گروه فرهنگ و هنر: شامگاه دوشنبه 20 آذر جمعی از اهالی سینما به همراه مدیران سازمان سینمایی در نشستی با حضور رئیس سازمان برنامه و بودجه به بررسی مشکلات و معضلات موجود در حوزه اقتصاد سینما پرداختند. در این نشست هنرمندان و تهیه‌کنندگان با اشاره به برپایی این جلسات به جهت ارتقای ظرفیت‌های بودجه‌ای سینما و تقویت بنیه اقتصادی، اهتمام ویژه سازمان‌های اقتصادی دولت برای شتاب بیشتر در حل معضلات سینما را خواستار شدند. 

«سیدجمال ساداتیان» از تهیه‌کنندگان باسابقه سینمای ایران در این نشست با اشاره به ظرفیت‌های سینما برای تولید سالانه 400 تا 500 فیلم گفت: سینما مرکز گردشگری است اما با ارزان‌ترین قیمت فعال است. سینما کارکرد بسیاری دارد. ما ظرفیت تولید سالی ۴۰۰ تا ۵۰۰ فیلم را داریم که گویا قرار نیست از آن خوب استفاده شود. باید با بسترسازی تولید، از این ظرفیت استفاده شود تا جایگاه سینما را ارتقا دهیم. ما چقدر باید سیاست خارجی فعالی داشته باشیم تا مثلا کارکرد یک اثر را که در دنیا زبانزد می‌شود، داشته باشد؟ ما چقدر می‌توانستیم ظرفیت‌های نمایشی را افزایش دهیم؟ باید تبصره یا سرفصلی در لایحه بودجه فرهنگ و هنر برای فضاهای فرهنگی در نظر گرفته شود تا دستاوردهای خوبی در سال‌های بعد داشته باشیم. این جلسه بهانه‌ای شد تا «وطن امروز» در گفت‌وگو با سیدجمال ساداتیان به ابعاد بیشتری از وضعیت اقتصادی سینما بپردازد.

* * *

* آقای ساداتیان! ابتدا و پیش از پرداختن به حوزه اقتصاد سینما لطفا درباره کارکرد‌های سینما و تاثیرگذاری این هنر بر بدنه اجتماعی و توقعات اهالی هنر از دولت بفرمایید؟  

هنر از زمان خلقت انسان بوده و حتی در آثار باستانی نیز دیده می‌شود؛ پس بحث تئاتر و موسیقی از قدیم‌الایام در زندگی بشر نقش کلیدی داشته است. در سال‌های اخیر نیز که بحث تصویر و سینما وارد شد، متوجه شدیم گستره این نفوذ چقدر زیاد شده است. به خصوص با ورود تکنولوژی دیجیتال، کارکرد سینما در دنیا بسیار زیاد شده است تا جایی که هیتلر هم معتقد بود می‌توان با چند فیلم جهانگشایی کرد. کاملا مشخص است که وقتی بسترها و زیرساخت‌های سینما مهیا شود، آدم می‌تواند معادل یک حمله نظامی در کشورها نفوذ داشته باشد. وقتی حوزه هنر در این میزان گستردگی تعریف می‌شود و اینکه بسیاری از کشورها معتقدند تاثیر هنر در سیاست خارجی از خود سیاست خارجی مهم‌تر و موثرتر است، پس چرا ما در کشور در این حد دچار نوسان هستیم تا جایی که سینما در وضعیتی قرار می‌گیرد که امورات اقتصادی‌اش ناکام می‌ماند؛ آن هم خانواده‌ای که 6 هزار عضو خانه سینما و در مجموع 20 هزار نفر را شامل می‌شود؛ آن هم در شرایطی که به دلیل پر کردن اوقات فراغت و سرگرمی ارزان بودن، مردم کاملا به سینما وابسته‌اند. از طرفی و در کنار این موارد، باید در نظر بگیریم در حوزه سینما چقدر می‌توانیم حرف بزنیم و با توجه به شرایط ویژه و فعلی کشور چقدر مردم به سینما و چهره‌ها و حواشی آن توجه دارند. سینمایی که می‌تواند اینقدر تاثیرگذار باشد، چرا توان و بنیه اقتصادی‌اش ضعیف است و چرا این میزان برایش حاشیه درست می‌شود و چرا اینقدر مطالبه‌های تلنبار شده برایش وجود دارد. به همین دلیل و با توجه به این بحث‌ها به کرات با رئیس سازمان سینمایی و مسؤولان سینمایی صحبت شده بود که دوستان تاکید داشتند حل این مسائل و موارد از توان سازمان سینمایی خارج است و باید با مقامات اقتصادی و مالیاتی چون وزارت اقتصاد و ریاست سازمان برنامه و بودجه جلسات رخ به رخ گذاشته شود تا مسؤولان به صورت مستقیم پای حرف‌های اهالی سینما بنشینند و مشکلات و معضلات را بشنوند تا موانع را حداقل کنترل کنند یا بخشی‌هایی از آنها را تقلیل دهند. به همین دلیل این جلسه نیز که بسیار مطول بود برگزار شد تا همکاران و هنرمندان به صورت خلاصه و به اختصار هم که شده مسائل‌شان را مطرح کنند.

