جمعه هشتم دی در اختتامیه هفدهمین دوره آموزش داستان‌نویسی آل‌جلال یک بزرگداشت هم برگزار شد؛ بزرگداشت مردی که به نوعی از ادبیات، به نام «ادبیات کارگری» مقید است و گمان دارد نوشتن او در این گونه ادبی اگرچه ممکن است او را کمتر از هم دوره‌ای‌هایش شناخته‌شده کند اما می‌تواند به بخشی از جامعه که سوژه‌های داستان‌های او هستند و مخاطبانی که داستان‌هایش را می‌خوانند، کمک شایانی کند.

* نویسنده‌ای که دغدغه کارگران را دارد

محمدعلی گودینی، داستان‌نویس و رمان‌نویس ایرانی است. او سال ۱۳۳۵ در شهر کنگاور متولد شد و در 13 ‌سالگی به تهران آمد. دیپلم را که گرفت، در یک کارخانه شروع به کار کرد. او که گرایشات سیاسی هم داشت، به طیف مخالفان پهلوی پیوست. در آنجا عضو شورای مرکزی انجمن اسلامی و نیز هیات منصفه کارخانه شد و در ۲ نشریه نیز مسؤولیت صفحه ادبی را عهده‌دار شد. از آثار او، «صعود»، «آجر بهمنی»، «زنی با کفش‌های مردانه»، «تالار پذیرایی پایتخت»، «سالار» و «لبخند تلخ» را می‌توان نام برد که این آخری در مسابقات قلم زرین جزو 5 اثر اول انتخاب شد. داستان «شیرین» (دیگر اثرش) در دوره دوم جایزه عذرا رتبه دوم و «نورد» در نخستین دوره مسابقات ادبی کارفرمایان و کارگران رتبه سوم را به دست آورد.

او نویسنده‌ای است که برای ادبیات کارگری تلاش کرده و در داستان‌هایش به تصویر کردن چهره رنجیده این قشر پرداخته است. همچنین گودینی به تالیف داستان‌هایی با مضمون دفاع‌مقدس اهتمام داشته است. او برنامه‌ریزی‌های دقیق و مدیران توانمند را عاملی برای موفقیت در معرفی ادبیات دفاع‌مقدس به دنیا می‌داند.

محمدعلی گودینی از جمله نویسندگانی است که با سختی‌های زیاد قد کشیده و نویسنده شده است. تلاش‌های او در نویسندگی، همچنین زندگی‌اش، زیبایی یک فرد موفق را به تصویر می‌کشد.

وجه مشترک کارهای گودینی توجه به قشر ضعیف جامعه، روستاییان و کارگران است. او در برخی کارها مانند «زنی با کفش‌های مردانه» فضای کارگری در سال‌های پس از انقلاب را ترسیم کرده و از رنج‌ها و مشکلات آنها پس از جنگ گفته و در کارهایی مانند «تالار پذیرایی پایتخت»، نگاهی انداخته است به وضعیت کشاورزان در زمان پهلوی. از این رو، می‌توان کارهای گودینی را بلندگوی قشری دانست که در سال‌های اخیر کمتر مجال سخن‌ گفتن در آثار داستانی داشته‌اند. در روزگاری که داستان‌های ایرانی در فضای کوچک آپارتمان‌های شهری و با دغدغه‌هایی متفاوت با جامعه روایت می‌شود، گودینی تلاش کرده است صدای مردمی باشد که در این سال‌ها در آثار داستانی خاموش بوده‌اند. او در کتاب «راز عمارت متروک» که با داستانی جنایی گره خورده نیز بر این رویه ثابت مانده است. او در این اثرش در خلال یک داستان متفاوت و جذاب، آینه‌ای قرار داده است پیش چشم مخاطب از زمان ارباب و رعیتی در روستاهای کشور و تأثیری که این نظام بر زندگی روستاییان ایرانی پیش از انقلاب گذاشت.

جلسه بزرگداشت این نویسنده با حضور یاسر احمدوند معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران، محمدرضا سرشار و هنرجویان دوره آموزش داستان آل‌جلال برگزار شد.

