87 هنرمند ایتالیایی برای اعلام حمایت از فلسطین شخصیتهای کارتونی خود را مانند کاریکاتور «ناجی العلی» به تصویر کشیدند
گروه بینالملل: 87 هنرمند ایتالیایی در همبستگی با مردم غزه، کاریکاتوری نقاشی کردند که همه مردم جهان را به یاد کاریکاتور معروف «ناجی العلی» میاندازد که شخصیتی به نام «حنظله» را به تصویر کشید که تبدیل به نماد آزادگی مردم فلسطین در مقابل اسرائیل شد. 36 سال پیش ناجی العلی، کاریکاتوریست فلسطینی شخصیتی به نام «حنظله» خلق کرد که در جهان مانند بمب منفجر شد. ناجی علی در باره حنظله میگوید: «حنظله امضای من است. هر کجا میروم یا در هر ملاقاتم همه از او میپرسند. من در یک گرداب این کودک را متولد و بعد به مردم تقدیمش کردم. اسم او حنظله است و به مردم قول داده جز حقیقت نبیند و نگوید. من او را به شکل کودک نازیبایی رسم کردم، موهایش شبیه جوجهتیغی است. حنظله چاق نیست، شاد نیست، آرام نیست و هرگز شبیه کودکان نازپرورده هم نیست. او پابرهنه است، مانند تمام کودکان مهاجر اردوگاهها. او برای من یک نشانه است که مرا از ارتکاب هر اشتباهی بازمیدارد. دستان او در پشتش به هم جفت شدهاند که شاید نشانی از عدم پذیرش باشد در زمانی که راهحلها به شیوه آمریکایی آماده و در اختیار ما هستند».
اکنون بعد از نزدیک به چهار دهه، جمعی از نویسندگان و هنرمندان ایتالیایی برای مقابله با جنایتهای اسرائیل در غزه یاد و خاطره حنظله را مجدد زنده کردهاند. در روزهای اخیر با هدایت و ایده طراح فرانچسکا گرماندی، با همکاری ایوان مانوپلی هوریکان، جورجیو فرانزارولی و ماتیلد ادیزیونی تصاویری منتشر شده است که شبیه همان کاریکاتور العلی درباره شخصیت حنظله است. او یک کودک ۱۰ ساله فلسطینی است که نخستین بار سال ۱۹۶۹ در روزنامه کویتی السیاسه به تصویر کشیده شد. ناجی علی از سال ۱۹۷۳ به این سو حنظله را همواره پشت به بیننده و با دستان قلابشده در پشت ترسیم کرده است. 10 سالگی سنی است که او مجبور به ترک فلسطین شد و 10 ساله ماندنش ناشی از آن است که جز در سرزمین خودش نمیتواند رشد کند. حنظله همیشه با پیراهن ژنده و پای برهنه است و در کاریکاتورهای تازهتر گاه در حال سنگپرانی یا شعارنویسی است. اردوگاه «عین الحلوه» برای فلسطینیان نام آشنایی است؛ جایی که اغلب آوارگان فلسطینی طعم غربت را در آنجا تجربه کردهاند. مهاجرانی که از سرزمین مادریشان رانده شدند تا کسانی دیگر زیر درخت زیتون باغ پدریشان روزگار خوش کنند. در سال ۱۹۴۸ کودک آواره فلسطینی به نام ناجی العلی به اجبار اسرائیل به همراه خانواده به این اردوگاه مهاجرت کرد تا کودکی خود را در بیابانهای جنوب لبنان سپری کند.
