معصومه معقولی: این روزها مجموعه «سرزمین مادری» توانسته مخاطبان زیادی جذب کند و خیلی‌ها مشتری پر و پا قرص این مجموعه داستانی شده‌اند؛ مجموعه‌ای که کمال تبریزی آن را سال‌ها پیش ساخت و حتی چند قسمت از آن نیز در همان سال‌ها پخش شد اما به دلیل بروز بعضی انتقادات قومیتی به مجموعه، پخش این سریال متوقف شد. حالا اما بعد از گذشت چند سال و انجام اصلاحات لازم «سرزمین مادری» خوش درخشیده است. به بهانه پخش این مجموعه با یکی از کارشناسان برجسته حوزه فیلم و سریال به گفت‌وگو نشستیم؛ نظرات جبار آذین درباره این مجموعه خواندنی است.

مدرس و منتقد سینما و تلویزیون با بیان اینکه «سرزمین مادری» سریالی هویت‌محور و موضوع آن ایران است که رویدادهای تاریخ معاصر کشور را بخوبی به تصویر می‌کشد، گفت: به واقع یکی از امتیازهای ویژه این سریال نگاه پژوهشگرانه آن به تاریخ معاصر است.

جبار آذین در گفت‌وگو با «وطن امروز» درباره سریال سرزمین مادری که با وقفه 10 ساله روی آنتن تلویزیون رفته، گفت: در واقع این نخستین بار نیست که یک مجموعه تلویزیونی به دلایل مختلف از جمله نگاه‌های متفاوت به مضامین و محتوای سریال‌ها و... در مرحله پخش متوقف می‌شود؛ پیش‌تر هم موارد اینگونه داشته‌ایم.

وی با بیان اینکه گاه در عدم پخش این سریال‌ها نظرهای اعتراضی مردم هم دخیل بوده است، گفت: گاه به دلیل پرداخت ناقص یا ضعیف یک سریال به مسائل قومی و بومی و حتی آداب و سنت‌ها و لهجه آن قوم، مردم آن شهر و دیار با پخش سریال دچار مشکل شده‌اند که در نتیجه باعث شده است جلوی پخش سریال گرفته شود. این اتفاق به‌نحوی دیگر در پخش سریال سرزمین مادری افتاد که 10 سال در پخش آن وقفه حاصل شد ولی اکنون به‌ طور مستمر از شبکه 3 سیما پخش می‌شود.

مدرس و منتقد سینما و تلویزیون افزود: واقعیت این است آنچه در سریال سرزمین مادری به آن توجه شده، برگرفته از مضامین تاریخ معاصر ایران است و ساختار هنری سرزمین مادری به ‌گونه‌ای است که حتی گذر زمان هم نتوانسته به آن لطمه وارد کند. برای همین با استقبال عمده مخاطبان روبه‌رو شده است.

آذین با بیان اینکه این وقفه چند ساله نتوانسته به محتوا، مضمون و ساختار سرزمین مادری آسیب وارد کند، اظهار کرد: موضوعی که این سریال به آن می‌پردازد، یک سوژه تاریخی است که هیچ‌گاه به ‌لحاظ تاریخی جایگاه و موضوع آن تغییر نمی‌کند و در کنار جذابیت‌های هنری اثر، توانسته علاقه‌مندان را با خود همراه کند.

وی ضرورت توجه به سلیقه و رویکرد مردم در سریال‌سازی‌ها را مهم برشمرد و گفت: در تلویزیون شوراهایی وجود دارد که قبل از ساخت و پخش، باید فیلمنامه از فیلتر آنها عبور کند تا یک اثر هنری به مرحله پخش برسد. وجود یک روال بسیار قانونمند، شایسته و تخصصی پیش از تولید و حین تولید کمک می‌کند یک سریال و فیلم بعد از صرف وقت و هزینه و تلاش عوامل آن، در مرحله پخش متوقف نشود.

آذین در پاسخ به اینکه سیاست تلویزیون را در احیای سریال‌های متوقف مانده چون سرزمین مادری چگونه ارزیابی می‌کنید، گفت: با توجه به اینکه ریاست تلویزیون در این 2 سال تغییر کرده و با آمدن آقای جبلی مسائلی مطرح شده که امیدوارکننده‌ است؛ به این شکل که هویت‌محوری و عدالت‌گستری در تلویزیون را که در اصل توصیه رهبر معظم انقلاب به اهالی هنر است، در دستورکار قرار داده و دنبال می‌کند، پخش این سریال نیز اقدامی مثبت ارزیابی می‌شود.

مدرس و منتقد سینما و تلویزیون افزود: سریالی مانند سرزمین مادری یک سریال هویت‌محور و موضوع آن ایران است و رویدادهای تاریخ معاصر کشور را بخوبی به تصویر می‌کشد. این حرکت نشان‌دهنده این است که امروز توجه به معنا و محتوا و ساختار هنری نسبت به سابق در تلویزیون دگرگون ‌شده است و به سمت تکامل پیش می‌رود و در همین چارچوب و با همین نگاه است که برخی از این سریال‌ها مانند سرزمین مادری مجدد پخش می‌شود.

