گروه اقتصادی: توافق ایران برای تجارت آزاد با اوراسیا بالاخره پس از ۳ سال مذاکره نهایی شد. در حال حاضر میزان تجارت ایران با این کشورها ۸ میلیون تن به ارزش 4.2 میلیارد دلار است که از این رقم 929 میلیون دلار مربوط به صادرات ایران و 3.3 میلیارد دلار واردات کشورمان است. این میزان تجارت پس از توافقنامه موقت بین ایران و این کشورها اتفاق افتاد و پیش‌بینی می‌شود با یک توافقنامه دائم این رقم به 20 میلیارد دلار برسد. این اتفاق در راستای سیاست کلی ارتباط با کشورهای همسایه و منطقه است. 

به گزارش «وطن امروز»، جمهوری اسلامی ایران و کشورهای بلاروس،‌ قزاقستان، قرقیزستان، روسیه و ارمنستان دیروز چهارم دی ۱۴۰۲ در آیینی در سن‌پترزبورگ موافقتنامه تجارت آزاد امضا کردند. عباس علی‌آبادی، وزیر صنعت، معدن و تجارت به نمایندگی از جمهوری اسلامی ایران این موافقتنامه را که حاصل بیش از ۲ سال مذاکره و کار کارشناسی است، امضا کرد. از طرف اتحادیه اوراسیا نیز معاونان نخست‌وزیران کشورهای عضو این اتحادیه اقتصادی، این موافقتنامه را امضا کردند. در این آیین مهدی صفری معاون دیپلماسی اقتصادی وزارت امور خارجه، آندری اسلپنف وزیر تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیا، کاظم جلالی سفیر ایران در روسیه و جمعی دیگر از مقامات اتحادیه اوراسیا حضور داشتند. پیش از این، آخرین مذاکرات مرتبط با متن نهایی این موافقتنامه یکشنبه سوم دی‌ با حضور مسؤولانی از ایران و 5 کشور عضو اتحادیه اوراسیا انجام شده بود. این موافقتنامه پس از امضا نیازمند تصویب در مجالس ۶ کشور (مجلس شورای اسلامی و مجالس 5 کشور عضو اتحادیه اوراسیا) است تا به قانون تبدیل و عملیاتی شود.

* جزئیات موافقتنامه تجارت آزاد

بنا بر اطلاعاتی که از موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اوراسیا منتشر شده، طرفین تعرفه‌ها را برای ۸۷ درصد اقلام کالایی در مبادلات تجاری خود به صورت کامل حذف خواهند کرد. در این میان، هر یک از طرفین، یک لیست منفی تهیه‌ می‌کنند که شامل کالاهایی می‌شود که برای یکی از طرفین،‌ کالای حساس تلقی شود و امکان حذف تعرفه وجود ندارد. ۱۳ درصد باقیمانده، موارد مربوط به لیست موسوم به منفی است که به عنوان مثال، شامل کالاهایی است که اگر درباره آنها تخفیف قائل شویم، صنعت یا کشاورزی در داخل ایران در آن حوزه آسیب می‌بیند، از این رو، با هدف حمایت از بخش‌های صنعت و کشاورزی داخلی، این بخش‌ها شامل تخفیف نمی‌شود. متقابلا کشورهای اتحادیه اوراسیا هم لیست کالاهای حساس خود را ارائه می‌کنند و در این زمینه، اقدامات با ظرافت دنبال می‌شود تا لیست‌ها به صورت مساوی و عادلانه تنظیم شود.

* نگاهی به تاریخچه همکاری اقتصادی ایران و اتحادیه اوراسیا

نخستین گام مشترک ایران و این اتحادیه با امضای پیش‌نویس‌ توافقنامه‌ای بر سر اخذ تعرفه‌های صادراتی ترجیحی در سال ۲۰۱۷ میلادی در ایروان برداشته شد و سال ۲۰۱۸ این توافقنامه موقت به مدت ۳ سال بین طرفین امضا شد. در این چارچوب طرفین درباره چندین قلم کالا، تخفیف تعرفه‌ای برای کالاهای یکدیگر قائل شدند. بنا بر برخی منابع، در این چارچوب، ایران به حدود ۳۸۰ قلم کالای تولیدی در اتحادیه اوراسیا تخفیف تعرفه‌ای داد و در مقابل،‌ اتحادیه اوراسیا برای ۵۰۲ قلم کالای ایرانی تخفیف تعرفه‌ای قائل شد که طرفین در مجموع به صورت مساوی، مبادلات اقتصادی را از تخفیف برخوردار کردند. بررسی اظهارات طرفین گویای آن بود که در پایان این ۳ سال همکاری مشترک، طرفین به فرمولی برای دائمی کردن آن می‌رسند یا این روند متوقف می‌شود اما مذاکرات طرفین گویای علاقه‌مندی تهران و پایتخت‌های اوراسیایی به همکاری بلندمدت و پایدار بود. اینگونه بود که ایران با تمدید قانون موافقتنامه موقت تجارت ترجیحی، راه را برای تحقق این هدف هموار کرد.