ناجی العلی بعد از مرگ پدرش به عربستان و سپس به بیروت مهاجرت کرد اما هجرت هم نتوانست روح ناآرام او را تسکین دهد. غم آوارگی و درد و رنج مردم فلسطین او را به سمت مطبوعات کشاند تا بلندگوی مظلومیت مردم سرزمینش باشد اما بیتفاوتی جامعه جهانی نسبت به مردم فلسطین سبب شد شخصیت حنظله را خلق کند. حنظله به معنای سیب تلخ است؛ نام پسر شخصیتی کاریکاتوری که سرنوشت تلخ و اندوهبار آوارگان فلسطینی را به تصویر میکشید. این شخصیت پسربچه پابرهنه ۱۰ ساله فلسطینی است که ایستاده و دستهای خود را از پشت روی هم گذاشته و نظارهگر تمام جنایات صهیونیستها و مظلومیت مردم فلسطین است و به صورت نمادین مقاومت فلسطینیها را نشان میدهد. از سال ۱۹۷۳ حنظله همیشه پشت به بیننده و با دستان قلاب شده در پشت ترسیم شده است. شاید این تلمیحی باشد از دیده نشدن سیمای واقعی فلسطینیان در رسانهها. تصویرحنظلهای که دشمن را با سنگ نشانه میرفت خیلی زود در ابعاد بینالملل مورد توجه قرار گرفت. طرحهای ناجی العلی در دهها نمایشگاه در جهان عرب و کشورهای جهان به نمایش درآمده و ۳ کتاب از گزیده طرحهایش طی سالهای ۱۹۷۶، ۱۹۸۳ و ۱۹۸۵ منتشر شده است. ناجی آماده انتشار چاپ کتاب چهارم بود که ترور شد و مهلت نیافت. وی در زندگیاش بیش از ۴۰ هزار کاریکاتور منتشر کرد و ۲ سال پیاپی (۱۹۷۹ و ۱۹۸۰) برنده جایزه نخست نمایشگاه هنرمندان عرب شد. روزنامه «آساهی» ژاپن، وی را از میان ۱۰ کاریکاتوریست برجسته جهان به عنوان نفر اول برگزید. محور آثار ناجی بر پایداری فلسطین بنا شد و سعی بر آن داشت تا با شخصیتپردازی و روایت بیرنگ، مظلومیت فلسطین را به تصویر بکشد.
ترکیب لباسهای پاره و کهنه حنظله با تم سیاه و سفید، ظلم اسرائیل و مظلومیت کودکان فلسطینی را به تصویر میکشد. تم سیاه و سفید از این رو که این ۲ رنگ متضاد به شمار میآیند و به دلیل بار معنایی آنها فضای روایتی غمآلود یا شاد و روشن خلق میکند. رنگ سیاه در طرحهایش بر رنگ سفید میچربد و این اندوه دائمی همیشه با او است. حنظله آرزو داشت بار دیگر به سرزمین مادریاش بازگردد؛ امیدی که بعد 36 سال از شهادتش نهتنها شعلههای آن خاموش نشد، بلکه این روزها با توفان الاقصی شدت و حرارت بیشتری پیدا کرده است. این هنرمند شجاع با خلق آثار جاودانهاش روحیه شجاعت و مبارزه را تا امروز در دل فلسطینیان زنده نگه داشته است. جایی که ناجی العلی نیست ولی حنظلهای هست که پروژههای یهودیسازی و عادیسازی روابط با رژیم اشغالگر قدس را به سخره میگیرد و امروز فربهتر از دیروز قد بلند کرده است. حنظله در داستان کاریکاتورهای ناجی العلی شخصیت محوری است و مرکزیت موضوعی دارد. او با بهکارگیری خیابان و گورستان به عنوان مکانهایی روایی و دلالت بر مکان خالی، داستان خود را روایت میکند. فضای روایی کاریکاتورهای ناجی العلی با غلبه یکی از ۲ رنگ سیاه و سفید پر میشود و درکنار آن عناصر نوشتاری و تکنیکهای نقاب، بینامتنیت به او در خلق روایتش در ساختار بصری کمک میکند تا روایتی در ساختار کاریکاتور بیافریند. او در مصاحبهای گفته بود: «اگر انگشتان دستانم را قطع کنند، با انگشتان پاهایم طراحی خواهم کرد. در این زمان احساس کردم کاریکاتور بهترین وسیله برای بیان نظراتم است. کاریکاتور تنها یک اعلامیه نیست، بلکه وظیفه دارد تشویق کند و بشارت بدهد. بشارت بدهد از آینده و آرزوها را بیان کند. تنها خط قرمز در برابر طراحی من، تسلیم در برابر اسرائیل بوده و «حنظله» نماد تلخیهای آغاز راه است». ناجی العلی، حنظله را کودکی خودش تعبیر کرده و گفته بود: ««من در کاراکتر حنظله بچگیهای خودم را نشان دادهام. او همان سنی را دارد که من وقتی فلسطین را ترک کردم داشتم و همان حسی را که من داشتم. با اینکه ۳۵ سال از آن تاریخ میگذرد، من همه جزئیات آن روز را دقیقا به خاطر دارم. کاراکتر حنظله شکل و شمایل مقدسی دارد که از روح من، وقتی کسل میشوم یا وظیفهام را از یاد میبرم، محافظت میکند. این بچه به من یادآوری میکند که از کجا آمدهام و نمیگذارد اشتباه کنم».