احمدوند در این آیین درباره محمدعلی گودینی گفت: این استاد مصداق بارز نویسنده ایرانی خودساخته است. شاید اگر وجه تدین و تعلق به انقلاب اسلامی ایران نداشت، جریان‌های چپ علاقه‌مند به چنین حوزه‌هایی، روی وی سرمایه‌گذاری و تبلیغ می‌کردند. ادبیات کارگری ادبیاتی است که حوزه چپ و ضد امپریالیست بسیار علاقه‌مند به مطرح کردن آن بود. بعد از بروز تمایلات پهلوی و آمریکا و دیدگاه‌های لیبرالی، دیدگاه‌های چپ در کشور ما برای مقابله با حاکمیت آن دوران پررونق بود. نویسندگان چپ که عمدتا تلاش می‌کردند نوشته‌های روستایی و کارگری داشته باشند، در آن زمان مطرح شدند اما خیلی به هویت ایرانی توجه نمی‌کردند. امثال استاد گودینی چون اصالت داشتند، در میان روشنفکران خلق و توده مورد توجه نبودند اما دائم تلاش کردند آثار خوبی تولید کنند و مردم مخاطبان اصلی آثارشان بودند.

* تجلیل از محمدعلی گودینی توجه دادن به ادبیات کارگری است

در ادامه علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب گفت: ویژگی هفدهمین دوره آموزش داستان‌نویسی آل‌جلال این است که شرکت‌کنندگان که در ابتدای این مسیر هستند، دوره را با تجلیل استاد گودینی، یکی از قله‌های داستان‌نویسی به پایان می‌رسانند. این استاد ادبیات داستانی در حوزه کارگری شناخته می‌شود. در داستان‌های منتشر شده طی این سال‌ها پرداختن به قشر کارگر، روستایی و هویتی کمرنگ‌تر شده و داستان‌ها عمدتا آپارتمانی و از نگاه متفاوت کم‌بهره شده‌اند و فضاها تکراری است. تجلیل از محمدعلی گودینی توجه دادن به این فضای متفاوت است. نشان درجه یک هنری استاد قبل‌تر تقدیم شده بود و جا داشت در این جمع تخصصی هم از این استاد تجلیل کنیم و امیدواریم بتوانیم ادبیات را بیشتر و بهتر به مردم بشناسانیم.

رمضانی گفت: به عنوان کسی که در این حیطه از آمار و ارقام اطلاع دارم باید بگویم مردم اقبال اول‌شان در کشور به حوزه ادبیات است و در ادبیات اقبال اول‌شان حوزه داستانی و در ادبیات داستانی اقبال به ادبیات فارسی است اما با آثار خوبی آشنا نیستند. 

* گودینی نماد ادبیات کارگری در ایران است

در ادامه این آیین محمدرضا سرشار گفت: محمدعلی گودینی در شرایط دشوار کاری با مشکلات تنفسی حاد نوشت و بدون هیچ حمایتی رشد کرد و این بسیار ارزشمند است. گودینی یک خط را گرفت و جلو رفت و نماد ادبیات کارگری در ایران شد. در ادبیات داستانی ما به ندرت کسی را داریم که هم توانایی داستان‌نویسی داشته باشد هم تجربه کارگری و شخصیت‌های اصلی داستان‌هایش را از همین گروه انتخاب کند.

وی گفت: حداقل نصف امکان داستان، تجربه‌هایی از زندگی است. کسی که زندگی پرتلاطم، تلخی فقر و نداری را لمس نکرده باشد و عمری در این شرایط نگذرانده باشد، نصف خصوصیت لازم برای نویسندگی را ندارد. این استاد در روستا زندگی و در شهر مشاغل متعددی را تجربه کرد و بعد مشغول داستان‌نویسی هم شد. نسل جوانی که از نبودن امکانات گله می‌کند، بداند اگر کسی هنری داشته باشد، با تلاش و استمرار مسیرش را پیدا خواهد کرد.

محمدعلی گودینی نیز در مراسم تجلیل از خود، با آرزوی پیروزی نیروهای جبهه مقاومت گفت: از تلاش دلسوزانه معاونت امور فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سپاسگزارم که آثارم را شایسته دانستند و مفتخر به دریافت نشان درجه یک هنری شدم.