کد خبر: 274744تاریخ: 1402/10/14 00:00
نگاهی به یکی از برنامه‌های سیما در چهارمین سالگرد شهادت سپهبد شهید حاج قاسم سلیمانی
چرا «جهانمرد» متفاوت شد؟!
میکائیل دیانی*: انتقال مفاهیم و آگاهی‌بخشی به مخاطبان در جهان امروز امری سخت و پیچیده است؛ روزگاری که به گفته مدیران تلویزیون «با افول مخاطبان تلویزیون‌ها در تمام دنیا مواجه هستیم!» از این جهت حفظ و نگهداشت مخاطب پای برنامه‌های تلویزیونی اهمیت دوچندان پیدا می‌کند. علمای علم رسانه معتقدند رسانه‌ها ۳ نیاز «سرگرمی»، «اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی» و «تولید دانش» را برطرف می‌کنند و نظریات جدید درباره مدیوم تلویزیون می‌گوید حتی خبر - اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی از طریق مدیای تصویری - و تولید دانش نیز باید از مسیر تولید سرگرمی انجام شود و در این وضعیت تحت فشار جعبه جادویی، تولید محتوایی ایدئولوژیک و مخاطب‌دار یکی از هنرهای تیم‌های برنامه‌ساز خواهد بود.
شب یلدای امسال به جهت مناسبتی بازگشتی بود به توجه تلویزیون به مخاطب عام و تولید محتوای سرگرمی‌محور که با استفاده از ابزارهای رسانه تصویری - مانند حضور ستاره‌های سینمایی و ورزشی - رجوع دوباره‌ای به تلویزیون شد که بنا به گفت‌وگوی زنده خوشرو، مدیر کارگروه برنامه‌های مناسبتی یلدا در برنامه جام جم، تلویزیون به نسبت سال گذشته افزایش مخاطب را تجربه کرد و حالا ایام شهادت حاج‌قاسم سلیمانی دومین بزنگاهی است که تلویزیون در آن قرار گرفته است.
از ابتدای هفته گذشته تلویزیون ویژه‌برنامه‌های مختلفی را برای چهارمین سالگرد شهادت حاج‌قاسم سلیمانی تدارک دیده است که مخاطبان در شبکه‌های سراسری سیما می‌توانند به تماشای آن بنشینند؛ چنانکه در شماره‌های اخیر روزنامه در گزارشی مبسوط به معرفی بخشی از آنها پرداختیم. از میان همه برنامه‌های تلویزیون در این شب‌ها اما ویژه‌برنامه «جهانمرد» که تولید بنیاد مکتب حاج‌قاسم است و هر شب از شبکه یک سیما پخش می‌شود، در نسبت با دیگر برنامه‌ها اقبال بیشتری داشته است و توانسته جریان‌سازی خبری داشته باشد.
بررسی ساختاری، فرمی و محتوایی «جهانمرد» شاید بتواند کلیدی برای تولیدات مناسبتی باشد که در عین آگاهی‌بخشی و دانش‌افزایی مخاطب درباره سوژه برنامه، سرگرم‌کننده است و از بستر سرگرمی، مخاطب را با حاج‌قاسم، فعالیت‌های نهضتی‌اش و جریانی که در منطقه غرب آسیا به وجود آورده است آشنا می‌کند.
«جهانمرد» برنامه‌ای ترکیبی است از ساختار برنامه تلویزیونی و مستند سینمایی؛ مدلی که در برنامه‌سازی نوین تلویزیونی بر مبنای پژوهش در دنیا به وجود آمده است و طرفداران زیادی هم دارد و به آن برنامه‌سازی ترکیبی خوشه‌ای گفته می‌شود. مجموعه‌های خوشه‌ای این‌گونه‌اند که در خلال بیان یک کلان‌روایت، در نقطه‌هایی عمیق می‌شوند و از زاویه‌ای دیگر که به کلان‌روایت برنامه پیوست دارد بازمی‌گردد و برای انتقال این مفاهیم از همه ابزارهای گفت‌وگوی شاهد عینی، موشن‌گرافیک و آرشیو استفاده می‌شود تا در مرز بین برنامه تلویزیونی و مستند یک روایت «خلاقانه» شکل بگیرد. این طراحی را می‌شود با بررسی قسمت گذشته «جهانمرد» که با موضوع «جنگ 33 روزه لبنان» بود بیشتر شناخت؛ چنانکه میهمان برنامه از فرماندهی جبهه مقاومت توسط سیدحسن، حاج‌قاسم و حاج عماد می‌گوید، سپس آیتمی مستند از شناخت حاج‌قاسم نسبت به حاج عماد گفته می‌شود و بعد از آن وارد موشن‌گرافی زندگی حاج عماد از ابتدا تا هنگام جنگ 33 روزه شده و برنامه دوباره به کلان‌روایت خود بازمی‌گردد. در این سبک از برنامه‌سازی که ریتم تند، آیتم‌های زیاد و ساختاری شناور دارد، مخاطب در هر چند دقیقه داده‌ای تازه می‌گیرد و مشتاق می‌شود به تماشای برنامه ادامه دهد.
علاوه بر این تمایز ساختاری و فرمی «جهانمرد» با دیگر برنامه‌های این ایام در تلویزیون، همسانی فرم و محتوای برنامه با فضای مستندگونه ظرفیتی را برای کشش و تماشای مخاطب فراهم کرده است که البته جذابیت‌های بصری، بویژه طراحی خاص دکور برنامه که الهام گرفته شده از تونل‌های جبهه مقاومت در ضاحیه لبنان است، بر عمق اثرگذاری آن افزوده است.
«جهانمرد» حاوی ناگفته‌های بسیاری است که مخاطب می‌تواند با توجه به آنها در کنار مکشوفات، به تحلیل‌هایی با ابعاد عقلانیت انقلابی و نگاه استراتژیک حاج‌قاسم در منطقه آشنا و آگاه شود و خلأ موجود درباره عدم پرداختن به نگاه نهضتی و حضور راهبردی جهادی و میدانی حاج‌قاسم را جبران کند.
«جهانمرد» شاید برای امروز تلویزیون از این جهت اهمیت دارد که ارائه‌دهنده الگویی متفاوت از برنامه‌سازی است که می‌تواند ضمن سرگرم‌کنندگی برای مخاطب، انتقال‌دهنده مملو داده‌ها و محتوا نیز باشد و مدیران تلویزیون از این جهت باید قدر این برنامه را بدانند.
سردبیر برنامه جهانمرد *