* صفر شدن تعرفه 87 درصد کالاها در تجارت ایران با اوراسیا

 سیدمحمدصادق قنادزاده، معاون ارتقای کسب و کار‌های بین‌المللی سازمان توسعه تجارت گفت: بعد از گذشت بیش از 3 سال و انجام بیش از 30 دور مذاکره، سند نهایی توافقنامه تجارت آزاد بین ایران و کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا در حاشیه اجلاس سران این اتحادیه در سن‌پترزبورگ روسیه به امضای وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان و وزرای تجارت 5 کشور عضو این اتحادیه رسید. قنادزاده در ادامه گفت: توافقنامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اوراسیا بعد از تصویب در مجالس کشور‌های امضا‌کننده، قابل اجرا خواهد بود. با اجرایی شدن این توافقنامه تعرفه 87 درصد کالا‌های تجاری بین ایران و کشور‌های عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا صفر خواهد شد. وی بیان کرد: این توافقنامه نخستین توافقنامه چندجانبه تجارت آزاد ایران بوده که پیش‌بینی  می‌شود با اجرایی شدن آن تجارت کشورمان با کشور‌های عضو این اتحادیه تا ۵ سال آینده به 18 تا 20 میلیارد دلار برسد. قنادزاده با اشاره به اجرای توافقنامه تجارت ترجیحی ایران و 5 کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: قبل از امضای توافقنامه تجارت آزاد، از سال 98 توافقنامه تجارت ترجیحی بین ایران و کشور‌های اوراسیا در حال اجرا بود. در ۲ تا ۳ سال اخیر با اجرایی شدن توافقنامه تجارت ترجیحی، حجم تجارت‌مان با کشور‌های عضو اتحادیه اوراسیا 2 برابر شده است.

* پیش‌بینی افزایش تجارت ایران و اتحادیه اوراسیا تا ۲۰ میلیارد دلار

وزیر تجارت اتحادیه اوراسیا گفت: پس از امضای موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا میزان تجارت ۲ طرف در گام نخست و در یک بازه زمانی ۵ تا ۷ ساله به ۱۸ تا ۲۰ میلیارد دلار در سال خواهد رسید. آندری اسلپنف با اشاره به برنامه‌ریزی انجام شده برای امضای موافقتنامه تجارت آزاد ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا گفت: ما با توافقنامه موقت موفق شدیم مبادلات دوجانبه با ایران را در طول ۳ سال به ۲ برابر افزایش دهیم و اکنون با امضای موافقتنامه دائم به طور منطقی می‌توانیم در کوتاه‌مدت در انتظار افزایش میزان تجارت ایران و اتحادیه اوراسیا تا سقف ۲۰ میلیارد دلار در سال باشیم. وی با اشاره به بازار بزرگ ایران، همسایگی با روسیه و نقش کلیدی ایران در کریدور حمل‌و‌نقل شمال - جنوب، امضای موافقتنامه تجارت آزاد دوجانبه با تهران را بسیار حائز اهمیت توصیف کرد. وزیر تجارت اتحادیه اقتصادی اوراسیا در ادامه افزود: این توافقنامه، فرصتی استثنایی برای حضور کشورهای اتحادیه اقتصادی اوراسیا در بازار ایران فراهم می‌کند، چرا که تعرفه گمرکی برای صادرکنندگان روس از ۳۰ به ۴,۵ درصد کاهش خواهد یافت. اسلپنف گفت: در حال حاضر سهم بزرگی از تجارت ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا با ارزهای ملی انجام می‌شود و برخی کانال‌های مالی ایجاد شده است اما با افزایش میزان تجارت دوجانبه باید کارایی این کانال‌ها نیز بهبود یابد تا مشکلات در این زمینه به حداقل برسد. به گفته اسلپنف، عدم توازن مناسب میان واردات به ایران و صادرات به روسیه یکی از مشکلاتی است که پس از امضای این توافقنامه به‌تدریج و با حضور بیشتر تجار ایرانی در روسیه حل خواهد شد. وی تاکید کرد: روسیه سهمیه بیشتری برای واردکنندگان ایرانی در نظر گرفته تا در نبود رقبای غربی که این کشور را ترک کرده‌اند، فرصت بیشتری برای تجارت داشته باشند. وی خاطرنشان کرد: واردات گوشت طیور، میوه، آجیل، سبزیجات، محصولات کشاورزی، قطعات خودرو و قطعات الکترونیکی از ایران در دستور کار روسیه است. به گفته وی، در حال حاضر، عمده صادرات روسیه به ایران را محصولاتی همچون گندم، روغن و محصولات متالوژی تشکیل می‌دهد.

* نیاز به تصویب مجالس

متن موافقتنامه دائم تجارت آزاد ایران و اتحادیه اوراسیا  روز گذشته با تایید طرفین امضا شد. این موافقتنامه برای اجرایی شدن نیازمند تصویب مجلس شورای اسلامی و همچنین مجالس 5 کشور عضو اتحادیه اوراسیاست تا به قانون تبدیل شود. سفیر ایران در روسیه پیش از این با بیان اینکه معمولا مجالس 5 کشور عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به سرعت توافقنامه‌های مرتبط را به تصویب می‌رسانند، ابراز امیدواری کرد این توافقنامه در مجلس شورای اسلامی با فوریت و در دوره کنونی فعالیت مجلس تصویب شود. کاظم جلالی با اشاره به اینکه این توافقنامه در قالب لایحه‌ای از سوی دولت به مجلس شورای اسلامی تقدیم خواهد شد، تصریح کرد: به هر میزان که تصویب این توافقنامه با تاخیر همراه شود، کشور از مزایای این توافقنامه بی‌بهره خواهد بود.