وی سیاست تلویزیون را در احیای سریال‌های متوقف مانده، احترام به هنر و هنرمند عنوان کرد و گفت: این کار بسیار کار درست و ارزشمندی است، چرا که هزینه بیت‌المال صرف ساخت آن شده و البته خود این آثار هم آثار ضعیف و بدی نیستند اما متأسفانه در برهه‌ای به‌ گونه‌ای مظلوم واقع شده‌اند.

آذین درباره ستارگان زیادی که در این سریال بازی کرده‌اند و اکنون پس از گذشت 10 سال اغلب آنها در تلویزیون و رسانه ملی فعالیتی ندارند، گفت: در سال‌های اخیر به علت یکسری مسائل اجتماعی و سیاسی، همکاری تلویزیون با تعدادی از این هنرمندان ادامه نیافت یا برخی از آنان خود تمایلی به ادامه کار با تلویزیون نداشتند. 

پخش سریال «سرزمین مادری» که ده‌ها هنرمند چهره در آن ایفای نقش داشته‌اند و نیز بازپخش سریال‌هایی را که در آنها ستارگانی حضور داشته‌اند که در حال حاضر به‌ هر نحو در آثار تلویزیونی حضور ندارند، می‌توان به معنای این دانست که تلویزیون به ‌عنوان یک رسانه ملی و نه صرفا یک دستگاه و جریان گروهی و سیاسی، درهای خود را به روی تمام هنرمندان باز کرده است.

وی اضافه کرد: این حرکت نشان‌دهنده این است که تلویزیون با نگاه بسته به هنر و هنرمند نگاه نمی‌کند و‌ از این کار می‌توان به‌ عنوان حرکت مثبت و گسترده شدن افق رسانه ملی نسبت به مدیریت‌های پیشین یاد کرد.

آذین در رابطه با به تصویر کشیدن گروه‌ها و قشرهای مختلف مردم در بستر تاریخ معاصر در سریال سرزمین مادری گفت: یکی از امتیازهای ویژه این سریال، نگاه پژوهشگرانه آن به تاریخ معاصر است. شرایط سیاسی و اجتماعی آن دوران بخوبی در سرزمین مادری قابل‌ مشاهده است. ما سریال‌هایی زیادی با موضوع تاریخ معاصر داشته‌ایم اما این سریال بسیار قوی به این مسائل توجه داشته است که ما تا قبل از این سریال به این شفافی شاهد گویش‌ها و فرهنگ‌ها و مناسبات اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و همین‌طور برخوردهای افراد مختلف و جریان‌های فعالی که در داخل حکومت و در میان مردم وجود داشته‌اند، نبوده‌ایم.

مدرس و منتقد سینما و تلویزیون افزود: قبل‌تر به دلایلی چون سلیقه و دیدگاه توده‌ای‌هراسی یا چپ‌هراسی ، سعی می‌شد به جریان‌های دگراندیش و تفکر غیراسلامی پرداخته نشود یا اگر پرداخته می‌شد، سعی شده بود که آن را با نگاه منفی، بسیار منفور، تاریک و البته بسیار ضعیف مورد شماتت قرار دهند و می‌توان گفت نگاه شفاف تاریخی و عالمانه به تاریخ نبود اما در این سریال ما شاهد فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی توده‌ای‌ها در کنار ملی‌گراها و مذهبیون هستیم که نشان‌دهنده واقعیت آن دوران است که به نظر بسیار دقیق پرداخت شده و نشان‌دهنده این است که مخاطبان جوان امروز می‌توانند درس‌هایی آموزنده از تاریخ معاصر را بدون تحمیل هیچ‌گونه نظر و یک‌جانبه‌نگری دریافت کنند.

آذین آسیبی را که یک اثر ممکن است پس از سال‌ها پخش نشدن برایش اتفاق بیفتد، به‌ روز نبودن موضوع آن اثر برای مخاطب عنوان کرد و ادامه داد: به طور کلی ممکن است در مدتی که سریال دچار وقفه در تولید و پخش می‌شود، تحولاتی در جامعه شکل بگیرد که نیاز جامعه را به یکسری آثار جدیدتر نشان دهد، حتی ممکن است با تغییرات مدیریتی روبه‌رو بشویم که نگاه سلیقه‌ای به آثار تولیدی را محتمل کند یا نیاز جامعه به سمتی برود که باید برای تولید سریال و فیلم به آن موضوعات روز پرداخته شود و مردم دیگر نتوانند با آن سریال که برای سال‌ها پیش است و موضوعیتی با مسائل روز جامعه ندارد، ارتباط برقرار کنند.

 وی در پایان به «وطن امروز» گفت: بازیگران و تمام عوامل تولید که زحمات زیادی برای ساخت اثر کشیده‌اند و وقت، عمر و انرژی خودشان را برای آن کار گذاشته‌اند، با توقف آن دچار دلسردی می‌شوند. پس نیاز است  ‌هنگام تولید و حتی پیش از آن، همکاری و تعامل شایسته‌ای بین هنرمندان و مسؤولان شکل بگیرد تا پخش هیچ سریالی به دلایل مختلف متوقف نشود.