گروه فرهنگ و هنر: روزهای پایانی آذر سال 1402 روزهای رونق یک آیین باستانی و یک سنت قدیمی ایرانی یعنی قصه‌گویی بود. این اتفاق از وجوه مختلف رخ داد و وجوه مختلف رسانه شاهد بازخوردهای آن بود. از یک سو شب یلدا و آیین سنتی قصه‌خوانی در بلندترین شب سال در روز پایانی آذر و از سوی دیگر برگزاری جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی 2 وجه رونق گرفتن آیین قصه‌گویی در این روزها بودند اما شاید آنچه در این میان جلوه‌گری متمایزی داشت آغاز فصل دوم سریال مستوران بود؛ سریالی که از فصل اول بنای احیای سنت قصه‌گویی را داشت و با کمک گرفتن از صدای نوستالژیک و به‌یادماندنی یک نویسنده و قصه‌گوی قدیمی، دوستداران قصه را همراه خود کرد. در ادامه جزئیات بیشتری از این 3 عامل رونق قصه‌گویی در روزهای پایانی سال آمده است.

* قصه‌گویی در یلدا

شب یلدا بلندترین شب سال یک سنت قدیمی ایرانی‌ها است که یادگاری از قرون گذشته این سرزمین است. مردم ایران در این شب و به یمن فزونی یافتن روشنایی بر تیرگی شب، نخستین شب زمستان را جشن می‌گیرند و دور هم جمع می‌شوند. در کنار تنقلات مخصوص شب یلدا اما آداب و رسوم فرهنگی این شب هم بسیار مورد توجه است. حافظ‌خوانی و تفأل به دیوان شاعر بزرگ قرن نهم ایران یکی از آداب فرهنگی شب یلدا مخصوص بزرگ‌ترهای هر جمعی است اما آنچه این شب را بویژه برای کودکان به‌یاد‌ماندنی‌تر می‌کند آیین قصه‌گویی است. پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌ها قصه‌های اساطیری ایرانی را به فراخور سلیقه خانواده برای کوچک‌ترها تعریف می‌کنند تا راهی باشد برای انتقال مفاهیم ارزشمند و به این ترتیب یک شیوه تربیتی ارزان و البته اثرگذار را پیگیری می‌کنند.

* آمار چشمگیر جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی

بیست‌وپنجمین دوره جشنواره بین‌المللی قصه‌گویی در آخرین روز پاییز 1402 در یزد به کار خود پایان داد. آیین اختتامیه این جشنواره در حالی در شهر یزد یکی از شهرهای باستانی ایران برگزار شد که به گفته حامد علامتی، معاون وزیر آموزش‌و‌پرورش و مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در این دوره آماری خاص و چشمگیر از حضور آثار به ثبت رسیده است. حامد علامتی درباره رونق قصه‌گویی در این دوره از جشنواره گفته است: بیش از 17 هزار و 500 قصه متقاضی حضور در این دوره از جشنواره بوده‌اند و از این میان طی برگزاری جشنواره در شهرهای مختلف 110 هزار دانش‌آموز پای آثار نشسته و قصه شنیده‌اند.  حضور قریب 20 هزار قصه برای رقابت و توجه بیش از 110 هزار دانش‌آموز نشان می‌دهد توجه به این شیوه قدیمی و البته اثرگذار تربیتی از رویکردهای اصلی مسؤولان کشور بوده که با استقبال جامعه هم مواجه شده است.

* «مستوران 2» محملی برای پیوند قصه و تلویزیون

سینما و تلویزیون ایران به گواه کارشناسان و منتقدان این عرصه سال‌ها از قصه‌گویی فاصله گرفته است و کمتر اثری در این گونه را می‌توان مشاهده کرد که خط سیر مشخصی برای پیشبرد یک قصه داشته باشد. در این میان آنچه شاید غریب‌تر و مظلوم‌تر باشد قصه‌های کهن ایرانی است که سرشار از مفاهیمی ارزشمند و عامه‌پسند و البته آموزنده هستند. در همین زمینه باید مروری داشت بر صحبت‌های آرش فهیم که در نشستی این طور ادعا می‌کند که فیلم‌هایی که قصه‌گو نیستند، تاریخ انقضا و مصرف دارند و می‌گوید: «خاطرم هست یکی از سینماگران بزرگ جهان گفته بود اگر قصه ندارید، فیلم نسازید. تبدیل کردن سینما به عنوان یک تریبون سیاسی برای انتقال مضمون به مخاطب که قصه به این مضمون و شعارها اضافه می‌شود، وهن سینما است، در حالی که باید در روند بیان قصه، مضمون و نمادها بیان شوند». در این میان اگر چه کورسوی امیدی از برخی آثار نظیر مجموعه تلویزیونی «پایتخت» می‌توان برشمرد که البته آن هم درگیر و دار اتفاقات غیرهنری به دست فراموشی سپرده شده اما به لطف «مستوران» امیدها برای رونق قصه و قصه‌گویی در تلویزیون زنده شده است. نخستین فصل از مستوران که سال 1400 پخش شد با روایتگری محمدرضا سرشار قصه‌گوی برنامه قدیمی «قصه ظهر جمعه» علاقه‌مندان به سینمای قصه‌گو را خوشحال کرد. البته در کنار این قشر، مستوران مورد تقدیر اهالی ادبیات نیز قرار گرفت؛ آنهایی که همواره بر استفاده از آموزه‌های نهفته در قصه‌ها و حکایت‌های کهن ایرانی به عنوان ابزاری برای تربیت صحیح اشاره داشته‌اند. پخش فصل دوم مستوران از روز 28 آذر مصداق سومی بود بر رونق قصه‌گویی در روزهای پایانی پاییز. این مجموعه داستانی که هر شب از شبکه اول سیما پخش می‌شود در دومین فصل نیز با حفظ رویکرد فصل نخست، خط قصه‌گویی را دنبال می‌کند و تلاش دارد یک درام عاشقانه را در کنار داستانک‌هایی برگرفته از قصه‌های کهن ایرانی روایت کند؛ مستوران 2 قصه دلدادگی عطار زبردست و مشهور شهر مستوران و دختر حاکم شهر است که دچار فراز و نشیب و هجران‌هایی می‌شود.