* با توجه به محتواهای منتشرشده پیرامون برنامه هفتم توسعه، چقدر این جلسات در حوزه اقتصاد سینما می‌تواند موثر باشد؟

ببینید! ما 2 گونه بحث داریم؛  یکی اینکه ما اگر بگذاریم سینما مسیر خودش را طی کند، واقعیتش این است که حوزه اقتصادی خیلی متکی به دولت نخواهد شد و پول و سرمایه‌اش را می‌تواند از مردم به دست بیاورد و دولت تنها لازم است به عنوان تسهیل‌کننده قوانین وارد شود و این در حالی است که اکنون استاندارد سینما رفتن در دنیا سالی 3 بار یا در برخی کشورها مثل کره جنوبی 5 بار است اما ما در سینمای ایران در بهترین شرایط در یک سال 27 میلیون بلیت فروخته‌ایم، در حالی که مردم ما اگر سالی یکبار به سینما بروند، حداقل 85 میلیون می‌شود که با بلیت ۶۰-۵۰ هزار تومانی، می‌شود عددی حدود 5 هزار میلیارد تومان. اگر ما به این گردش مالی برسیم به هیچ عنوان نیازی به دولت نخواهیم داشت و دولت تنها می‌تواند به نقش تسهیل‌کنندگی در قوانین بپردازد تا اهالی هنر فارغ از دغدغه‌های ناشی از  این موانع با ذهنی آرام و با اندیشه به کارهای‌شان برسند. به همین خاطر جلسه گذشته بیشتر یک جلسه همفکری پیرامون تسهیل قوانین و کمک‌هایی بود که می‌توانند به اقتصاد سینما بکنند. به هر حال شرایط بازنشستگی و مستمری هنرمندان، بحث بیمه‌های درمانی و امرار معاش از موارد مطرح شده در جلسه بود تا نیاز‌های اولیه اهالی هنر تامین شود. در واقع  اگر بتوانیم موانع را از سر راه برداریم و بگذاریم سینما مسیر طبیعی خودش را طی کند، می‌تواند به لحاظ اقتصادی توانا باشد. 

* بحث شما در جلسه سازمان برنامه و بودجه با توجه به سالن‌سازی و رونق سینما با ظرفیت 400 تا 500 فیلم بود، در حالی که در دهه 90 سال به سال اکران فیلم‌ها کاسته شد؛ به نظر شما سالن‌سازی و رونقی که اکنون در ساخت سالن به وجود آمده چقدر می‌تواند به اقتصاد سینما کمک کند؟

به هر حال در دهه 60 با توجه به جنگ تحمیلی و جمعیت 40 میلیونی کشور بیش از 70 میلیون قطعه بلیت فروخته شد، یعنی با توجه به وضعیت کشور مردم در آن سال‌ها حداقل سالی 2 نوبت به سینما می‌رفتند اما  مخروبه شدن سالن‌ها به مرور زمان و ضعیف شدن رابطه فیلم‌ها با مردم باعث نحیف شدن سینما شد. اگر بخواهیم هدف‌مان سالی یکبار سینما رفتن مردم باشد، قطعا نیازمند سالن‌های خوب و فیلم‌های مناسب هستیم که اگر هرکدام اینها دچار اندکی مشکل شود، قطعا در گردش مالی تاثیرگذار خواهد بود، البته الان به برکت مجتمع‌های تجاری، سالن‌های سینما از 300 به 700 رسیده است و بزودی به هزار سالن نیز خواهد رسید اما شما تصور کنید آمریکا با 300 میلیون جمعیت 40 هزار سالن سینما دارد و اگر ما یک چهارم جمعیت آمریکا را هم داشته باشیم، باید 10 هزار پرده سینما در کشور موجود باشد. حتی اگر از آمریکا هم بگذریم، در مقام مقایسه در حوزه سالن سینما با کشوری مثل ترکیه که به لحاظ جمعیتی بسیار شبیه هستیم، این کشور دارای 3 هزار سالن سینماست، در حالی که صنعت سینمای ما از ترکیه بسیار قوی‌تر است و ما باید برای رسیدن به 3 هزار سالن، سال‌های سال کار کنیم. به هر حال باید تلاش برای سالن‌سازی بیشتر شود، در حالی که ما در شهرستان‌ها و استان‌ها دچار فقر سالن سینما هستیم.  به هر حال باید پرده‌های سینما بیشتر و دسترسی مردم به سینما‌ها افزایش یابد. یک بحثی هم در جلسه مطرح شد و آن اینکه ایشان به عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه باید کلان‌‌تر و فراگیرتر نسبت به حوزه سینما نگاه کند. 

* در حوزه خصوصی‌سازی در سینما نقش و سهم فارابی را چه میزان می‌دانید؟ همان‌طور که می‌دانید بنیاد سینمایی فارابی در حال حاضر در ساخت فیلم‌ها مشارکت دارد؛ آیا این کار را سهم و مشارکت مثبتی می‌دانید؟

با توجه به اینکه دولت در حال حاضر بیشتر توجهش معطوف به فیلم‌های ارزشی است، طبیعتا باید ببینیم این فیلم‌ها تا چه میزان می‌توانند با مردم ارتباط برقرار کنند. افرادی مثل ما در بخش خصوصی وقتی می‌خواهند روی فیلمی سرمایه‌گذاری کنند، ابتدا به چرخه مالی آن فکر می‌کنند. بخشی از چرخه اقتصادی هم قطعا به سلیقه مردم و نیازهای جامعه باز می‌گردد. مطالبات جامعه در این بخش اهمیت زیادی دارد. فیلم‌های فارابی در حال حاضر با فیلم‌های بخش خصوصی تفاوت زیادی دارد.