عابد اکبری*‌: آلمان سال ۲۰۲۳ رکورد صادرات تسلیحات خود را شکست. بر اساس گزارش خبرگزاری رسمی آلمان (د پ آ)، این کشور سال ۲۰۲۳ حدود 12.5 میلیارد یورو سلاح و تولیدات نظامی به کشورهای مختلف صادر کرد. این رقم نشان‌دهنده افزایشی ۵۰ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۲ است که در آن ارزش صادرات تسلیحات آلمان 8.35 میلیارد یورو بود. بیشترین مشتریان تسلیحات آلمان در سال ۲۰۲۳، اوکراین (2.24 میلیارد یورو)، رژیم صهیونیستی (۳۰۳ میلیون یورو)، ترکیه (۲۹۷ میلیون یورو)، عربستان سعودی (۲۶۵ میلیون یورو) و مصر (۲۰۵ میلیون یورو) بودند. اینها برخی از مناطق بحرانی و جنگی جهان را تشکیل می‌دهند و به نظر می‌رسد در 2 بحران بین‌المللی فعلی جهان در اوکراین و سرزمین‌های اشغالی سلاح‌های آلمانی نقش پررنگی ایفا می‌کند. این موضوع باعث انتقادات شدید از سوی برخی سازمان‌های مدنی، احزاب سیاسی، رسانه‌ها و عموم مردم آلمان شده است. دولت آلمان معمولا با ارائه دلایلی مانند حمایت از متحدان، تقویت امنیت منطقه‌ای، حفظ صنایع دفاعی و ایجاد اشتغال، از صادرات تسلیحات خود دفاع می‌کند و عموما اینطور نشان داده می‌شود که تحت فشار افکار عمومی سعی دارد با تصویب قوانین و مقرراتی مانند قانون کنترل صادرات، محدودیت‌ها و شفافیت‌هایی را در صادرات تسلیحات اعمال کند تا با این اقدامات از استفاده نادرست از تسلیحات آلمانی برای انجام جنایات جنگی، نقض حقوق بشر، تشدید تنش‌ها و ترویج تسلیحات هسته‌ای جلوگیری شود. با این حال صادرات تسلیحات آلمان همچنان موضوعی پیچیده و چالش‌برانگیز است که از نظر احزاب و افکار عمومی آلمان نیاز به توجه و نظارت بیشتر دارد. برخی از مهم‌ترین موضوعات که به نظر افکار عمومی آلمان باید در این زمینه بیشتر مورد بررسی قرار گیرد عبارت است از: اثرات صادرات تسلیحات بر صلح و امنیت جهانی، رعایت اصول اخلاقی و انسانی، هماهنگی با سیاست‌های خارجی و همکاری‌های بین‌المللی و چگونگی رفع نیازهای دفاعی و امنیتی کشورهای مشتری؛ موضوعاتی که درباره مقاصد اصلی صادرات سلاح‌های آلمانی به اوکراین و رژیم صهیونیستی، از موضوعات بسیار چالش‌برانگیز است. اعتراضات مدنی در آلمان درباره صادرات تسلیحات به مناطق بحرانی جهان به صورت جدی از سال ۲۰۱۵ شروع شد. در آن زمان دولت آلمان تصمیم گرفت ۲۰۰ تانک «لئوپارد ۲» را به عربستان سعودی بفروشد که این کشور در جنگ یمن طرفدار دولت منصور هادی بود. این تصمیم باعث اعتراضات گسترده‌ای از سوی فعالان صلح، احزاب سبز و چپ، رسانه‌ها و عموم مردم شد که آن را ناهماهنگ با ارزش‌های دموکراتیک و انسانی می‌دانستند. معترضان به صادرات تسلیحات آلمان به اشکال مختلف چون برگزاری تظاهرات و راهپیمایی‌های صلح در شهرهای مختلف آلمان، مخصوصا برلین، هامبورگ، اشتوتگارت و مونیخ، انجام عملیات‌های نمادین و خلاقانه، مانند رنگ‌آمیزی تانک‌ها و سلاح‌های نظامی با خون مصنوعی، نصب تابوت‌ها و گل‌های سیاه، نمایش‌های تئاترال و موسیقی، انداختن کفن‌ها و کفش‌ها در مقابل سفارتخانه کشورهای مشتری سلاح‌های آلمانی و دفاتر شرکت‌های تسلیحاتی، انجام فعالیت‌های حقوقی و قانونی مانند شکایت از دولت آلمان به دادگاه‌های محلی و بین‌المللی، ارائه گزارش‌ به نمایندگان پارلمان آلمان و کمیسیون‌های مربوط، ایجاد شبکه‌های اطلاع‌رسانی و حمایت از فعالان صلح در کشورهای مقصد تسلیحات، انجام فعالیت‌های آموزشی مانند برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی، توزیع بروشور و پوستر، ایجاد وب‌سایت‌ها و شبکه‌های اجتماعی، انتشار کتاب‌ها و مقالات، تولید فیلم‌ها و مستند‌ها و برقراری ارتباط با رسانه‌ها و روزنامه‌نگاران، اعتراض خود را به گسترش فروش سلاح توسط دولت آلمان به کشورهای درگیر جنگ در مناطق بحرانی جهان نشان داده‌اند. این اعتراضات مدنی آلمانی‌ها سبب شده امروز شاهد افزایش آگاهی و حساسیت عمومی نسبت به مساله صادرات تسلیحات و اثرات آن بر صلح و امنیت جهانی، حقوق بشر و توسعه پایدار در جهان باشیم و این موضوع افزایش فشار بر دولت آلمان برای اصلاح و شفاف‌سازی قوانین و مقررات مربوط به صادرات تسلیحات و اعمال معیارهای بین‌المللی مانند پیمان تجارت اسلحه سازمان ملل را به همراه داشته است. افزایش تنش و اختلاف بین دولت آلمان و کشورهای مشتری تسلیحات، بویژه عربستان سعودی که از این اعتراضات ناراضی بوده و تهدید به لغو قراردادها و کاهش روابط دیپلماتیک و اقتصادی کرده است از نتایج محسوس این اعتراضات است، هرچند این اعتراضات افزایش مخاطرات برای فعالان صلح را که در برخی موارد با تهدید، بازداشت، آزار و اذیت، تحریم و حتی قتل روبه‌رو بوده‌اند نیز به همراه داشته است. 

کارشناس مسائل اروپا *