مهدی بختیاری: طی روزهای اخیر تعداد انبوهی از پهپادهای جت «کرار» مجهز به سامانه موشکی «مجید» تحویل یگان‌های مختلف پدافند هوایی ارتش شد. این پهپادها با تجهیز به موشک مجید می‌توانند علاوه بر انجام عملیات ضداهداف زمینی ـ که در گذشته محقق شده بود ـ در نبردهای هوایی نیز شرکت کنند.

جمهوری اسلامی ایران از ابتدای انقلاب اسلامی تحت شدیدترین تحریم‌های بین‌المللی قرار داشته و در این میان، حوزه نظامی ـ بویژه هوایی ـ بیشترین بار را تحمل کرده است.

ناوگان هوایی ایران با عمر زیاد، نیازمند یک نوسازی گسترده و ارتقای پرنده‌هاست و در طول این سال‌ها نیز سعی شده است در کنار تلاش برای خرید تجهیزات جدید (که به نظر می‌رسد بعد از مدت‌ها، در مراحل نهایی خود قرار دارد) با تقویت دیگر حوزه‌ها نظیر پهپاد و موشک، تا حدی برخی از این کمبودها جبران شود.

اینکه اساسا چقدر پهپاد و موشک می‌تواند خلأ جنگنده‌های با سرنشین را جبران کند، موضوع این یادداشت نیست ولی بدون تردید در نبردهای امروز دنیا (همانطور که موارد بسیاری را در جنگ‌های اخیر نظیر جنگ روسیه و اوکراین شاهد بودیم) پهپاد نقش موثر و تعیین‌کننده‌ای دارد. کشورمان از اواسط سال‌های دفاع‌مقدس یعنی از 4 دهه پیش، تمرکز زیادی بر هواپیماهای بدون سرنشین داشت که این تمرکز اگر چه در مقطعی کمرنگ شد اما در سال‌های اخیر به نظر می‌رسد پهپاد آنقدر در ایران رشد داشته که در کنار حوزه موشکی، ۲ بازوی مهم دکترین دفاعی کشورمان محسوب می‌شوند.

انواع پهپادها در کلاس‌های مختلف با ماموریت‌های رزمی و شناسایی در یگان‌های مختلف نیروهای مسلح وجود دارد اما پروژه «رسول» (تجهیز کرار به موشک هوا به هوای مجید) یک گام جدید برای افزایش دایره عملیاتی پهپادها در نبرد هوایی است که به واسطه آن، با بهره‌گیری از پهپاد‌های ارتقایافته به موشک هوا به هوای بومی، توانایی ردگیری و درگیری علیه هرگونه پرنده و اهداف متخاصم در برد عملیاتی حاصل شده است. پهپاد کرار نخستین پهپاد ایرانی با موتور جت است که تا امروز به انواع تسلیحات رزم زمینی و هوایی مجهز شده و یکی از مهم‌ترین محصولات حوزه پدافندی نیز محسوب می‌شود.

الحاق گروه‌های پروازی پهپاد «کرار» به سازمان رزم نیروی پدافند هوایی ارتش یک ویژگی مهم دیگر هم دارد و آن ارزان‌سازی دفاع هوایی است. طی سال‌های اخیر نیروهای‌ مسلح در بخش‌های مختلف و بویژه پدافند هوایی، توان ویژه‌ای را برای خودکفایی در این حوزه صرف کرده‌اند؛ رویکردی که تقویت توان پهپادی و همچنین «طرح رسول» از دستاوردهای آن محسوب می‌شود.

موشک پدافندی «مجید» که روی پهپادهای «کرار» نصب شده و در قالب گروه‌های پهپادی، توان‌ رزم پدافند هوایی کشور را وارد مرحله نوینی کرده، دارای قابلیت‌های مهمی است که می‌تواند به ۲ صورت حرارتی و تصویری هدف را در برد 8 کیلومتری ردگیری و دنبال کند.

این موضوع در حقیقت مفهوم جدیدی از پدافند هوایی با عنوان «پدافند هوایی هواپایه بدون سرنشین» را دربرمی‌گیرد و می‌تواند یک رشد جدی در افزایش توان بازدارندگی باشد.

سرمایه‌گذاری ایران بر حوزه پهپادی، البته به شدت از سوی کشورهای غرب نیز تحت رصد قرار دارد. اذعان فرمانده اسبق سنتکام بر کارآمدی پهپادهای ایرانی و همچنین تجهیز متحدان جمهوری اسلامی در منطقه به این پرنده‌ها، در عمل، نیروهای فرامنطقه‌ای و متحدان‌شان در جنوب و غرب آسیا را با چالش‌های جدی روبه‌رو کرده و برای همین است که کشورهای غرب بویژه آمریکایی‌ها به‌شدت به دنبال متوقف کردن مسیر رشد پرنده‌های بدون سرنشین ایران هستند.

با این حال به نظر می‌رسد جمهوری اسلامی ایران نه تنها در طراحی و ساخت و به‌کارگیری این تجهیزات مصمم است بلکه یکی از مهم‌ترین محصولات در سبد صادرات نظامی خود را هم همین پهپادها تعریف کرده است.

راه‌اندازی خط تولید پهپاد در برخی کشورها و صادرات این محصولات به کشورهای دیگر، نشان‌دهنده عزم ایران در توسعه توان پهپادی خود است. با دستیابی به توان رزم هوایی در پهپادهای ایرانی ـ که جت کرار و موشک مجید نخستین نمونه آن هستند ـ باید منتظر ماند تا دیگر پهپادها نیز در آینده نزدیک به تسلیحات مشابه مجهز شوند؛ اقدامی که برنامه پدافند هوایی ایران را که به فرموده فرمانده معزز کل قوا در اولویت قرار دارد، چند پله جلوتر خواهد برد.