهای با وی مخالفت میکردند؛ به عبارت دیگر شهید آوینی میخواست قالب فرهنگی را بشکند و همین مساله باعث مخالفتهای دیگران با وی شده بود. این هنرمند با بیان اینکه شهید آوینی از نشان دادن چهرهاش در تلویزیون و... اکراه داشت، اظهار کرد: اعتقاد دارم مسیر فیلمسازی شهید آوینی هم دستخوش تغییراتی بود، به عبارت دیگر وی در یک دورهای با سینمای داستانی مخالف و معتقد بود سینمای داستانی چون نسبتی با تخیل دارد و تخیل هم با وهم و فردیت انسان و نفس در ارتباط است، برای مخاطب گمراهی میآورد و عنوان میکرد این مسائل در سینمای مستند به حداقل میرسد، البته شهید آوینی بعد از تمام شدن جنگ به دلایلی به سمت سینمای داستانی سوق پیدا کرد.