گروه سیاسی: کمتر از یک هفته پس از دیدار رئیس‌جمهوری اسلامی ایران با همتای روس خود در مسکو، به نظر می‌رسد ۲ کشور کار روی یک توافق جامع را تسریع کرده‌اند. این در حالی است که ایران پس از عضویت رسمی در پیمان شانگهای و اتحادیه اقتصادی اوراسیا که روسیه، عضو محوری هر دوی آنهاست، تنها 18 روز دیگر با دعوت مستقیم روس‌ها و 4 کشور دیگر عضو اتحادیه بریکس، به عضویت کامل آن درخواهد آمد.

این هفته وزارت خارجه روسیه با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد مسکو و تهران توافق کردند کار روی توافق بزرگ و جدید را سرعت بخشند. به گزارش خبرگزاری رویترز، مقر دستگاه دیپلماسی روسیه در آسمان‌خراش میدان سنایا فقط از «یک توافق جدید و بزرگ» نام برده اما به جزئیات مربوط که این توافق ناظر به کدام بخش از همکاری‌های سیاسی، تجاری و نظامی فزاینده بین تهران و مسکو است اشاره نکرده است.

در این بیانیه آمده: پس از گفت‌وگوی تلفنی‌ای که 11‌دسامبر (دوشنبه) میان وزرای خارجه ۲ طرف به ابتکار طرف ایرانی انجام شد، با تسریع کار برای تکمیل تصویب یک توافقنامه بزرگ بین‌دولتی که در مرحله بالایی از آمادگی قرار دارد، موافقت شد.

در همان روز دوشنبه، خبرگزاری اسپوتنیک روسیه گزارش داده بود سرگئی لاوروف و حسین امیرعبداللهیان ضمن تماس تلفنی و گفت‌وگوی تفصیلی درباره موضوعات مهم همکاری‌های دوجانبه در توسعه نتایج مذاکرات گسترده بین روسای‌جمهور ۲ کشور که 7 دسامبر در مسکو برگزار شد، توافق کرده‌اند که در جهت تکمیل تصویب توافقنامه جدید بین‌دولتی حداکثر شتاب لازم را به خرج دهند.

پنجشنبه گذشته حجت الاسلام و المسلمین سیدابراهیم رئیسی طی دومین سفر خود به روسیه از زمان تصدی قوه مجریه طی کمتر از ۲ سال، گفت‌وگوهای دومرحله‌ای مهم و مفصلی را با ولادیمیر پوتین انجام داد. در این گفت‌وگوی رودررو که در تالار دیدارهای رسمی کرملین آغاز شد  و سپس در یک نشست شام کاری ادامه پیدا کرد، علاوه بر موضوع حمایت از غزه، موضوعات مهمی درباره توسعه روابط 2 کشور مطرح شد. یکی از نشانه‌های اهمیت این دیدار این بود که بلافاصله پس از بازگشت پوتین از سفرهای دوره‌ای‌اش به امارات و عربستان برای توسعه روابط مسکو با کشورهای عرب خاورمیانه صورت گرفت. به عبارت دیگر، رئیس‌جمهور ایران و همتای روس او به نوعی فرصتی برای جمع‌بندی اوضاع خاورمیانه به دست آوردند. 

همچنین رئیس کاخ کرملین درست پس از مشایعت میهمان ایرانی خود، بامداد جمعه گذشته، نامزدی‌اش برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۴ روسیه را اعلام کرد.

با اینکه این دیدار ذیل تاکید رسانه‌ای و اظهارنظرهای ۲ طرف درباره وضعیت اضطراری  برگزار شد اما قطعا ۲ طرف، عمده گفت‌وگوهای 5 ساعته‌شان را به روابط در حال رشد فیمابین اختصاص دادند. 

بر اساس آنچه از محتوای این مذاکرات منتشر شده، پوتین ضمن استقبال از دعوت رئیسی برای سفر مجدد به تهران، تاکید کرده بود گردش مالی روسیه و ایران تنها در سال گذشته ۲۰ درصد رشد داشته است. او همچنین گفت:«امضای توافقنامه تجارت آزاد بین اتحادیه اقتصادی اوراسیا و ایران در پایان دسامبر فرصت‌های بیشتری برای گسترش همکاری‌ها میان مسکو و تهران ایجاد می‌کند».

پیوندهای تهران و مسکو در مجامع بین‌المللی بویژه در قالب اتحادیه بریکس نیز در ماه‌های اخیر بازتاب جهانی داشته است؛ از جمله همکاری ۲ کشور برای معماری نظم نوین غیرغربی و همچنین برای ایجاد اجماع جهانی علیه جنایات رژیم صهیونیستی در غزه. همچنین توسعه روابط نظامی ۲‌کشور چشمگیر بوده است و اخیرا خبرهایی درباره دریافت نخستین سری جت‌های آموزشی پیشرفته یاک 130 و جنگنده‌های نسل 4+ سوخو 35 روسیه توسط ایران منتشر شد.

از سوی دیگر کاظم جلالی، سفیر کشورمان در مسکو نیز پس از دیدار رئیس‌جمهور از کرملین از جهش بزرگ روابط روسیه و ایران طی ۳ سال آینده خبر داد. او گفت: «تلاش ایران برای آشنایی تجار ایرانی با فضای جدید اقتصادی روسیه؛ در ۲ تا ۳ سال آینده جهش بزرگی در روابط ۲ کشور ایجاد خواهد کرد. ما متعهد هستیم که تجارمان با فضای جدید اقتصادی روسیه آشنا شوند و با توجه به اقدامات انجام شده موانع کاهش می‌یابند. پیش‌بینی می‌کنم طی ۲ تا ۳ سال آینده یک جهش بزرگ در روابط بین ۲ کشور ایجاد شود».

جلالی ۲ روز پیش از گفت‌وگوی تلفنی لاوروف و امیرعبداللهیان، با مقایسه تعداد سفرهای بازرگانان و هیات‌های اقتصادی بین ۲ کشور طی ۲ سال گذشته با کل دوران قبلی تاریخ روابط ۲ کشور، آن را بی‌سابقه خواند و گفت: «شرایط جدیدی که ایجاد شده مطالبات جدیدی را مطرح می‌کند، بنابراین لازم است در این باره فعالانه‌تر عمل شود».

در فاصله بازگشت رئیسی از مسکو تا بیانیه اخیر وزارت خارجه روسیه درباره توافقنامه جامع و  بزرگ، شاهد یک رویداد مهم دیگر در روابط ۲ کشور بودیم و آن تصویت توافقنامه تهران - مسکو در زمینه ‌ ارتباطات اطلاعاتی در مجلس بود.

نمایندگان مجلس یکشنبه این هفته با اکثریت آرای ۱۸۰ رای موافق، کلیات لایحه موافقتنامه همکاری را در حوزه امنیت اطلاعات بین دولت جمهوری اسلامی ایران و دولت فدراسیون روسیه تصویب کردند.

ابراهیم عزیزی، نایب‌رئیس اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی در این زمینه به اسپوتنیک گفت: «بیشتر تبادل اطلاعات در حوزه‌های آی‌تی و موضوعاتی است که درباره الکترونیک وجود دارد، هر ۲ طرف در این موافقتنامه تعهد کردند تبادل به صورت متقابل باشد و تعهدات هم در این موافقتنامه کاملا واضح و روشن است، قرار است بر اساس این موافقتنامه ۲ کشور تبادل اطلاعات در حوزه‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بویژه در حوزه‌ آی‌تی و الکترونیک داشته باشند».

او با یادآوری این نکته که کشورهای دارای روابط اقتصادی و تجاری در حوزه‌‌های امنیتی هم نقاط مشترکی دارند و در سایه توافقات فی‌مابین تلاش می‌‌کنند روابط خود را نظم‌دهی و انضباط‌بخشی کنند، افزود: «به طور طبیعی این موافقت‌نامه‌ها لازمه ادامه رشد و تعالی هر نظام سیاسی است، از این جهت امری کاملا پذیرفته شده است و موضوع تازه‌‌ای نیست که صرفا بین ایران و روسیه باشد، ضمن اینکه این موافقتنامه تعهدات طرفینی دارد».

دوشنبه هفته گذشته نیز مجلس لایحه‌ای دیگر در رابطه با همکاری فرهنگی ۲ کشور را به تصویب رسانده بود. این لایحه مربوط به توافقنامه‌ای بود که حدود ۲ سال قبل بین ایران و روسیه امضا شده و در دومای دولتی روسیه هم به تصویب رسیده بود اما در نوبت کارشناسی و رسیدگی در مجلس شورای اسلامی مانده بود.